از اعطای درجه پروفسوری افتخاری تا امضای توافقات جامع راهبری

مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری اسلامی ایران از عصر چهارشنبه ـ ۲۶ دی ـ برای دیدار رسمی دوجانبه با امامعلی رحمان، همتای تاجیکستانی خود و دیگر سران این کشور وارد دوشنبه پایتخت تاجیکستان شد و با استقبال وی به مجتمع آشتی ملی این کشور رفت تا در مراسم ادای احترام به تندیس شاه‌اسماعیل سامانی، موسس سلسله سامانیان حاضر شود. همچنین پیش از سخنرانی رئیس‌جمهوری اسلامی ایران، دانشگاه دولتی پزشکی تاجیکستان به وی درجه پروفسوری افتخاری را اعطا کرد و پزشکیان هم در بخش پایانی حضور خود در دفتر یادبود این دانشگاه از تلاش‌های علمی، پیشرفت‌های پزشکی، نوع آموزش و تدریس و ارزیابی دانشجویان در این مرکز ابزار خرسندی و توانایی آنان در ارائه بهترین روش‌های پیشرفته علمی برای انتقال مهارت‌ها به دانشجویان را ستایش کرد. بررسی طرح‌ها و پروژه‌های مشترک، چگونگی تسریع اجرای پروژه‌ها و رفع موانع پیش‌رو از جمله موضوعات گفت‌وگوی روسای‌جمهور 2 کشور بود. پس از آن، پزشکیان به‌عنوان رئیس دولت چهاردهم نخستین سفر خود را به کشور روسیه انجام داد. البته این نخستین دیدار وی و ولادیمیر پوتین نبود و پیش از این نیز روسای‌جمهور ایران اسلامی و روسیه در حاشیه اجلاس بریکس و همچنین در حاشیه اجلاس سیصدهمین سالگرد «مختومقلی فراغی» در ترکمنستان با یکدیگر دیدار و گفت‌وگو داشتند.

اما این نخستین سفر رسمی پزشکیان به کشور روسیه بود و در این سفر عراقچی، وزیر امور خارجه؛ پاک‌نژاد، وزیر نفت؛ همتی، وزیر اقتصاد؛ نوری قزلجه، وزیر کشاورزی؛ اسلامی، رئیس سازمان هسته‌ای؛ علی‌آبادی، وزیر نیرو؛ فرزین، رئیس بانک مرکزی و فرزانه صادق، وزیر راه و شهرسازی رئیس‌جمهوری را همراهی کردند.

محورهای توافقات ایران و تاجیکستان

در سفر پزشکیان به تاجیکستان، مذاکرات مشترک هیات‌های عالی‌رتبه ایران و تاجیکستان در حالی آغاز شد که در ابتدای آن، رئیس‌جمهوری اسلامی ایران بر ارتقای همکاری عمیق‌تر و گسترده‌تر 2 کشور در زمینه‌های علمی، اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و امنیتی تاکید کرد و گفت: امضای توافقنامه‌های تدوین‌شده در جریان این نشست مبنایی برای گسترش بیشتر روابط ایران و تاجیکستان است.

سخنانی که مشابه آن در سخنان امامعلی رحمان، رئیس‌جمهوری تاجیکستان نیز مطرح شد تا این مذاکرات دوجانبه را راهگشای روابط گسترده‌تری میان 2 کشور ارزیابی کند.

با پایان‌ یافتن مذاکرات مشترک هیات‌های ایران و تاجیکستان، مقامات عالی دو کشور در حضور روسای‌جمهوری خود، ۲۳ سند و یادداشت تفاهم همکاری را امضا کردند و بیانیه مشترکی هم از سوی پزشکیان و رحمان به‌امضا رسید.

