فرانک میرزایی- گروه تجارت: هیتاچی، سونی، پاناسونیک، توشیبا و بسیاری از این نام‌ها سال‌هاست که در خانه‌های ما و همه مردم دنیا جایگاه مخصوص به خود را دارد.
شرکت‌های ژاپنی سال‌های متمادی است که توانسته‌اند رقبای دیگرشان را از میدان به در کرده و محصولات سخت‌افزاری پیشرفته‌ای را از تلویزیون‌های صفحه تخت گرفته تا موبایل‌های هوشمند روانه بازار کنند. اما در چند سال اخیر ورق برگشته و دیگر ژاپن حرف اول را نمی‌زند.
نخستین تلویزیونی که وارد خانه‌های ایران و بسیاری از کشورهای جهان شد، از برندهای کشور ژاپن بود. لوازم مصرفی الکترونیکی ساخت ژاپن سال‌ها سهم
قابل توجهی از بازار لوازم الکترونیکی جهان را در دست گرفته بودند و به دیگر کشورها فرصتی برای عرض اندام نمی‌داد. سال‌ها از آن روزها گذشته است و به گفته کارشناسان بازار در سال‌های اخیر صنعت و تجارت لوازم الکترونیکی ژاپن حال و روز خوبی ندارد. این شرکت‌ها نتوانسته‌اند هم‌پای فناوری روز دنیا پیش روند و به همین دلیل از برخی دیگر از شرکت‌های جهانی عقب مانده‌اند.
به گفته فعالان بازار شرکت‌های بزرگ و شناخته شده ژاپنی، سال‌های سال روی طراحی و ساخت محصولات سخت‌افزاری متمرکز بوده‌اند و همین تولید تک بعدی منجر به از دست دادن بازار شده تا آنجا که شرکت‌های‌های بزرگ ژاپنی را به گام شکست کشانده است. آنچه مسلم است شرکت‌های بزرگ تولیدکننده لوازم الکترونیکی ژاپن در سال‌های اخیر جای خود را به برخی دیگر از برندهای برتر کره‌ای داده‌اند، اما هنوز گردش مالی و تجاری این شرکت‌ها بخش مهمی از نبض بازار ژاپن و دنیای تولیدات صوتی و تصویری جهان را در اختیار دارد. آنچه در ادامه می‌خوانید بررسی بزرگترین برندهای تولیدکننده لوازم الکترونیک ژاپن است.
هیتاچی بزرگترین در ژاپن
هیتاچی یکی از بزرگترین شرکت‌های هلدینگ در جهان است که در سال ۱۹۱۰ (۱۲۸۹) در ژاپن پایه گذاری شد و در زمینه‌های مختلف صنعتی فعالیت می‌کند.
این شرکت در سال ۱۹۱۰ (۱۲۸۹) موفق به ساخت نخستین محصول خود یعنی
یک موتور القایی ۵ اسب بخاری شد. هیتاچی با اختراع قطعات الکترونیکی و ترانزیستورها در اواخر دهه ۱۹۵۰ (۱۳۲۹)، موفق شد همانند شرکت‌های ژاپنی رقیب خود، وارد بازار دستگاه‌های دیجیتالی و تولید کامپیوتر شود.
رساناها، لوازم ویدئویی و پخش صدا، کامپیوتر شخصی، لوازم جانبی کامپیوتر و تجهیزات ارتباطات راه دور از تولیدات وسیع این شرکت است. هیتاچی در سیستم‌های تولید نیرو و صنعت شامل طرح‌های انرژی هسته‌ای و هیدروالکتریکی، کنترل تجهیزات، آسانسور و پله‌های برقی، قطارها، لوازم خودرو، ماشین‌های ساخت و ساز، لوازم منزل مانند مطبوع‌کننده‌های هوا، یخچال، ماشین ظرفشویی، مایکروفر، جاروبرقی و همین‌طور ساخت ابزار مانند لوله، سیم، کابل و محصولات تولیدی از آهن، فولادو مس فعالیت می‌کند.بر اساس آمارهای منتشر شده، حدود ۳۰ درصد از فروش این شرکت به خارج از ژاپن مربوط می‌شود. هیتاچی ژاپن در دهه اخیر با افت درآمد و سود مواجه بوده تا آنجا که درآمد حاصل از تجارت جهانی هیتاچی تا پایان سال ۲۰۱۱ (۱۳۹۰) مبلغ ۱۱۲.۴۰ میلیارد دلار اعلام شده‌است.
سونی تصور جهانیان را تغییر داد
شرکت سونی در سال میلادی۱۹۴۶ (۱۳۲۵) توسط مهندس ژاپنی پایه‌ریزی شد. نخستین محصول این شرکت یک پلوپز برقی بود که البته وارد بازار نشد ولی در سال ۱۹۵۰(۱۳۲۹)، تولید نخستین نوار
ضبط صوت و دستگاه پخش آن، نقطه عطفی در بازار ژاپن پدید آورد.
