فرانک میرزایی - گروه تجارت: بارها برای شما هم پیش آمده که برای آرام کردن روح و جسم‌تان، طعم تلخ قهوه را امتحان کنید.
طعمی که اگر چه تلخ است اما آرامشی به همراه دارد که برای چند دقیقه‌ای هم که شده آرام‌تان می‌کند. می‌گویند ترکیبات کافئینی که در آن وجود دارد، روی سلول‌های عصبی نشسته و حرکت شان را آرام می‌کند. در این گزارش نگاهی داریم به تجارت این نوشیدنی پرطرفدار که ارقام بالایی را در تجارت جهانی به خود اختصاص داده است.
کمتر کسی پیدا می‌شود که از طعم مطبوع قهوه، این خوراکی جادویی لذت نبرد اما به‌طور حتم افراد معدودی هستند که از وجود سازمانی جهانی برای این خوراکی دلچسب باخبر باشند. شاید برای شما هم مثل من جالب باشد که بدانید در سال ۱۹۶۳ سازمانی در لندن با حمایت سازمان ملل متحد، با نام سازمان بین‌المللی قهوه (International Coffee Organization) تاسیس شد.
سازمانی جهانی با طعم قهوه
این سازمان با پیوند دادن کشورهای صادرکننده و واردکننده قهوه، به آنها کمک می‌کند با استفاده از کمک‌های بین‌المللی این سازمان بر مشکلاتی که در صنعت و تجارت قهوه وجود دارد فائق آیند. موافقتنامه‌ای نیز با عنوان موافقتنامه جهانی قهوه از سوی همین سازمان نوشته شد که هدف از امضای آن تعیین سهمیه کشورهای صادرکننده قهوه و تثبیت و بالا نگاه داشتن نرخ جهانی قهوه است که در اصل با تخصیص سهمیه صادراتی مشخص به هریک از کشورهای صادرکننده قهوه به این مقصود دست می‌یابد.
هدف این سازمان، قدرتمند ساختن بخش جهانی قهوه و ترویج و گسترش آن در بازار جهانی و نیز بهبود اوضاع تمامی اعضای این بخش است. سازمان جهانی قهوه همچنین به‌دنبال کاهش فقر در کشورهای در حال توسعه است. ۹۷درصد از تولیدات قهوه در جهان توسط کشورهای عضو این سازمان صورت می‌پذیرد و ۸۰درصد از کشورهای مصرف‌کننده قهوه نیز عضو آن هستند. حدود ۵۰درصد از اقتصاد کشورهای تولیدکننده قهوه در جهان را کشت و تجارت قهوه تشکیل می‌دهد و در نتیجه تجارت قهوه حائز اهمیت بسیار است زیرا درآمد ۱۲۵ میلیون نفر در سراسر جهان از همین راه تامین می‌شود.
غول عظیم تجارت قهوه
زمانی که صحبت از میزان حجم تجارت قهوه در دنیا به میان می‌آید، شاید برای بسیاری از ما قابل باور نباشد که این محصول با احتساب ۱۵/۴ میلیارد تومان صادرات در سالهای ۲۰۱۰ و ۲۰۰۹، زمانی که ۹۳/۴ میلیون کیسه قهوه جابه‌جا می‌شد، بیشترین مقدار تجارت را در بین کالاهای کشاورزی به خود اختصاص داده بود. طبق آمار سازمان جهانی قهوه، سرمایه اعطا شده به این خوراکی در سال ۲۰۱۱ نزدیک به ۲۴ میلیارد دلار بوده است. به عبارتی دیگر بنابر آمار بانک جهانی، این رقم برابر با تولید ناخالص داخلی کشور نفت‌خیز عمان است.