اسناد توافقات ایران و تاجیکستان در حوزه همکاری‌های دیپلماتیک، توسعه حمل‌ونقل، مبارزه مشترک با فساد اداری، همکاری‌های آموزشی در حوزه گمرک، استاندارد، امنیت غذایی، زنان و خانواده، آمار، امور بایگانی و اسناد، فناوری دیجیتال، مطالعات مذهبی، خدمات اجتماعی، مهندسی ژنتیک، کشاورزی، همکاری‌های نوآورانه صنعتی و نمایشگاهی و ارتباطات است.

طراحی ابتکارات مشترک

رئیس‌جمهوری اسلامی ایران در ادامه برنامه‌های سفر به تاجیکستان، در نشست مطبوعاتی با همتای تاجیک خود حاضر شد، بر تسریع اجرا شدن توافقات و رسیدن تعاملات مشترک به نقطه مطلوب تاکید کرد، ایران را دارای منافع مشترک بسیار با تاجیکستان دانست و اجرای ابتکارهای جدید طراحی‌شده را منتج به تاثیری شایسته در اشتغال و سطح رفاه عمومی مردم دو کشور ارزیابی کرد.

توافقات تازه با برگزاری نشست کمیسیون مشترک

پزشکیان بااشاره به اهمیت رفع موانع گمرکی و ایجاد فضای امن برای فعالیت بیشتر بخش خصوصی، این موضوع را از جمله تاکیدات مقامات هر 2 کشور اعلام کرد و از برگزاری نشست کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و تاجیکستان در آینده نزدیک خبر داد که به‌گفته وی، توافقاتی در زمینه سیاسی، اقتصادی، تجاری، فرهنگی و زیست‌محیطی به‌همراه خواهد داشت.

ابلاغ پیام صلح و دوستی ایران به جهان

پزشکیان در ادامه برنامه‌های خود در سفر به تاجیکستان در جمع استادان و دانشجویان دانشگاه پزشکی دولتی تاجیکستان (ابن‌سینا)، حاضر شد و با بیان اینکه رسیدگی به اقشار آسیب‌پذیر در حوزه سلامت، مسئولیت اجتماعی پزشکان است، اظهار کرد: ما برای خود هیچ هدفی بالاتر از تامین سلامت مردم خود و جهان نمی‌بینیم، ما به هیچ مردم و کشوری با کینه و دشمنی نگاه نمی‌کنیم. کسانی که به‌دنبال جنگ و خونریزی در دنیا هستند و به حقوق دیگران تجاوز می‌کنند، به‌لحاظ فکری و ذهنی انسان‌های سالمی نیستند؛ ما از هر تنفر و خشونتی بیزاریم.

رئیس‌جمهوری در پایان سخنانش بر آمادگی جمهوری اسلامی ایران برای توسعه ارتباطات با تاجیکستان در حوزه سلامت تاکید کرد و گفت: ما برای توسعه و ارتقای سلامت در کشورهای خود و منطقه آماده‌ایم و امیدواریم بتوانیم دست در دست هم، این هدف را محقق سازیم.

گسترش بدون محدودیت همکاری

پزشکیان در همایش تجاری، سرمایه‌گذاری و گردشگری ایران و تاجیکستان حاضر شد و همچون همتای تاجیک خود در سخنانش به اهمیت توسعه گردشگری میان 2 کشور اشاره کرد و گفت: باید قوانین فعلی تردد شهروندان 2 کشور به‌ویژه در زمینه فعالیت اقتصادی، تجاری، سرمایه‌گذاری، علمی، تکنولوژیک، گردشگری و فرهنگی را تسهیل کنیم تا به گسترش تعاملات و نیز تبادل تجارب و دستاوردها بینجامد.

رئیس‌جمهوری اسلامی ایران از آمادگی دولت خود برای رفع هرگونه موانع احتمالی سر راه تسهیل تجارت و سرمایه‌گذاری مشترک خبر داد و گفت: ایران هیچ محدودیتی برای گسترش روابط و همکاری‌ها در زمینه‌های علمی، تجاری، صنعتی، فناوری و کشاورزی و نیز تبادل تجربیات با تاجیکستان ندارد و از گسترش تعاملات و تقویت روابط به‌طورجدی استقبال می‌کند.

