بر اساس بیانیه رسمی وزارت برق عراق، ایران به‌طور کامل صادرات گاز به نیروگاه‌های این کشور را قطع کرده است. این اقدام باعث از مدار خارج شدن بخش بزرگی از شبکه برق عراق شده و بین ۴ هزار تا ۴ هزار و ۵۰۰ مگاوات از ظرفیت تولید برق ملی این کشور کاهش یافته است.

تهران دلیل این اقدام را «شرایط نامساعد» عنوان کرده اما هیچ توضیح فنی یا سیاسی مشخصی ارائه نداده است. این توقف ناگهانی در شرایطی رخ داده که چند ماه پیش ایالات متحده معافیت تحریمی‌ای را که به عراق اجازه می‌داد هزینه واردات برق از ایران را پرداخت کند، لغو کرده بود.

عراق بخش بزرگی از برق خود را در نیروگاه‌های گازی تولید می‌کند و این نیروگاه‌ها وابسته به گاز طبیعی هستند. بنابراین قطع گاز از سوی ایران، مشکلات جدی در تأمین برق برای این کشور ایجاد کرده و بحران مزمن انرژی عراق را تشدید کرده است.

اهمیت موضوع

ایران بین ۳۵ تا ۴۰ درصد از برق و گاز مورد نیاز عراق را تأمین می‌کند. توقف این جریان ضربه‌ای جدی به ثبات عراق و تأمین خدمات پایه محسوب می‌شود. زمان‌بندی این اقدام، گمانه‌زنی‌ها درباره فشار سیاسی و اقتصادی را تقویت کرده است؛ فشاری که می‌تواند با اجرای تحریم‌های آمریکا، تنش‌های منطقه‌ای یا اختلافات دوجانبه بر سر بدهی‌های پرداخت‌نشده مرتبط باشد.

این بحران بار دیگر ناکامی دولت‌های پیاپی عراق را در متنوع‌سازی منابع انرژی و ایجاد زیرساخت‌های مستقل تولید برق آشکار می‌کند. کشوری که با وجود درآمدهای عظیم نفتی، همچنان به واردات انرژی وابسته مانده است. قطع گسترده برق خطر ناآرامی‌های اجتماعی را به‌ویژه در دوره‌های اوج مصرف افزایش می‌دهد و می‌تواند شکنندگی ساختار سیاسی و اجتماعی عراق را تشدید کند.

پیامدهای احتمالی

عراق ممکن است با خاموشی‌های طولانی‌مدت روبه‌رو شود؛ وضعیتی که فعالیت‌های اقتصادی، خدمات درمانی و زندگی روزمره مردم را مختل می‌کند.

احتمال بروز اعتراض‌های گسترده مشابه تظاهرات سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۱ وجود دارد.

بغداد ممکن است ناچار شود به‌دنبال تأمین‌کنندگان جایگزین برود یا مذاکرات خود با کشورهای عربی حوزه خلیج فارس را تسریع کند؛ هرچند محدودیت‌های زیرساختی مانع راه‌حل‌های کوتاه‌مدت خواهد شد.

برخی ناظران معتقدند ایران ممکن است از انرژی به‌عنوان اهرم فشار برای بازنگری در شرایط پرداخت یا برای ابراز نارضایتی از همسویی عراق با سیاست تحریمی آمریکا استفاده کند.

تصمیم ایران برای قطع کامل صادرات گاز به عراق، بحران برق این کشور را وارد مرحله‌ای تازه کرده است. این اقدام نه‌تنها وابستگی شدید عراق به واردات انرژی را آشکار می‌کند، بلکه نشان می‌دهد انرژی در منطقه به ابزاری سیاسی و راهبردی تبدیل شده است؛ ابزاری که می‌تواند ثبات داخلی بغداد را تحت تأثیر قرار دهد.