کشورهای عضو در سازمان جهانی قهوه که تعداد آنها به ۷۰ کشور می‌رسد، با تولید ۱۰۴ میلیون کیسه قهوه در سال، چیزی حدود ۹۷درصد از تولید قهوه دنیا را تامین می‌کنند. در سال ۲۰۱۰ به‌طور متوسط در ۵۲ کشور تولیدکننده قهوه، بدون در نظر گرفتن افرادی که مرتبط با تجارت و سرو آن هستند،
۲۶ میلیون نفر در کاشت و فرآوری قهوه مشغول به کار بوده‌اند. بنابراین می‌توان به جرات گفت که قهوه یکی از تجارت‌های بزرگ دنیا با سازوکار و پیچیدگی‌های مربوط به خود است و وقایع مهم دنیا بدون شک روی تجارت آن تاثیر خواهد گذاشت. به گزارش سازمان بین‌المللی قهوه، میزان مصرف جهانی قهوه سال ۲۰۱۱ میلادی با ۱/۳درصد رشد به بیش از ۸/۳ میلیون تن و به بیان دیگر، به بیش از ۱۳۹ میلیون بسته رسیده است. براساس این گزارش افزایش تقاضا از سوی برزیل، ویتنام، مکزیک، هند و ونزوئلا تاثیر زیادی بر افزایش مصرف جهانی قهوه داشته است. بر این اساس مصرف جهانی قهوه در سال ۲۰۱۰ میلادی نیز به بیش از ۱۳۷/۲ میلیون بسته رسیده بود. در این گزارش هر بسته معادل ۶۰ کیلوگرم محاسبه شده است.
این گزارش می‌افزاید، بیشترین سهم رشد مصرف جهانی قهوه مربوط به کشورهای بزرگ صادرکننده این محصول بوده است. سهم کشورهای بزرگ صادرکننده قهوه در مصرف آن از ۲۵ درصد در سال ۲۰۰۰ میلادی به بیش از ۳۰/۵ درصد در سال ۲۰۱۱ میلادی رسیده است. میزان مصرف قهوه در کشورهای بزرگ صادرکننده نیز از ۴۱میلیون بسته در سال ۲۰۱۰ میلادی به بیش از ۴۲/۴ میلیون بسته در سال ۲۰۱۱ رسیده است. این میزان در سالهای ۲۰۰۹ و ۲۰۰۸ میلادی نیز به ترتیب ۳۹/۸ و ۳۷/۹میلیون بسته برآورد و اعلام شده است.
بزرگ‌ترین واردکنندگان قهوه
کشورهای بزرگ واردکننده قهوه شامل امریکا، آلمان، ژاپن، فرانسه، ایتالیا، انگلیس و اسپانیا نیز سال ۲۰۱۱ بیش از ۹۶/۶ میلیون بسته قهوه مصرف کرده‌اند. این رقم در سال ۲۰۱۰ میلادی به ۹۶/۱ میلیون بسته رسید. مصرف‌کنندگان این نوشیدنی گرم در سالهای ۲۰۰۹ و ۲۰۰۸ میلادی بیش از ۹۲/۷ و ۹۵ میلیون بسته قهوه نوشیده‌اند.
بر این اساس میزان مصرف قهوه در کشورهای در حال توسعه و نوظهور مثل روسیه، کره‌جنوبی، استرالیا، اوکراین و الجزایر که در سالهای ۲۰۰۹ و ۲۰۰۸ به ترتیب به ۲۳/۱ و ۲۵/۵ میلیون بسته رسیده بود، در سال ۲۰۱۱ میلادی به بیش از ۲۵/۸ میلیون بسته افزایش یافته است. این رقم در سال ۲۰۱۰ میلادی نیز به بیش از ۲۵/۲ میلیون بسته رسیده است.
حجم تولید جهانی قهوه
سازمان بین‌المللی قهوه، میزان تولید جهانی قهوه سال ۲۰۱۱ را بیش از ۱۳۴/۳ میلیون بسته اعلام کرده است. کاهش تولید قهوه در برزیل در این مدت با افزایش تولید در ویتنام، پرو و هندوراس جبران شده است. روند رو به افزایش مصرف و تقاضا به افزایش تولید این محصول خوراکی منجر شده است. در همین حال افزایش قیمت در این محصول خوراکی نیز از دیگر اتفاقاتی بوده که منجر به رونق تجارت قهوه شده و پول خوبی به جیب کشورهای تولیدکننده قهوه روانه کرده است. از سوی دیگر بازار جهانی در سال ۲۰۱۳ با افزایش قیمت قهوه جهانی روبه‌رو شد. دلیل این امر، شیوع بیماری به نام بیماری زنگ برگ قهوه در مزارع قهوه منطقه حاره بود که موجب شد کشورهای تولیدکننده پیش‌بینی میزان برداشت قهوه را بسیار پایین اعلام کنند. همین موضوع باعث شد تا قیمت این محصول پرطرفدار در سال گذشته بالاتر از سالهای اخیر باشد.