افزایش تعاملات تجاری با تسهیل قوانین

پزشکیان در تداوم برنامه‌های گفت‌وگو با سایر مقامات عالی تاجیکستان، پس از حضور در این همایش در دیدار رستم امامعلی، رئیس مجلس ملی تاجیکستان از اهمیت نقش مجالس 2 کشور برای اصلاح قوانین در مسیر تسهیل برقراری روابط و همکاری‌ها میان 2 ملت سخن گفت و افزود: قوانین و مقررات 2 کشور باید در زمینه تسهیل و رونق تجارت و سرمایه‌گذاری میان دوطرف به‌روز شود.

رئیس‌جمهوری اسلامی ایران همچنین در دیدار محمدطاهر ذاکرزاده، رئیس مجلس نمایندگان تاجیکستان به سابقه نمایندگی خود در مجلس شورای اسلامی اشاره و اظهار امیدواری کرد تا از طریق همکاری‌های 2 مجلس، قوانین تجارت و سرمایه‌گذاری میان 2 کشور تسهیل و همه موانع موجود برای تعاملات اقتصادی و تجاری برداشته شود. رئیس مجلس نمایندگان تاجیکستان هم در این دیدار از آمادگی کشورش برای گسترش روابط سخن گفت و افزود: تاجیکستان آماده همکاری‌های گسترده با جمهوری اسلامی ایران در همه زمینه‌ها، به‌ویژه در زمینه همکاری‌های پارلمانی است.

امضای توافق تجارت ترجیحی

پزشکیان عصر پنجشنبه نیز در دیدار پایانی با مقامات عالی سیاسی تاجیکستان به گفت‌وگو با قاهر رسول‌زاده، نخست‌وزیر تاجیکستان نشست و با تاکید بر ضرورت گسترش همکاری‌ها میان 2 کشور گفت: سوابق مشترک 2 کشور ایجاب می‌کند که روابط خود را روزبه‌روز ارتقا دهیم و همکاری‌ها را در همه زمینه‌ها تعمیق بخشیم.

رئیس‌جمهوری اسلامی ایران بر اهمیت تجارت و سرمایه‌گذاری‌های دوجانبه تاکید و تصریح کرد: یکی از راه‌های گسترش روابط، تسهیل روابط تجاری و امضای توافق تجارت ترجیحی میان 2 کشور است.

نخست‌وزیر تاجیکستان هم در این دیدار بر اهمیت روابط با ایران برای کشورش تاکید کرد و گفت: حجم تجارت میان 2 کشور باید هرچه زودتر به 2برابر برسد و ما خواهان روابط عمیق و گسترده در همه زمینه‌ها با ایران هستیم.

ورود به مسکو با پذیرایی در «باغ الکساندر»

پزشکیان شامگاه پنجشنبه با بدرقه مقامات دیپلماتیک تاجیکستان و سفیر ایران در این کشور، عازم روسیه شد تا توافق جامع همکاری میان تهران و مسکو را با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری این کشور به‌امضا برساند. رئیس‌جمهوری اسلامی ایران از صبح روز جمعه ـ ۲۸ دی ـ به دعوت ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه و با استقبال وزیر انرژی این کشور که ریاست کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی را نیز برعهده دارد، وارد مسکو شد و در نخستین برنامه این سفر با حضور در مجموعه «باغ الکساندر» در میدان سرخ مسکو با اهدای گل به یادمان سربازان گمنام این کشور در جنگ جهانی، ادای احترام کرد.

گفت‌وگوهای کلیدی دو رئیس‌جمهوری

پزشکیان در ادامه برنامه‌های این سفر به روسیه با حضور در کاخ کرملین و دیدار پوتین ضمن ابلاغ سلام رهبر معظم انقلاب به وی، از تاکید جدی ایشان برای تعمیق و تحکیم روابط با روسیه سخن گفت و ارتباطات 2 کشور در ابعاد دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی را در حال تقویت و همکاری‌های اقتصادی و تجاری دوطرف را در حال گسترش توصیف کرد و گفت: توافقنامه جامع راهبردی ایران و روسیه که با سال‌ها کار کارشناسی تدوین شده، امضا خواهد شد که برپایه آن، 2 کشور می‌توانند در تمام زمینه‌های اقتصادی، فرهنگی، تجاری و امنیتی، ارتباطات خود را تقویت کنند و ارتقا بخشند.

