جیتکس ۲۰۲۵؛ دروازه خاورمیانه برای فناوری ایران
کیمیا ملکی: جیتکس دوبی در سال ۲۰۲۵ با حضور بیش از ۶۵ کشور و بیش از ۶ هزار شرکت فناور، بار دیگر به سکوی رقابت و همکاری جهانی در عرصه فناوری‌های دیجیتال، هوش‌مصنوعی و ارتباطات تبدیل شد. این رویداد که امسال با محوریت اقتصاد هوش، دولت دیجیتال و انقلاب داده برگزار شد، فرصتی کم‌نظیر برای ایران فراهم کرده است تا حضور ساختارمند در زنجیره بازار خاورمیانه، افریقا و جنوب آسیا را تثبیت کند. طبق گزارش‌های رسمی اتاق بازرگانی دوبی و وزارت ارتباطات، بیش از ۱۱۰شرکت ایرانی در حوزه‌های نرم‌افزار، تجهیزات هوشمند، فین‌تک و زیرساخت‌های ابری برای مذاکره و معرفی محصولات خود به بازار منطقه در جیتکس حضور یافته‌اند. جیتکس امروز تنها نمایشگاه فناوری نیست؛ بلکه تقاطع اقتصاد داده و قدرت نرم کشورهای منطقه است، جایی که ایران می‌کوشد نه‌فقط مصرف‌کننده فناوری، بلکه صادرکننده مدل بومی نوآوری باشد.
موقعیت استراتژیک دوبی به‌عنوان بازار میانجی
جیتکس دبی یکی از ۵ رویداد اصلی فناوری جهان است که گردش مالی قراردادهای تجاری آن در سال گذشته میلادی بیش از ۱۰ میلیارد دلار برآورد شد.
براساس داده‌های رسمی از مرکز تجارت جهانی دوبی، در سال ۲۰۲۵ بیش از ۱۶۰هزار بازدیدکننده تخصصی از ۵ قاره در این رویداد شرکت کردند و بیش از ۴۰ درصد شرکت‌ها برای ورود به بازارهای خاورمیانه و شمال افریقا قرارداد توزیع امضا کردند. موقعیت دوبی به‌عنوان هاب فناوری منطقه‌ای، آن را به دروازه رقابتی بین بازارهای آسیای جنوبی، افریقا و خاورمیانه تبدیل کرده؛ بازاری که حجم سرمایه‌گذاری دیجیتال آن تا پایان امسال به ۱۲۰ میلیارد دلار رسیده است.
حضور شرکت‌های ایرانی در چنین محیطی، فرصتی اجرایی برای ورود محصولات نرم‌افزاری و خدمات ابری به بازارهای هدفی چون عربستان، عمان و ترکیه را فراهم می‌کند؛ کشورهایی که تقاضای بالایی برای راه‌حل‌های بومی با هزینه کمتر دارند. این مدل تعامل برای ایران بیش از نمایش فنی، معنای بازتعریف تراز تجاری فناوری دارد.
مزیت رقابتی ایران در بازار فناوری منطقه
ایران با بیش از ۲۴ هزار شرکت فعال در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات، از ظرفیت درونی بالایی برای حضور در بازارهای خارجی برخوردار است. داده‌های وزارت ارتباطات نشان می‌دهد صادرات نرم‌افزار و خدمات دانش‌بنیان ایران در نیمه نخست ۱۴۰۴ حدود ۲.۱ میلیارد دلار بوده که ۲۸درصد رشد نسبت به سال گذشته دارد. شرکت‌های ایرانی حاضر در جیتکس از میان واحدهایی انتخاب شده‌اند که توان ارائه محصول رقابتی در سطح بین‌المللی دارند؛ از پلتفرم‌های بانکی و پرداخت مبتنی بر بلاک‌چین گرفته تا سامانه‌های ابری و هوش‌مصنوعی کاربردی. در کنار این توانایی، مزیت هزینه تولید پایین، نیروی انسانی متخصص و دسترسی به بازارهای هم‌زبان آسیای غربی، جایگاه ایران را در اکوسیستم فناوری منطقه تقویت کرده است. ورود مستقیم به جیتکس، امکان عرضه محصول با برند ایرانی را بدون واسطه کارگزاران خارجی فراهم می‌آورد؛ چیزی که سال‌ها به‌دلیل نبود تعامل ساختاری از دست رفته بود.
جیتکس؛ میدان قدرت نرم فناورانه
بررسی اقتصادی حضور ایران در جیتکس تنها به سطح قراردادها محدود نمی‌شود. جیتکس یک میدان قدرت نرم فناورانه است، یعنی توانایی تاثیرگذاری بر مفاهیم توسعه دیجیتال و انتقال تجربه بومی. از دید کشورهای خلیج‌فارس، ایران در حال تبدیل شدن از بازیگر حاشیه‌ای به ارائه‌دهنده خدمات فناوری بومی و راه‌حل‌های مقرون به صرفه در مقیاس منطقه‌ای است. طبق تحلیل موسسه گلف بیزینس، حضور شرکت‌های ایرانی در دو دوره اخیر جیتکس باعث افزایش تعامل بخش خصوصی ایران با سرمایه‌گذاران بین‌المللی شده و زمینه را برای امضای تفاهمنامه‌های مشترک در حوزه زیرساخت‌های ابری، امنیت سایبری و خدمات هوش‌مصنوعی فراهم آورده است. این روند نه‌تنها بازگشت سرمایه در بخش فناوری را افزایش می‌دهد، بلکه پیامد ژئواکونومیکی دارد. ایران به مرکز صادرات خدمات فنی در خاورمیانه تبدیل می‌شود و الگوی هم‌افزایی منطقه‌ای با محوریت دانش‌محور را شکل می‌دهد.