در ۱۹۴۵ (۱۳۲۴) بعد از جنگ جهانی دوم سونی تنها یک فروشگاه تعمیر رادیو بود اما با تولید ترانزیستور و ورود آن به صنعت، این فروشگاه به یکی از بزرگترین تولیدکنندگان لوازم الکترونیکی در ژاپن تبدیل شد.
اکنون سونی علاوه بر تولید لوازم الکترونیکی شامل وسایل صوتی تصویری، کنسول بازی، لوازم شبکه و پزشکی صاحب یکی از بزرگترین شرکت‌های پخش و ضبط فیلم و موسیقی و یک موسسه خدمات مالی بین‌المللی است.
مزیت رقابتی شرکت سونی، شامل رهبری سخت‌افزار و بهره‌گیری از نرم‌افزار است. به علاوه اعتبار، کیفیت و نوآوری، سرمایه و موقعیت بهره‌گیری از هم‌افزایی بین صنایع مختلف خصوصا فناوری اطلاعات، مزیت‌های رقابتی این شرکت محسوب می‌شوند.
سونی تنها شرکت ژاپنی بود که حاضر شد تمام سیاست‌های خویش را مبتنی بر مقتضیات تجارت در ایالات متحده شکل دهد. سونی همچنین یکی از ۲۰ تولیدکننده برتر نیمه هادی‌ها در جهان است. درآمد حاصل از تجارت جهانی این شرکت تا پایان سال ۲۰۱۱ (۱۳۹۰) میزان ۸۶.۶۴ میلیارد دلار گزارش شده است.
توشیبای سودآور
شرکت ژاپنی توشیبا در سال ۱۹۳۹ (۱۳۱۸) تاسیس شد. این شرکت در زمینه الکترونیک، تجهیزات الکترونیک و تکنولوژی اطلاعات فعالیت می‌کند و مقر آن در توکیو است.
چرخه تولید و بازار جهانی توشیبا شامل محصولات الکترونیکی، سیستم‌ها و تجهیزات تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات، سرویس‌های اینترنت، اجزا و مواد مورد استفاده از وسایل الکترونیکی، سیستم‌های برق، سیستم‌های زیربنایی صنعتی و اجتماعی و وسایل است.
شرکت توشیبا در سال ۲۰۱۰ (۱۳۸۹) پنجمین تولیدکننده بزرگ کامپیوترهای شخصی بر اساس سودآوری بود. در همین سال این شرکت همچنین چهارمین تولیدکننده بزرگ نیمه‌رساناها بر اساس سودآوری (پس از شرکت‌های اینتل، سامسونگ و تگزاس اینسترامنز) نیز بوده است.
برخی از اولین‌های محصولات الکترونیکی ژاپن، با برند «توشیبا» به دنیای تجارت معرفی شده‌اند. از جمله اینها می‌توان به تولید رادار (۱۹۴۲)، کامیپوتر دیجیتال (۱۹۵۴)، تلویزیون ترانزیستوری و اجاق مایکروویو (۱۹۵۹)، تلفن ویدئویی رنگی (۱۹۷۱)، نرم‌افزار پردازشگر کلمات ژاپنی (۱۹۷۸)، سیستم ۱۹۸۲(MRI )، کامپیوتر شخصی لپ‌تاپ (۱۹۸۶)، حافظه فلش (۱۹۹۱)، دی‌وی‌دی (۱۹۹۵)، کامپیوتر شخصی ساب‌نوت‌بوک «لیبرتو»(۱۹۹۶) و دی‌وی‌دی با قابلیت HD (۲۰۰۵) اشاره کرد. گروه محصولات دیجیتال، گروه سیستم‌های زیربنایی، گروه وسایل و اجزای الکترونیک و شرکت وسایل خانگی مصرفی از بخش‌های عمده شرکت توشیباست.
فوجیتسو، برند مشترک
شرکت فوجیتسو در سال ۱۹۲۳ (۱۳۰۲) به منظور تولید لوازم الکترونیکی خانگی توسط شرکت‌های فوروکاوا الکتریک و زیمنس آلمان در ژاپن راه‌اندازی شد. درحال حاضر این شرکت در زمینه تولید تجهیزات و فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) فعالیت می‌کند. همچنین شرکت ساخت فوجی تسوشینکی که بعدها در سال ۱۹۶۷ (۱۳۴۶) فوجیتسو نامیده‌شد در سال ۱۹۳۵ (۱۳۱۴) به عنوان شاخه فرعی فوجی‌الکتریک برای ساخت تجهیزات مخابراتی تاسیس شد.
۶ سال پس از آن تاریخ، کاوازو وایرلس الکتریک که امروزه به آن شبکه‌های مخابرات فوجیتسو می‌گویند قسمتی از گروه فوجیتسو شد. نخستین کامپیوتر الکتریکی رله‌ای این شرکت با نام فاکوم (FACOM۱۰۰) در سال ۱۹۵۴ (۱۳۳۳) تولید شد و نزدیک به ۱۰ سال بعد، شروع به تولید مدارهای مجتمع (IC) کرد.با خرید شرکت کامپیوتر ICL در ۱۹۹۸ (۱۳۷۷) توسط فوجیتسو، این فناوری به زیربنای صنعت تولید کامپیوتر شرکت فوجیتسو تبدیل شد و بعدها این کالا با مارک ErgoPro تولید و روانه بازار شد.