ساخت نیروگاه هسته‌ای جدید

رئیس‌جمهوری اسلامی ایران از تلاش‌ها برای رفع موانع موجود بر سر راه اجرای کامل و سریع‌تر همه توافقات قبلی با روسیه خبر داد و تصریح کرد: روند اجرای توافق دو کشور برای احداث نیروگاه هسته‌ای جدید ایران هم مطلوب است و توافقات جدید در این رابطه نیز امروز امضا و وارد فاز عملیاتی خواهد شد. پزشکیان بااشاره به توصیه‌های رهبر معظم انقلاب در زمینه حل مسائل منطقه با مدیریت کشورهای آن و بدون دخالت بیگانگان که با هدف اعمال سیاست‌های خودشان طرح‌ریزی می‌شود، یادآور شد که قطعا توسعه روابط ایران و روسیه نقشه‌های آنان را نقش بر آب خواهد کرد.

اعلام همکاری پوتین در پروژه‌های مشترک

پوتین هم در این دیدار با بیان اینکه آرزوی بهترین‌ها را برای رهبر جمهوری اسلامی ایران داریم، به تشریح ابعاد معاهده راهبردی میان 2 کشور و نقش آن در توسعه همکاری‌ها به‌ویژه در حوزه تجاری و اقتصادی پرداخت و گفت: روند توسعه روابط‌مان اکنون به‌شکلی قابل‌قبول پیش می‌رود و توانسته‌ایم در ۱۰ماه گذشته بیش از ۱۵درصد بر حجم مبادلات تجاری 2 کشور بیفزاییم و مطمئن هستیم این معاهده به‌سرعت بخشیدن توسعه روابط در تمامی ابعاد کمک خواهد کرد.

رئیس‌جمهوری روسیه، از همکاری با ایران در پروژه‌های مهم و بزرگ مشترک به‌ویژه توسعه طرح‌های نیروگاه‌های هسته‌ای و انرژی خبر داد و گفت: همکاری‌ها در حوزه گردشگری و توریسم ۲۱ درصد افزایش پیدا خواهد کرد و این روند در بخش حمل‌ونقل و توسعه مسیرهای مواصلاتی نیز توسعه می‌یابد. او توسعه همکاری‌های مشترک بشردوستانه را نیز موردتاکید قرار داد و خواهان توسعه همکاری فرهنگی و هماهنگی بیشتر منطقه‌ای و بین‌المللی برپایه معاهده راهبردی میان دو کشور شد.

گسترش روابط در نشست کشورهای حاشیه خزر

پزشکیان ظهر جمعه در دیدار میخائیل میشوستین، نخست‌وزیر روسیه به اجلاس آتی کشورهای حاشیه خزر اشاره و اظهار امیدواری کرد تا در حاشیه نشست مذاکرات و رایزنی‌هایی برای گسترش روابط میان دو کشور انجام شود. رئیس‌جمهوری اسلامی ایران ظرفیت‌های همکاری 2 کشور را متنوع ارزیابی کرد و از امکان تعاملات گسترده در زمینه راه، آموزش، تجارت و سایر عرصه‌ها سخن گفت و یادآور شد: این همکاری‌ها می‌تواند تحریم‌ها و زیاده‌خواهی‌های امریکا و کشورهای غربی را بی‌اثر کند.

