سمیرا کرمی - گروه اقتصاد: با وجودی که چند روز از تصویب یک فوریت بسته خروج غیرتورمی از رکود می‌گذرد، این‌طور به‌نظر می‌رسد که کاهش قیمت‌ها نتیجه داده و حرکت ضدتورمی دولت در حال به ثمر نشستن است.
آیا با کاهش پی‌درپی تورم و ثبات نسبی در قیمت‌ها می‌توان گفت اقتصاد کشور ما در حال خروج از رکود است؟ این سوال یکی از چالش‌های پیش روی اقتصاد است که تناقض‌های بسیار زیادی بین اقتصاددانان ایجاد کرده است. از یک طرف برخی معتقدند که کاهش تورم اخیر به قیمت تحمل رکود شدیدتر بوده، به این مفهوم که اقتصاد برای کاهش تورم به رکود بیشتری تن داده است. اما برخی معتقدند که با حرکت رشداقتصادی به سمت مثبت شدن، از رکود تورمی خارج شده‌ایم. شاید این تناقضات صحه‌ای بر آغاز یک تحول اقتصادی باشد، اما از نگاهی دیگر نیز می‌توان این‌گونه نتیجه‌گیری کرد که برای هر جمع‌بندی نیاز به زمان بیشتری است. به هرحال رصد کردن تحولات کلان اقتصادی، برای چارچوب‌دهی به عملکرد دولت‌ها، ضروری است.
در همین رابطه علی قنبری، عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس به خبرنگار صمت گفت: ما هنوز از شرایط رکود تورمی خارج نشده‌ایم.
وی بیان کرد که اقتصاد کشور ما در شرایط کنونی همزمان درگیر ۲ معضل تورم و رکود است و علاوه بر این ۲ مشکل، رشد اقتصادی نیز بسیار پایین است.
این کارشناس اقتصادی با اشاره به اینکه شرایط سخت اقتصادی در دولت نهم و دهم به اوج رسید، ادامه داد: در آن دوران علاوه بر اینکه تورم به بالای ۴۰درصد رسید، بیکاری نیز افزایش یافت.
قنبری افزود: علاوه بر اینها نرخ رشد اقتصادی به منفی۵/۸ درصد رسید.
به گفته این کارشناس اقتصادی، با روی کار آمدن دولت یازدهم، انضباط پولی و مالی در اقتصاد برقرار شد که مهم‌ترین دستاوردهای آن کاهش نرخ تورم است.
وی با اشاره به اینکه در این شرایط رشد اقتصادی در جهت مثبت شدن به حرکت درآمده است، ادامه داد: برنامه‌ریزی برای انضباط پولی در کشور، تحول بزرگی در اقتصاد ما به همراه دارد.
وی در پاسخ به این سوال که آیا اقتصاد کشور ما هنوز در رکود تورمی قرار دارد یا خیر، گفت: اقتصاد کشور هنوز در شرایط رکود تورمی قرار دارد و رقم شاخص تورم برای خروج از رکود هنوز بالاست.
دولت در دست‌اندازهای کاهش تورم
عبده تبریزی، مشاور وزیر راه و شهرسازی نیز در این خصوص بیان کرد که تنها عملکرد دولت که کسی نمی‌تواند موفقیت آن را مورد تردید قرار دهد، حوزه کنترل تورم است.
به گفته وی، بخش ساده‌تر تورم که به پایه پولی مربوط است، به‌خوبی کنترل شده است.
این کارشناس اقتصادی معتقد است، در ماه‌های اخیر، نرخ‌های رشد تورمی سال ۱۳۹۱ که به ۵درصد در ماه هم رسیده بود، به زیر ۱درصد کاهش یافته است؛ پس، بی‌شک باید بگوییم دولت در اعمال سیاست‌های کنترل تورم تا اینجای کار موفق بوده است.
عبده تبریزی با اشاره به اینکه این موفقیت در گرو تداوم سیاست کنترل تورم است، تصریح کرد: اگر کنترل تورم در اقتصاد با یک برنامه‌ریزی بلندمدت پیگری نشود، ممکن است نرخ تورم در سال جاری به ۱۰درصد هم برسد اما این شاخص در سال آینده با رشد بی‌محابا روبه‌رو خواهد شد و این سیاست به مفهوم شوک دادن به اقتصاد است نه کنترل تورم.
