بازار میوه یزد این روزها بیش از آن‌که شبیه یک محل خرید باشد، به فضایی برای تماشا و حساب‌وکتاب ذهنی مردم تبدیل شده است. رفت‌وآمد هست، بساط‌ها چیده شده، اما دست‌ها کمتر به سمت ترازو می‌رود.

بسیاری از خریداران مقابل مغازه‌ها می‌ایستند، نگاهی به قیمت‌ها می‌اندازند و بی‌آن‌که چیزی بخرند، مسیرشان را ادامه می‌دهند. شلوغی بازار بیشتر ظاهری است و آنچه به چشم می‌آید، کاهش محسوس خریدهای واقعی است.

نگاه مردم به تابلوهای قیمت، ترکیبی از تعجب، ناباوری و گاه ناامیدی است. بعضی زیر لب چیزی می‌گویند، بعضی با فروشنده چانه می‌زنند و عده‌ای هم به سراغ میوه‌های کم‌کیفیت‌تر می‌روند؛ میوه‌هایی که تا همین چند وقت پیش کمتر کسی حاضر بود آن‌ها را انتخاب کند.

میوه‌هایی که تا همین چند وقت پیش کمتر کسی حاضر بود آن‌ها را انتخاب کند.

سبدهای کوچک، جایگزین خریدهای کیلویی گذشته شده و انتخاب‌ها بیش از هر چیز، تابع توان مالی است نه میل و نیاز.مقایسه امروز بازار با سال‌ها و حتی ماه‌های قبل، به‌وضوح نشان می‌دهد که میوه از یک کالای عادی به خریدی حساب‌شده و گاه تجملی تبدیل شده است.

آنچه پیش‌تر جزو اقلام ثابت سفره خانوار بود، حالا برای بسیاری از مردم به گزینه‌ای قابل حذف یا محدود تبدیل شده؛ تغییری که رد پای آن را می‌توان در رفتار خریداران و حال‌وهوای سرد بازار میوه یزد به‌خوبی دید.

قیمت‌هایی که نفس بازار را گرفت

بررسی‌های میدانی از بازار میوه یزد نشان می‌دهد قیمت میوه‌های باکیفیت به ارقامی رسیده که برای بسیاری از خانوارها دور از دسترس است. در حال حاضر پرتقال درجه یک با قیمت حدود 220 هزار تومان در هر کیلو عرضه می‌شود و سیب درجه یک نیز بسته به نوع و کیفیت، بین 140 تا 170 هزار تومان قیمت دارد.

کیوی درجه یک در برخی مغازه‌ها با قیمتی بالاتر از 200 هزار تومان فروخته می‌شود و موز درجه یک نیز در بازه 160 تا 180 هزار تومان قرار دارد. نارنگی با قیمت‌هایی بالاتر از 130 هزار تومان به فروش می‌رسد و حتی اقلامی مانند گوجه‌فرنگی و خیار درجه یک نیز این روزها با قیمت‌هایی بیش از 60 هزار تومان در بازار دیده می‌شوند.

اولویت قیمت از کیفیت برای مشتری بیشتر شده است

میوه‌فروش باسابقه یکی از بازارهای یزد با اشاره به تغییر محسوس رفتار خریداران به خبرنگار تسنیم در یزد گفت: قدرت خرید مردم به‌شدت کاهش پیدا کرده و این موضوع کاملاً در نوع خرید آن‌ها مشخص است.

وی می‌افزاید: تا یکی دو سال قبل، بیشتر مشتری‌ها سراغ میوه‌های درجه یک می‌رفتند، اما حالا اولین سؤالشان قیمت است و بعد از آن، مستقیم به سمت میوه‌های درجه دو و سه هدایت می‌شوند.

وی ادامه می‌دهد: فروش میوه‌های باکیفیت به‌طور محسوسی افت کرده و گاهی مجبوریم ساعت‌ها منتظر بمانیم تا چند کیلو از میوه‌های درجه یک فروخته شود.

این میوه‌فروش عنوان می‌کند: خیلی از مشتری‌ها صریح می‌گویند که توان خرید میوه خوب را ندارند و ترجیح می‌دهند مقدار کمتر یا کیفیت پایین‌تر بخرند.

به گفته وی، حتی همان میوه‌های درجه دو و سه هم نسبت به گذشته گران شده و این موضوع، هم مشتری را تحت فشار گذاشته و هم فروشنده را با رکود روبه‌رو کرده است.

گرانی از میدان شروع می‌شود، نه از مغازه / وضع مغازه‌دار هم خوب نیست

میوه‌فروش دیگری در یزد هم در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در یزد با اشاره به دلایل افزایش قیمت میوه بیان می‌کند: آنچه مردم در مغازه می‌بینند، قیمت نهایی است، اما بخش زیادی از گرانی پیش از رسیدن میوه به سطح شهر شکل می‌گیرد. وی می‌افزاید: هزینه‌های حمل‌ونقل، کرایه‌ها و قیمت خرید از میدان میوه در ماه‌های اخیر به‌طور قابل توجهی افزایش یافته و همین موضوع قیمت تمام‌شده را بالا برده است.