تسریع پیشبرد پروژه راه‌آهن رشت ـ آستارا

نخست‌وزیر روسیه هم در این دیدار بر اهمیت موافقت‌نامه راهبردی با ایران برای رئیس‌جمهور کشورش تاکید و اظهار کرد: روابط 2 کشور رو به گسترش است و باتوجه به اشتراکات فرهنگی، امیدواریم در زمینه‌های مختلف بتوانیم روابط خود را بیش از پیش افزایش دهیم. میشوستین همچنین بر ضرورت تسریع در پیشبرد پروژه راه‌آهن رشت ـ آستارا تاکید و نسبت به اجرای مراحل مختلف پروژه مطابق زمان‌بندی انجام‌شده، اظهار امیدواری کرد.

اعلام آمادگی برای صادرات گاز به ایران

اعلام آمادگی روسیه برای صادرات گاز به ایران نیز از دیگر محورهای سخنان میشوستین در گفت‌وگو با پزشکیان بود که پیش از این، محسن پاک‌نژاد، وزیر نفت ایران مذاکراتی را با مسئولان روسی در این زمینه انجام داده است.

امضای توافقنامه جامع راهبردی ایران و روسیه

پس از این دیدار، روسای‌جمهوری ایران و روسیه در مراسمی در کاخ کرملین، توافقنامه جامع راهبردی بین دو کشور را با هدف گسترش روابط در زمینه‌های اقتصادی، علمی، فناوری، فرهنگی و گردشگری امضا کردند. این معاهده دارای یک مقدمه و ۴۷ ماده است که پیش‌نویس آن توسط ایران تهیه شده و در تابستان گذشته نهایی شد.

محورهای ۳۰ گانه معاهده ایران و روسیه

در این معاهده به ۳۰ حوزه همکاری بین ایران و روسیه با اولویت همکاری‌های اقتصادی، تجاری، حمل‌ونقل، نفت و گاز، دریای خزر، قضایی، همکاری دو کشور در سازمان‌های بین‌المللی و منطقه‌ای، همکاری پارلمانی، استفاده از انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای، همکاری در حوزه‌های بهداشت، درمان، علم و فناوری، محیط‌زیست، ورزش، امنیتی، دفاعی، نظامی و انتظامی اشاره شده است. بنابر اعلام عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، امضای این معاهده علیه هیچ طرف ثالثی نیست و معاهده‌ای است برای همکاری بین ایران و روسیه که روابط 2 کشور را تنظیم و چشم‌اندازهای همکاری را ترسیم می‌کند و هیچ منعی نیز برای روابط 2 کشور با کشورهای ثالث ایجاد نکرده است.

آغاز فصل جدید روابط میان ایران و روسیه

پزشکیان در ادامه برنامه‌های سفر به روسیه، عصر جمعه و پس از امضای توافقنامه جامع راهبردی ایران و روسیه، در نشست مطبوعاتی مشترک با همتای روس خود حاضر شد و بااشاره به محتوای مذاکرات خود در جریان این سفر از رایزنی درباره چگونگی توسعه و گسترش همکاری‌های اقتصادی و تجاری 2 کشور سخن گفت و افزود: گفت‌وگوها شامل طیف وسیعی از موضوعات بود و در ابتدا با تمرکز بر همکاری دوجانبه پیش رفت و پس از آن گفت‌وگوهای مثبتی در زمینه همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی انجام شد. رئیس‌جمهوری اسلامی ایران بااشاره به امضای سند جامع همکاری‌های 2 کشور، این توافق را آغاز فصل جدیدی در روابط میان ایران و روسیه در همه زمینه‌ها به‌ویژه همکاری‌های اقتصادی دانست و تاکید کرد: اطمینان دارم این سند که براساس منافع مشترک 2 کشور تنظیم شده، می‌تواند مسیر توسعه همکاری‌های ایران و روسیه را هموار و افق‌های روشنی را برای طرفین ترسیم کند.

