توسعه ناوگان با تکیه بر برقی‌ها
واردات خودروهای برقی و بکارگیری آنها در سازمان تاکسیرانی را می‌توان یکی از اقدامات خوب شهرداری تهران دانست که با همکاری وزارت صمت و تلاش‌های وزارت کشور انجام گرفته است.
نوسازی ناوگان تاکسیرانی در تهران، به‌شدت احساس می‌شد و باید هرچه سریع‌تر این اقدام انجام می‌گرفت. نوسازی ناوگان تاکسیرانی، علاوه بر آنکه سیمای شهر را زیبا می‌کند، کمک بزرگی به کاهش آلودگی هوا نیز خواهد کرد و این خودروهای برقی سبب خواهند شد تا مشکلاتی مانند ناترازی بنزین برطرف شود.
به‌گفته زاکانی، در حال حاضر بالغ بر ۲هزار خودرو برقی آماده بوده و تخصیص ارز برای واردات خودروها با کمک بانک مرکزی انجام گرفته است. استفاده از وسایل نقلیه برقی می‌تواند راهکاری بسیار موثر در مسیر رفع و کاهش چالش‌های حیاتی و دارای مزایای زیست‌محیطی، کاهش وابستگی به سوخت‌های تجدیدناپذیر فسیلی و بهبود کیفیت هوا باشند. از این‌رو تغییر سبک حمل‌ونقل از سنتی بنزینی به برقی اهمیت ویژه‌ای دارد. در این راستا شهرداری تهران، برقی‌سازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی را دنبال می‌کند.
تاکسی‌های برقی شامل 2 دسته خودمالکی و شرکت‌مالکی می‌شوند. رانندگان تاکسی در بخش شرکت مالکی، سهامدار آن شرکت خواهند شد. تعدادی خودرو توسط خودروسازان وارد شده و در بخش خودمالکی قراردادها در حال بسته شدن است و به‌زودی واگذاری خودرو به مالکان انجام خواهد گرفت. در حال حاضر بالغ بر ۲هزار خودرو برقی آماده بوده و تخصیص ارز برای واردات خودروها با کمک بانک مرکزی انجام گرفته است. گفتنی است، یکی از نکات حائزاهمیت برای رانندگان تاکسی، نرخ خودروهای برقی است که نیازمند ارائه تسهیلات ویژه است. به‌گفته شهرداری تهران، نرخ این خودروها قابل‌رقابت با خودروهای بنزینی خواهد بود. علاوه بر این، شهرداری تهران برای راه‌اندازی ایستگاه‌های شارژ این خودروها پیش از این ۴هزار نقطه را در سطح شهر تهران در ۲۲ منطقه شناسایی کرده است و بنا دارد تا پایان سال ۱۴۰۳ ، تعداد ایستگاه‌های اعلامی را احداث و مجهز کند.
استفاده از خودروهای برقی، نیازمند شرایط خاصی است
شادی مالکی، سرپرست سازمان تاکسیرانی تهران، درباره تاکسی‌های برقی و شرایط و تسهیلات دریافت آن برای رانندگان، به صمت گفت: باتوجه به قراردادی که شهرداری تهران با وزارت صمت منعقد کرده است، تصمیم بر این شد تا خودروهایی که از نظر وزارت صمت، استانداردهای لازم را دارند، در ناوگان حمل‌ونقل عمومی تهران استفاده شوند و شهرداری متولی این امر است.
مالکی ادامه داد: استفاده از خودروهای برقی نیازمند شرایطی است و باید این خودروها، استانداردهای لازم برای تاکسی شدن را داشته باشند. کمیته فنی وزارت کشور چنین مسئله‌ای را تایید می‌کند و ما می‌توانیم پلاک تاکسی را برای این خودروها از طریق اتحادیه و بخش‌های مرتبط در وزارت کشور دریافت کنیم.
وی افزود: در گام نخست، با ۵ شرکت خودروساز صحبت شده و یکی از این شرکت‌ها خودروهای موردنظر را وارد کرده و پلاک ملی دریافت کرده است؛ همچنین استانداردهای لازم برای تاکسی شدن دارند و از طریق وزارت کشور قرار است مراحل دریافت پلاک تاکسی انجام گیرد. از هفته گذشته تاکنون، قرارداد نزدیک به ۱۰هزار خودرو با خودروسازان داخلی را منعقد کرده‌ایم و هزار دستگاه خودرو نیز هم‌اکنون در تهران است. این خودروها پلاک ملی دریافت کرده‌اند و در صف دریافت پلاک تاکسی هستند. همچنین باید به این نکته اشاره کرد که به‌ازای خروج یک دستگاه خودروی فرسوده، یک دستگاه تاکسی برقی جایگزین می‌شود و به‌محض دریافت پلاک تاکسی، این خودروها فعال می‌شوند و حتی مسیر حرکت آنها نیز مشخص شده است.
