با اجرای فاز دوم طرح کاهش آلودگی هوا (ال‌ای‌زد) در پایتخت از ابتدای آبان، همه خودروهایی که در سطح شهر تردد می‌کنند باید دارای معاینه فنی باشند. برای کنترل معاینه فنی در همه مناطق شهر، تعداد دوربین‌های کنترل تخلف تهران از ۳۰۰ به ۱۲۴۰ دوربین افزایش پیدا کرده است. با استفاده از این دوربین‌ها که متصل به سامانه کشوری معاینه فنی (سیمفا) هستند، خودروهای بدون معاینه فنی شناسایی شده و در هر روز ۵۰ هزار تومان جریمه می‌شوند. به گفته پلیس، این جریمه قابل بخشش نیست. مانند بسیاری طرح‌های دیگر، این طرح نیز با وجود اطلاع‌رسانی‌های گذشته با اما و اگرهایی در نخستین روزهای اجرا همراه شده است، تا جایی که احتمال توقف موقت آن وجود دارد و برخی نسبت به عواقب این توقف هشدار می‌دهند.
به گزارش صمت، نخستین مرحله از طرح کاهش یا ال‌ای‌زد از مهر ۹۵ و بعد از اما و اگرهای بسیار در زمینه حذف یا ادامه اجرای طرح زوج و فرد اعمال شد. درواقع نخستین‌بار، از طرح کاهش به عنوان جایگزینی برای طرح ناکارآمد زوج و فرد سخن به میان آمد و گفته شد از آنجا که طرح زوج و فرد فقط حدود۴ درصد در کاهش آلودگی هوای تهران نقش داشته، بهتر است با طرحی جایگزین شود که در آن، میزان آلایندگی خودروها ملاک تردد باشد و براین اساس، قرار بود خودروها در ۴ گستره رنگی طبقه‌بندی شوند و اجازه تردد به محدوده زوج و فرد به آنها داده شود که رنگ سبز، ویژه خودروهای بدون آلایندگی یعنی خودروهای هیبریدی و برقی و رنگ قرمز، ویژه آلاینده‌ترین خودروها بود اما نبود زیرساخت‌های لازم برای اجرای این طرح، موجب شد بعد از بازنگری، طرح کاهش به عنوان مکمل زوج و فرد اجرا شود و براساس آن، از ابتدای مهر ۹۵، خودروها برای تردد در محدوده زوج و فرد و طرح ترافیک، باید معاینه فنی نیز داشته باشند.
از ابتدای آبان امسال و با کلید خوردن فاز دوم این طرح، داشتن معاینه فنی برای خودروها در همه مناطق تهران و همه ساعت‌های شبانه‌روز الزامی و نداشتن آن تخلف است.
براساس اعلام ستاد معاینه فنی خودروهای تهران، با اجرای فاز نخست طرح کاهش در تهران، بیش از ۴ میلیون خودرو بدون معاینه فنی اعمال قانون شده و میزان خودروهای بدون معاینه فنی نیز حداقل ۳۳ درصد کاهش یافته است.
باز هم اما و اگر در روز نخست اجرا
اجرای فاز دوم طرح کاهش از ابتدای آبان، در چند ماه گذشته از سوی دست‌اندرکاران طرح اعلام و درباره آن اطلاع‌رسانی شده است با این حال، در نخستین روز اجرا، رئیس پلیس تهران از آماده نبودن برخی زیرساخت‌ها و احتمال تعویق در اجرای سراسری این طرح سخن گفت.
سردار رحیمی اول آبان در جمع خبرنگاران گفت: اگر احساس کنیم مردم دچار مشکل می‌شوند و زیرساخت‌ها هنوز آماده نشده است، فرصتی به مردم خواهیم داد.
وی ادامه داد: مردم باید بتوانند به راحتی نسبت به دریافت معاینه فنی اقدام کنند اما متاسفانه خبرهایی به ما گزارش شده که صف‌های طولانی برای دریافت معاینه فنی ایجاد شده است.
رئیس پلیس پایتخت با بیان اینکه نباید مردم در اجرای طرحی به زحمت افتاده یا متضرر شوند، اظهار کرد: این احتمال وجود دارد که با برخی رایزنی‌ها، این طرح که حدود یک تا ۲ ماه به تاخیر افتاده، پس از فراهم شدن زیرساخت‌ها اجرایی شود اما تاکنون تصمیم قطعی در این زمینه گرفته نشده و رایزنی‌ها ادامه دارد.
رئیس پلیس تهران درحالی تشکیل صف‌های طولانی برای دریافت معاینه فنی را به نبود زیرساخت‌ها ارتباط می‌دهد که به گفته سیدنواب حسینی‌منش، مدیرعامل ستاد معاینه فنی تهران، ۴۰ خط معاینه فنی در ۱۳ مرکز در حال خدمات‌رسانی به شهروندان هستند که روزانه حدود ۵ هزار و ۵۰۰ خودرو به آنها مراجعه می‌کنند.
نکته قابل‌توجه در اظهارنظر پلیس در زمینه احتمال توقف مرحله دوم طرح کاهش، آن است که در مهر ۹۵ نیز وقتی فاز نخست طرح کاهش اجرایی شد، پلیس به طور موقت و به دلیل مراجعه گسترده شهروندان به مراکز معاینه فنی، اجرای این طرح را متوقف کرد.