پزشکیان از تصمیم مشترک ایران و روسیه برای رفع سریع موانع توسعه مناسبات اقتصادی و تجاری به‌ویژه در تعرفه‌های گمرکی، بانکی، تبادل کالا و ارزهای ملی، ضمانت‌نامه سرمایه‌گذاری، تسهیل تردد تجار و روادید خبر داد و افزود: افزایش سطح مبادلات تجاری باتوجه به توانمندی‌ها و ظرفیت‌های موجود 2 کشور و عضویت ایران در اتحادیه اقتصادی اوراسیا نیز موردتاکید قرار گرفت و باتوجه به عضویت مشترک ایران و روسیه در شانگهای و بریکس حضور فعال، تعمیق مناسبات منطقه‌ای و استفاده از این ظرفیت‌ها، موردتوافق دوطرف قرار گرفت.

شکل‌گیری مذاکرات میان روسیه و اوکراین

وی همچنین در ادامه سخنانش در اظهاراتی مشابه آنچه در جمع دانشگاهیان تاجیکستانی درباره پرهیز از جنگ و خونریزی مطرح کرده بود، گفت: جنگ راه‌حل مناسبی برای مسائل نیست. از مذاکره برای دستیابی به صلح میان روسیه و اوکراین استقبال می‌کنیم و اعتقاد داریم کشورهای غربی باید به نگرانی‌های امنیتی دیگر کشورها احترام بگذارند و از تحمیل زیاده‌خواهی خود به دیگران پرهیز کنند.

همکاری در کریدورهای شمال ـ جنوب و غرب ـ شرق

رئیس‌جمهوری اسلامی ایران در آخرین بخش برنامه‌های سفر به روسیه، شامگاه جمعه در نشست هم‌اندیشی با فعالان اقتصادی فدراسیون روسیه، حاضر شد و بااشاره به امضای توافق همکاری میان 2 کشور از عزم دولت خود برای گسترش روابط با روسیه سخن گفت و افزود: تصمیم همکاری مشترک در کریدورهای شمال ـ جنوب و غرب ـ شرق و مسیرهای دریایی و بندرها گسترش یابد. می‌توانیم توافقات بسیار مهمی با روسیه در تکمیل مسیر راه‌آهن‌ها و کریدورها و مسیرهای دریایی و بندرها داشته باشیم که بسترهایی برای فعالیت اقتصادی است.

توافق ایران و روسیه روی کاغذ نمی‌ماند

پزشکیان بااشاره به سازکارهای لازم برای عملیاتی ‌کردن این سیاست‌ها و برجا نماندن توافق‌ها روی کاغذ، گفت: باید تیم‌هایی برای پیگیری توافقات فعال شوند؛ تیم‌های دانشگاهی، مالی، صنعتی و تجاری می‌توانند در این زمینه فعال شوند. دولت ایران آمادگی دارد زمینه گسترش تعاملات را تسهیل و موانع پیش‌رو را رفع کند و اراده ما در این زمینه جدی است.

همکاری‌های مالی و بانکی ایران و روسیه

او به تحریم‌های امریکا علیه ایران اشاره کرد و گفت: ما هیچ راهی نداریم جز اینکه با هم ارتباط داشته باشیم. امریکا هر 2 کشور را تحریم کرده و به‌دنبال گسترش یکجانبه‌گرایی در دنیاست، اما اینکه یک قدرت بخواهد سایر کشورها را زیرسلطه بگیرد و کشورهایی همچون روسیه و ایران و حتی چین را تحریم کند، قابل‌پذیرش نیست. اگر این کشورها با هم تعامل کنند، می‌توانند با تحریم‌ها مقابله کنند، چراکه بازار بزرگ‌تری دارند و در این راستا در زمینه همکاری‌های مالی و بانکی، قدم‌های خوبی با روسیه برداشته شده که می‌تواند تکمیل شود.

رئیس‌جمهوری اسلامی ایران، فعالیت تجار و فعالان اقتصادی ایران و روسیه را برد ـ برد ارزیابی کرد و افزود: با ارتقای سطح تعاملات و گسترش روابط، هم ما برنده هستیم و هم شما، ضمن اینکه دشمنانی که قصد به‌‎هم‌ریختن منطقه را دارند، ناامید خواهند شد.