جیتکس؛ میدان قدرت نرم فناورانه
بررسی اقتصادی حضور ایران در جیتکس تنها به سطح قراردادها محدود نمی‌شود. جیتکس یک میدان قدرت نرم فناورانه است، یعنی توانایی تاثیرگذاری بر مفاهیم توسعه دیجیتال و انتقال تجربه بومی. از دید کشورهای خلیج‌فارس، ایران در حال تبدیل شدن از بازیگر حاشیه‌ای به ارائه‌دهنده خدمات فناوری بومی و راه‌حل‌های مقرون به صرفه در مقیاس منطقه‌ای است. طبق تحلیل موسسه گلف بیزینس، حضور شرکت‌های ایرانی در دو دوره اخیر جیتکس باعث افزایش تعامل بخش خصوصی ایران با سرمایه‌گذاران بین‌المللی شده و زمینه را برای امضای تفاهمنامه‌های مشترک در حوزه زیرساخت‌های ابری، امنیت سایبری و خدمات هوش‌مصنوعی فراهم آورده است. این روند نه‌تنها بازگشت سرمایه در بخش فناوری را افزایش می‌دهد، بلکه پیامد ژئواکونومیکی دارد. ایران به مرکز صادرات خدمات فنی در خاورمیانه تبدیل می‌شود و الگوی هم‌افزایی منطقه‌ای با محوریت دانش‌محور را شکل می‌دهد.
حضور پاویون ایران با مجموعه‌ای از توانمندی‌های خوب کشور
صمد حسن‌زاده، رئیس اتاق بازرگانی به‌همراه حسین پیرموذن نایب رئیس؛ کیوان کاشفی، عضو هیات‌رئیسه اتاق ایران؛ محمدرضا طلایی، رئیس فدراسیون فناوری اطلاعات و ارتباطات ایران و علی مسعودی، رئیس کمیسیون تخصصی فناوری اطلاعات و ارتباطات ایران در جریان شرکت در رویداد «روز فناوری» که توسط فدراسیون فناوری اطلاعات و ارتباطات ایران برگزار شد، از این پاویون بازدید به‌عمل آورد. وی در این بازدید به غرفه ۱۰ شرکت دانش‌بنیان و فناور حاضر در پاویون ایران سر زد و با مدیران و نمایندگان آنها به‌گفت‌وگو نشست. رئیس اتاق ایران در این گفت‌وگوها، در جریان آخرین محصولات، دستاوردها و ظرفیت‌های صادراتی این شرکت‌ها قرار گرفت. حسن‌زاده پس از این بازدید، نمایشگاه جیتکس را مجموعه‌ای بسیار بزرگ توصیف کرد که شرکت‌هایی با تکنولوژی‌های پیشرفته از سراسر جهان در آن حضور دارند. او پاویون ایران را نیز «مجموعه‌ای از توانمندی‌های خوب کشور» خواند که مدیران بنگاه‌های اقتصادی در آن حضور فعالی دارند. رئیس اتاق بازرگانی ایران در پایان تاکید کرد: اعتقاد دارم این نمایشگاه می‌تواند برای برقراری ارتباط با کشورهای خارجی و همکاری‌های مشترک در زمینه تجارت الکترونیک بسیار تاثیرگذار باشد.
سخن پایانی
حضور ایران در جیتکس دوبی ۲۰۲۵ بازتاب تغییری بنیادی در نگرش صادراتی اقتصاد دیجیتال ایران است. از نمایش صرف فناوری تا تثبیت سهم در بازارهای هدف منطقه، این رویداد سکوی آزمون واقعی توان رقابتی شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی شد. تجربه جیتکس نشان می‌دهد که برای تثبیت حضور بین‌المللی، سیاست‌گذاری باید به‌سمت «دیپلماسی فناوری» و ایجاد کانال‌های ارتباط مستقیم با بازارهای هدف حرکت کند.
در جهان پساکربن که ارزش داده، هوش‌مصنوعی و خدمات ابری جایگاه نفت را گرفته‌اند، ایران با ترکیب ظرفیت انسانی و هزینه رقابتی تولید نرم‌افزار، می‌تواند جایگاهی تازه به‌عنوان صادرکننده مدل توسعه دیجیتال منطقه‌ای یافته و از حضور در هر دوره جیتکس به پلی پایدار برای معرفی توان ملی در عرصه فناوری جهانی برسد.