قهوه همچنین به‌عنوان یک کالا در بازار بورس نیویورک(New York Board of Trade) خرید و فروش می‌شود. شاخص قیمت قهوه در بازار بورس نیویورک تعریف می‌شود. بزرگ‌ترین مکان انتقال قهوه، بندرگاه هامبورگ(آلمان) می‌باشد. این حجم انبوه از مبادلات تجاری، به خوبی نشان‌دهنده بزرگی این تجارت لذیذ است. در ادامه یکی از موفق‌ترین برندهای جهانی قهوه را بررسی می‌کنیم.
استارباکس پیشرو در تجارت قهوه
برندهای مختلفی برای تولید این کالای خوراکی وجود دارند. شرکت استارباکس یک برند بسیار بزرگ و مطرح در حوزه تولید انواع قهوه و فروش نوشیدنی‌های گرم به مصرف‌کنندگان است و هم‌اکنون در زمره شناخته‌شده‌ترین و قدرتمندترین برندهای تولید و عرضه قهوه در جهان به شمار می‌رود. در شرایطی که شمار زیادی از تحلیلگران در مورد اشباع نسبی بازار مصرف امریکا خبر می‌دهند شرکت استارباکس اعلام کرده است در نظر دارد تعداد فروشگاه‌هایش در ایالات متحده امریکا را به مرز
۲۰ هزار فروشگاه برساند و شمار فروشگاه‌های جهان را به ۴۰ هزار فروشگاه ارتقا دهد. این سیاست به معنای اعتماد زیاد این برند به کارکرد خود و آینده‌اش در بازار مصرف است، در حالی که قیمت محصولاتش در مقایسه با رقبای دیگر بالاتر است.
این اعتماد را می‌توان در گزارش مالی اعلام شده از سوی این شرکت دریافت. براساس گزارش سال ۲۰۱۳ این شرکت، ارزش سهام استارباکس با ۷/۶۱ درصد افزایش به بالغ بر ۷۳/۳۶ دلار امریکا رسید. این شرکت در گزارش مالی خود اعلام کرد، در فصل منتهی به ۳۰ ژوئن سال ۲۰۱۳، ۳/۷ میلیارد دلار درآمد کسب کرده است که ۱/۶۰ میلیارد دلار آن را هزینه‌های جاری شرکت تشکیل می‌دهد و ۲/۱۴ میلیارد دلار آن را سود ناخالص این شرکت به خود اختصاص داده است.
در فصل اول سال ۲۰۱۳ میلادی این برند مطرح فعال در حوزه قهوه‌خانه و تولید قهوه ۲/۰۳ میلیارد دلار سود ناخالص به‌دست آورده بود و درآمدش از فروش انواع محصولات غذایی و خدمات برابر با ۳/۵۶ میلیارد دلار بود. شرکت استارباکس با داشتن بیش از ۱۱ هزار فروشگاه در سراسر امریکا و بیش از ۵۷۰۰ فروشگاه در دیگر نقاط دنیا، درآمد خود را از محل فروشگاه‌های خرده‌فروشی خود در سراسر دنیا و همچنین از محل فعالیت تخصصی خود در عرصه بازار قهوه دنیا کسب می‌کند. در ۲ سال گذشته این برند با سرعت زیادی توسعه پیدا کرده است و ۳۵۰۰فروشگاه به مجموع فروشگاه‌های این برند در امریکا اضافه شد.
مسیر رشد استارباکس در بازار قهوه دنیا هر روز هموارتر می‌شود. این برند کار خود را در بازاری کوچک در دهه ۸۰ میلادی زمانی که شمار مصرف‌کنندگان قهوه در امریکا چندان زیاد نبود و شروع چنین تجارتی منطقی نمی‌آمد، آغاز کرد. وجه تمایز آنها این بود که روسای این برند برای تغییر عادات مصرفی ساکنان امریکا روی کار آمده بودند و در نظر داشتند تغییری بزرگ در این عرصه ایجاد کنند. به مرور که تقاضا برای قهوه‌ها و آشامیدنی‌های استارباکس در بازار بیشتر شد و سلیقه مصرفی مردم جهان تغییر کرد، برندهای دیگری هم وارد بازار شدند که رقیب اصلی استارباکس بودند اما هیچ‌گاه نتوانستند جایگاه این برند را به دست آورند.