سرپرست سازمان تاکسیرانی تهران، در ادامه این گفت‌وگو به صمت گفت: باتوجه به سیاست‌های دولت و شهرداری تهران در راستای نوسازی ناوگان تاکسیرانی شهر تهران با تاکسی برقی، همه مالکان تاکسی‌های فرسوده فعال زیرنظر سازمان مدیریت و نظارت بر تاکسیرانی شهر تهران می‌توانند برای جایگزینی تاکسی‌های فرسوده خود با تاکسی‌های برقی اقدام و ثبت‌نام کنند.
در ادامه، مالکی درباره چگونگی واگذاری این خودروها به رانندگان تاکسی گفت: روش واگذاری این خودروها به این صورت است که شهرداری تهران وام ۳۰۰ میلیون تومانی را به رانندگان تاکسی پرداخت می‌کند و بخشی از هزینه‌ها را هم شرکت‌های خودروساز به رانندگان می‌پردازند. این تاکسی‌های برقی، در خطوط شلوغ شهری و بخش‌هایی که آلودگی بیشتری دارند برای خروج خودروی آلوده و ورود خودروی پاک به ناوگان، استفاده خواهند شد.
وی افزود: یکی از شروط واگذاری تاکسی‌های برقی به رانندگان این است که خودروی فرسوده خود را اسقاط کنند. در واقع، ملاک تحویل خودرو به رانندگان تاکسی این خواهد بود که باید حتما خودروی فرسوده خود را اسقاط کنند و به‌شرط اسقاط، خودروی جدید دریافت کنند. البته این نکته لازم به ذکر است که تسهیلاتی برای رانندگان از طریق شهرداری و انعقاد قرارداد با صندوق کارآفرینی امید با کارمزد پایین و بازپرداخت پنج‌ساله در نظر گرفته‌ایم و از طریق ماده ۱۲ هم، یارانه‌ای از سوی دولت داده می‌شود که نرخ خودرو برای تاکسیران منطقی شود.
استقبال رانندگان از طرح تاکسی‌های برقی
سرپرست سازمان تاکسیرانی اظهار کرد: استقبال بسیار خوبی از این طرح شد و با گذشت چند روز از فراخوان، بیش از ۴۰۰ نفر نسبت به دریافت تاکسی‌های برقی ثبت‌نام کرده‌اند و پیش‌بینی می‌شود که در بازه زمانی کوتاه‌مدت، تعداد هزار دستگاه تاکسی برقی به‌اتمام برسد. به تاکسیرانان عزیز دارای خودروی فرسوده، اعلام کرده‌ایم، در صورتی که متقاضی دریافت خودروهای برقی هستند، به سازمان تاکسیرانی مراجعه کنند و پیش‌ثبت‌نام خود را انجام دهند.
مالکی تاکید کرد: استقبال بسیارخوبی از این طرح شد و با گذشت چند روز از فراخوان، بیش از ۴۰۰ نفر برای دریافت تاکسی‌های برقی ثبت‌نام کرده‌اند و پیش‌بینی می‌شود که در بازه زمانی کوتاه‌مدت، تقاضای تعداد هزار دستگاه تاکسی برقی به‌اتمام برسد. به تاکسیرانان عزیز که خودروی فرسوده دارند، اعلام کرده‌ایم در صورتی که متقاضی دریافت خودروهای برقی هستند، به سازمان تاکسیرانی مراجعه کرده و پیش‌ثبت‌نام خود را انجام دهند.
وی در پایان و در ارتباط با بحث نحوه شارژ این خودروها گفت: هم‌اکنون ۱۵ ایستگاه در شهر تهران با ۷۴ نازل داریم که تا پایان امسال، ۹۳۰ نازل دیگر در قالب ۹۶ ایستگاه نصب می‌شود. شهرداری تهران، کارهای عقب‌افتاده بسیاری دارد که می‌تواند به سلامت شهر کمک کند. استفاده از خودروهای برقی در ناوگان تاکسیرانی، اقدام موثری است، اما شهرداری تهران باید کمی هم به فکر کارهای عقب‌مانده شهر باشد.
خودرو برقی بهترین گزینه نیست
رسول سلیمانی، کارشناس و پژوهشگر صنعت خودرو اظهار کرد: «کاهش آلودگی هوا، ناترازی سوخت و توسعه صنعتی اهدافی است که برای حرکت به‌سمت خودروهای برقی مطرح می‌شود، اما نکته‌ای وجود دارد و آن، این است که سندی وجود ندارد که بررسی کرده باشد، بهینه‌ترین پاسخ برای حل این چالش‌ها، خودرو برقی است یا خیر؟ اگر بتوانیم این اهداف را با اعداد و ارقام، نشان دهیم، یک سند مشخص برای این حوزه نوشته می‌شود و می‌توان درباره آن قضاوت کرد، اما اکنون این موضوع در یک فضای مبهم، ترسیم می‌شود که ما می‌خواهیم به چند هدف خوب با استفاده از یک ابزار برسیم.»