طبق آمار در سال ۲۰۰۹ (۱۳۸۸) فوجیتسو، سومین شرکت ارائه‌دهنده سرویس‌های مخابراتی بعد ازH (اچ پی) در جهان بود و در سال ۲۰۱۳ (۱۳۹۲)، به چهارمین تولیدکننده خدمات‌ای تی در جهان و نخستین در ژاپن تبدیل شد. همچنین به گفته وب‌سایت این شرکت، فوجیتسو ۹۷۰۰۰ حق ثبت اختراع در سرتاسر دنیا دارد. شرکت فوجیتسو در انتهای سال مالی ۲۰۱۳ (۱۳۹۲) درآمد خود را ۴۷ بیلیون دلار اعلام
کرده‌است.
پاناسونیک و سانیو همراه شدند
شرکت پاناسونیک در سال ۱۹۱۸ (۱۲۹۸) با هدف تولید و تجارت لوازم الکترونیکی در شهر اوزاکای ژاپن تاسیس شد. پاناسونیک در ابتدا شرکت تولیدی ماتسوشیتا نام داشت که از نام موسس این شرکت، کونسوکه ماتسوشیتا وام گرفته شده بود. ماتسوشیتا با تولید لوازم برقی بسیار ساده پا به دنیای تجارت گذاشت. در سال ۱۹۶۱ (۱۳۴۰) ماتسوشیتا به آمریکا سفر کرد و ارمغان این سفر خط تولید دستگاه‌های الکترونیکی و ترانزیستورها به ژاپن بود. در سال ۲۰۰۸ (۱۳۸۸) پاناسونیک شرکت سانیو را به قیمت ۱۱۰ میلیارد دلار خریداری کرد. پاناسونیک علاوه بر تولید لوازم الکترونیکی مصرفی نظیر تلویزیون، سینمای خانگی و دوربین عکس‌برداری و فیلم‌برداری، در زمینه ساخت قطعات الکترونیکی صنعتی، تجهیزات شبکه، انرژی‌های پاک، صنعت برق و دستگاه‌های مهندسی پزشکی نیز فعالیت می‌کند.درآمد شرکت پاناسونیک تا پایان سال ۲۰۱۱ (۱۳۹۰) مبلغ ۱۰۴.۸۸ میلیارد دلار اعلام شده‌است.
رقابت نفسگیرتر می‌شود
آمارهای تجارت جهانی لوازم الکترونیک ژاپن نشان می‌دهد که در سال ۱۳۹۰، تقاضا برای خرید تولیدات تلویزیون ژاپن با ۸ درصد کاهش مواجه بوده است. به علاوه طبق آمار تجاری ژاپن صادرات تلویزیون این کشور نیز با ۷۷ درصد کاهش مواجه بوده است. شرکت سونی ۶۹۲ میلیارد ین از قبال کاهش صادرات تلویزیون هایش ضرر کرده و در ترنول مالی سال ۲۰۱۲ (۱۳۹۱) هم ضرری معادل ۸۰ میلیارد ین را به ثبت رسانده است.
وضعیت پاناسونیک هم بهتر از همکاران خود نبوده، به طوری که این شرکت ۳۴۹ میلیارد ین از کاهش فروش تلویزیون هایش در بازارهای جهانی ضرر کرده است. شارپ هم به عنوان برند برتر بعدی تولید تلویزیون ژاپن، در سال ۲۰۰۸ (۱۳۸۷) تا۲۰۱۱ (۱۳۹۰) ترنول منفی مالی را در گردش حساب‌های آخرسال خود ثبت کرده است. این وضعیت باعث شده رتبه اعتباری این ۳ شرکت از آوریل امسال کاهش یابد.
کلام آخر آنکه...
کلام آخر آنکه، زمانی وجود داشت که محصولات تلویزیونی سونی، شارپ و پاناسونیک در مقایسه با محصولات کره‌ای مزیت داشتند اما ظاهرا این روزها این گونه نیست. کره درحالی گوی سبقت را در دنیای تولیدات محصولات الکترونیک و صوتی و تصویری از ژاپن ربوده که شرکت‌های برتر تولیدکنند ژاپن از کره بیشترند. ژاپن ۹ سازنده تلویزیون، ۱۰ سازنده تلفن همراه و ۱۰ سازنده کامپیوترهای شخصی دارد، در حالی که کره جنوبی تنها ۲ سازنده وجود دارد، سامسونگ و ال.جی. در این بین این سوال مطرح می‌شود که علت پس رفت ژاپن و موفقیت کره در بازارهای تجاری چیست؟ شاید آسیب شناسی بازار به تولیدکنندگان ژاپنی کمک کند تا بیش از این در خطر ورشکستگی قرار نگیرند.