وی ادامه می‌دهد: وجود واسطه‌های متعدد در مسیر توزیع باعث می‌شود میوه با چند دست چرخیدن به مغازه برسد و هر مرحله، قیمت را بالاتر ببرد.

این میوه‌فروش عنوان می‌کند: برخلاف تصور برخی، فروشنده‌ها سود غیرمتعارف نمی‌گیرند و ما هم تحت فشار هستیم؛ چون از یک‌طرف قدرت خرید مردم پایین آمده و از طرف دیگر، هزینه‌ها اجازه کاهش قیمت را نمی‌دهد.

به گفته وی، نتیجه این شرایط، رکود بازار و کاهش فروش است که هم به ضرر مردم تمام می‌شود و هم به زیان کسبه.

میوه‌های بی‌کیفیت، انتخاب اجباری ما شد

یک شهروند با درآمد متوسط در یزد هم در این رابطه به خبرنگار تسنیم می‌گوید: قبلاً خرید میوه برای خانواده ما راحت بود و همیشه می‌توانستیم میوه‌های درجه یک و تازه بخریم، اما حالا مجبوریم با توجه به قیمت‌ها، بیشتر به سراغ میوه‌های درجه دو و سه برویم.

وی می‌افزاید: نمی‌توانیم همان مقدار سابق خرید کنیم و معمولاً تعداد یا حجم میوه‌ها را کاهش می‌دهیم تا بودجه ماهانه خانواده رعایت شود.

وی ادامه می‌دهد: با وجود کاهش کیفیت میوه، سعی می‌کنیم به‌طور کامل آن را از سبد خانوار حذف نکنیم، چون تأمین ویتامین و تغذیه سالم برای اعضای خانواده اهمیت دارد.

این شهروند عنوان می‌کند: شرایط فعلی فشار اقتصادی را برای همه ملموس کرده و انتخاب‌ها دیگر بر اساس میل نیست، بلکه محدود به توان مالی شده است.

میوه از سفره ما حذف شد

با یک شهروند با درآمد پایین در یزد هم که صدای پر از دغدغه داشت صحبت کرد، وی در این رابطه می‌گوید: دیگر توان خرید میوه را نداریم و عملاً میوه از سبد غذایی خانواده ما حذف شده است.

وی ادامه می‌دهد: اولویت ما اجاره خانه است و پس از آن نان و ملزومات غذایی ارزان، و بعد از آن اگر توان داشتیم اولویتمان، گوشت و مرغ است و خرید میوه، که زمانی جزو ملزومات روزانه بود، به آرزویی دور و غیرقابل دسترس تبدیل شده است.

وی با ناراحتی اضافه می‌کند: نگران سلامتی اعضای خانواده‌ام هستم، چون میوه و سبزی تازه بخش مهمی از تغذیه سالم را تشکیل می‌دهد، اما حالا مجبوریم جای آن را با مواد غذایی ارزان‌تر و کم‌فایده پر کنیم.

این شهروند عنوان می‌کند: گرانی میوه نه تنها زندگی روزمره ما را تحت فشار قرار داده، بلکه سلامت و کیفیت تغذیه خانواده را هم به خطر انداخته است.

میوه، کالایی لوکس اما فقط برای بعضی از مردم

بازار میوه یزد این روزها بیش از هر زمان دیگری نشان می‌دهد که میوه‌های باکیفیت، دیگر کالای عادی خانوارها نیستند و به محصولی لوکس تبدیل شده‌اند. قیمت‌های بالا، قدرت خرید مردم را محدود کرده و رفتار خریداران را تغییر داده است؛ از انتخاب میوه‌های درجه دو و سه تا کاهش حجم خرید یا حذف کامل میوه از سبد غذایی.

این تغییر نه تنها بر زندگی روزمره و توان خرید خانواده‌ها تأثیر گذاشته، بلکه پیامدهای اجتماعی و سلامت نیز به دنبال دارد. کاهش مصرف میوه می‌تواند تعادل تغذیه‌ای را به هم بزند و سلامت جسمانی افراد به‌ویژه کودکان و سالمندان را تحت تأثیر قرار دهد.

با وجود این فشارها، بازار همچنان جریان دارد و مردم با شیوه‌های مختلف سعی می‌کنند خود را با شرایط تطبیق دهند. اما آنچه مسلم است، نگاه به میوه در یزد دیگر تنها نگاه به خوراک نیست؛ بلکه نگاهی به محدودیت‌ها، انتخاب‌ها و توان مالی خانوارها است.