وی در توضیح بیشتر این موضوع به تشریح مثالی پرداخت و افزود: در دوره‌هایی نرخ تورم سالانه کشور ۹درصد بوده اما سال بعد به ۲۷درصد افزایش یافته که ضربه‌های جبران‌ناپذیری برای اقتصاد کشور به همراه داشته است. بنابراین، انتظاری که از دولت داریم این است که نرخ تورم را به‌تدریج کاهش داده و به تک‌رقمی برساند و بتواند آن وضعیت را متداوم کند. یعنی، تورم در کشور در حد تک‌رقمی به‌طور مداوم ادامه یابد.
وی معتقد است: از تورم ۴۰ به تورم ۲۰درصد رسیدن آسان است، اما کاهش از ۲۰درصد تا ۱۰درصد، ۱۰برابر مشکل‌تر است، چرا که این بخش از تورم به ساختار اقتصاد ایران، به رانت‌ها، به عدم بهره‌وری‌ها، به هزینه‌های بالای معاملات و مسائلی از این دست مربوط است که به‌سادگی قابل‌کاهش و کنترل نیست.
عبده تبریزی با تاکید بر اینکه، طرف مقابل تورم همواره متغیری به‌نام رشد است، افزود: امسال دولت اعلام کرده سال برون‌رفت از رکود تورمی است. اینکه چگونه از رکود خارج شویم و درعین‌حال تورم را هم کنترل کنیم، کاری‌گران و دشوار است.
به گفته وی، ایجاد رشد باید همراه با اشتغال باشد و این در حالی است که طی دولت‌های نهم و دهم، خالص اشتغال تقریبا برابر صفر بوده است. بنابراین، بیکاران ۸ سال گذشته نیز به موجودی بیکاری قبل اضافه می‌شود و در کل رقمی را می‌سازد که رفع آن دیگر اگر نگوییم نشدنی، بلکه کاری بسیار سترگ است. چگونه می‌توانیم میلیون‌ها نفر بیکار و لشکر بیکاران دانشگاهی را به اشتغال برسانیم؟
ریشه‌های کاهش تورم
یک کارشناس امور بانکی که نخواست نام وی فاش شود نیز در پاسخ به این سوال که علت ریشه‌ای کاهش تورم اخیر در اقتصاد چیست و اینکه ریشه کاهش تورم در بخش واقعی اقتصاد است یا در اثر انتظارات تورمی، بیان کرد: هر دو عامل کاهش انتظارات تورمی و بخش عرضه به کاهش تورم انجامیده است.
به گفته وی، در سال‌جاری سرمایه‌گذاران و صاحبان عوامل در بخش خصوصی تا حدودی به دولت اعتماد کرده‌اند. وی با اشاره به اینکه در بخش صنعت نیز تولید کشور در سال‌های ۹۱ و ۹۲ به شدت کاهش یافته بود، ادامه داد: با سیاست‌های اقتصادی دولت یازدهم شاهد بازگشت به مسیر رشد اقتصادی هستیم، چراکه دولت مانع انبساط شدید پولی شده که این موضوع به کاهش تورم انجامیده است. قطعا عملکرد دولت یازدهم در کاهش تورم بسیار موثر بوده است.
در ادامه این گزارش، سیاوش غیبی حاجی‌ور، کارشناس اقتصادی در بررسی رکود تورمی در گفتگو با صمت گفت: تعریفی که در سطح مکالمات روزمره در اقتصاد از رکود می‌شود تعریف صحیحی نیست و باید در بررسی رکود درجه و عرصه‌های رکود مورد توجه قرار گیرد.
وی با تایید بر اینکه تعریف رایج رکود در سطح کلان است، افزود: هرچند در بخش‌های مختلف اقتصاد رکود داریم، اما اگر وارد بازارها و بخش‌های مختلف اقتصاد شویم، در بخش کشاورزی ما شاهد رکود نیستیم اما در بازار مسکن رکود تورمی حاد داریم. پس در بررسی اقتصاد با تفکیک بخش‌ها، می‌بینیم که در بسیاری از حوزه‌های اقتصادی در حال خروج از رکود هستیم.
این ممیز کل سازمان مالیاتی کشور با تعریف رکود در سطح کلان مخالف است. وی معتقد است با توجه به اینکه در برخی از بخش‌های اقتصاد از رکود خارج شده‌ایم، متصل کردن واژه رکود به کل اقتصاد منطقی نیست.