سلیمانی همچنین معتقد است: «در شرایط فعلی به‌نظر می‌رسد نوعی سردرگمی را شاهد هستیم، یعنی می‌بینیم یک‌سری اهداف خوب بیان می‌شود، اما حساب و کتابی درستی به این منظور که چقدر این خودرو برقی می‌تواند در ۳ هدفی که مطرح شده به ما نفع برساند، نشده است.»
علاوه بر موضوع زیرساخت‌ها که اقداماتی در این زمینه آغاز شده است و شهریور شاهد راه‌اندازی ۱۵ ایستگاه شارژ خودروهای برقی در تهران بودیم، بحث دیگر نحوه تامین برق موردنیاز خودروهای برقی باتوجه به چالش‌ها و کمبودهایی است که در چند سال گذشته درباره تامین برق منازل و صنایع با آن مواجه بوده‌ایم، هرچند در ۲ سال گذشته، خاموشی منازل به‌حداقل رسیده است، اما همچنان صنایع با قطع برق در تابستان مواجهند.
در این مدتی که از ارائه طرح ایده خودرو برقی توسط علی‌آبادی،وزیر صمت می‌گذرد، کمتر شاهد اظهارنظر وزارت نیرو بوده‌ایم، اما به‌تازگی همایون حائری، معاون وزیر نیرو در این‌باره صحبتی داشته و از این طرح استقبال کرده و منکر وجود کمبودی در این زمینه شده؛ اما در عین حال او موضوعی را مطرح کرده است که احتمالا به چالش وزارت صمت و نیرو تبدیل شود و همچنین به‌نوعی حکایت از عدم‌هماهنگی‌های این دو وزارتخانه نیز دارد.
سخن پایانی
به‌طورکلی برای حمایت از تحقق حمل‌ونقل برقی به ۲ نوع سرمایه‌گذاری نیاز است؛ نخستین مورد، هزینه سرمایه افزایشی، مرتبط با خرید وسایل نقلیه برقی است که در حال حاضر قابل‌توجه بوده، اما می‌توان انتظار داشت که در طول زمان نسبت به خودروهای احتراقی به صفر کاهش یابد. مورد دوم زیرساخت شارژ موردنیاز برای پشتیبانی از وسایل نقلیه برقی است که طیف وسیعی از امکانات، از شارژرهای خصوصی واقع در منازل و ادارات گرفته تا ایستگاه‌های شارژ عمومی در جاده‌ها و ترتیبات تخصصی شارژ در ترمینال‌های اتوبوس را شامل می‌شود. باوجود تفاوت قابل‌توجه در میزان نیاز سرمایه‌گذاری در کشورهای مختلف، رقمی در حدود ۰.۲۵ درصد تولید ناخالص داخلی در سال برای این مهم قابل‌پیش‌بینی است.
در برخی کشورها بار سرمایه‌گذاری عمدتا بر دوش بخش دولتی و در سایر کشورها عمدتا برعهده بخش خصوصی خواهد بود. هزینه سرمایه‌گذاری افزایشی وسایل نقلیه برقی دوچرخ و چهارچرخ شخصی و زیرساخت‌های شارژ خانگی مرتبط با آن بر دوش بخش خصوصی است، حال آنکه بخش دولتی باید هزینه اضافی خرید اتوبوس‌های برقی و زیرساخت‌های شارژ مرتبط با آنها و همچنین تامین تجهیزات شارژ عمومی برای کاربران خصوصی وسایل نقلیه برقی را متحمل شود.
در نیمی از کشورهای موردمطالعه، حمل‌ونقل برقی می‌تواند کاهش کربن را با هزینه منفی محقق کند؛ به این معنی که پذیرش آن با سایر مزایای مرتبط، بیش از حد قابل‌توجیه بوده، به‌طوری‌که صرفه‌جویی در کربن عملا به‌طوررایگان محقق می‌شود. با این‌حال، در بسیاری از کشورهای دیگر، گذار به حمل‌ونقل برقی، تنها در صورتی منطقی به‌نظر می‌رسد که نرخ اوراق کربن از ۱۰۰ دلار در هر تن فراتر رود. در این صورت، مسئله گذار به حمل‌ونقل برقی، به‌عنوان یک استراتژی کاهش کربن به‌شکل قوی به شرایط خاص هر کشور بستگی خواهد داشت. تامین مالی کربن به‌طوربالقوه می‌تواند بخش قابل‌توجهی از نیازهای سرمایه‌گذاری عمومی را پوشش دهد.