واکنش شهرداری به احتمال توقف طرح
اظهارنظر پلیس مبنی بر احتمال توقف و تاخیر در اجرای مرحله دوم طرح کاهش به دلیل فراهم نبودن زیرساخت‌ها با واکنش مسئولان در شهرداری روبه‌رو شد.
علی پیرحسین لو، مشاور معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهردار تهران در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه زیرساخت‌های اجرای این طرح آماده است، افزود: برای اجرای مرحله دوم طرح کاهش، مرکز معاینه فنی بیهقی و مرکز سیار شماره یک از آخرین روز مهر بهطور شبانه‌روزی فعالیت می‌کنند و از روز گذشته نیز دو مرکز معاینه فنی دماوند و آبشناسان بهطور ۲۴ ساعته فعالیت خواهند کرد.
وی با بیان اینکه درحال‌حاضر نوبت‌دهی اینترنتی برای معاینه فنی فعال است، گفت: افرادی که اقدام به دریافت نوبت اینترنتی می‌کنند از ایستادن در صف انتظار معاف هستند.
مشاور معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهردار تهران با بیان اینکه تعداد افرادی که در نخستین روز اجرای مرحله دوم طرح برای دریافت معاینه فنی به مراکز مراجعه کرده‌اند نسبت به متقاضیانی که روزهای گذشته مراجعه کرده بودند، زیاد نیست، اظهار کرد: این مراجعه ناشی از فرهنگ دقیقه نودی بودن برخی افراد است چراکه ماه‌ها است اعلام کرده‌ایم از ابتدای آبان طرح کاهش اجرایی می‌شود و بر همین اساس، زیرساخت‌ها از سوی شهرداری هم آماده است.
پیرحسین‌لو با بیان اینکه طرح کاهش مصوبه کارگروه ملی آلودگی هوا است و موضوع طرح نیز کنترل معاینه فنی بیش از ۲.۵ میلیون خودرویی است که در شهر تهران تردد می‌کنند، افزود: اینکه به خاطر چند صد نفر از افرادی که وقت مجاز را رعایت نکردند، زمینه تعویق طرح را فراهم کنیم کار درستی نیست.
وی با بیان اینکه اگر اجرای طرح تمدید شود، باز هم افرادی در دقیقه ۹۰ به مراکز معاینه فنی مراجعه می‌کنند، تاکید کرد: معاینه فنی براساس قانون اجباری است و تنها اتفاق جدیدی که در طرح کاهش می‌افتد این است که ما زیرساخت‌ها را برای اجرای کامل قانون فراهم کرده‌ایم.
اجرای ارشادی طرح تا ۲ هفته
با وجود اینکه مشاور معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران معتقد است به خاطر دیر اقدام کردن برخی افراد در زمینه دریافت معاینه فنی، نباید اجرای فاز دوم طرح کاهش متوقف شود اما آخرین اظهارنظر معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران نشان می‌دهد این معاونت با پلیس هماهنگ شده تا جریمه خودروهای بدون معاینه فنی با تاخیر ۲ هفته‌ای اجرایی شود و به رانندگان زمان بیشتری بدهد.
محسن پورسیدآقایی، معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران گفت: به دلیل صف طولانی مراکز معاینه فنی با پلیس هماهنگ کردیم که جریمه دوربین‌های جدید نصب شده در پایتخت تا ۲ هفته ارشادی باشد.
به گفته پورسیدآقایی، با اجرای گسترده طرح کاهش در تهران، علاوه بر کنترل معاینه فنی، با خودرویی که برگه معاینه فنی دریافت کرده اما دودزا باشد نیز برخورد شده و برای دریافت دوباره معاینه فنی به مراکز مربوط ارجاع داده می‌شود.
عواقب تعویق طرح کاهش
اگرچه معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران می‌گوید برای اجرای طرح کاهش به صورت ارشادی به مدت ۲ هفته با پلیس هماهنگی انجام شده است اما معاون محیط‌زیست انسانی سازمان حفاظت محیط‌زیست از شنیده‌ها مبنی بر توقف ۲ ماه اجرای فاز دوم طرح سخن گفته و نسبت به عواقب این تعویق هشدار می‌دهد.
مسعود تجریشی با تاکید بر اینکه تعویق در اجرای فاز دوم طرح کاهش (ال‌ای زد) به صلاح نیست، به ایسنا گفت: اگر اجرای طرح کاهش ۲ ماه عقب بیفتد، دچار مشکل می‌شویم زیرا وارونگی دما یا اینورژن که باعث تشدید آلودگی هوا می‌شود از هفته نخست آذر شروع می‌شود، بنابراین باید در ماه جاری، همه خودروها برگه معاینه فنی دریافت کنند.
معاون محیط‌زیست انسانی سازمان حفاظت محیط‌زیست اظهار کرد: تعویق ۲ ماه به این معناست که اجرای طرح کاهش از دی شروع شود، این درحالی است که مسئله آلودگی هوا در تهران از هفته ابتدایی آذر شروع می‌شود و اگر ۲ ماه عقب بیفتد، دچار مشکل می‌شویم زیرا بررسی‌ها نشان می‌دهد در سال‌های گذشته پدیده وارونگی دما از ۷ آذر شروع شده است.
وی با بیان اینکه امسال شهرداری و پلیس در زمینه فراهم کردن مقدمات اجرای فاز دوم طرح کاهش خوب عمل کردند و طرح را خوب پیش بردند، گفت: اجرای طرح کاهش به طور ارشادی در ۲ هفته نخست آبان ایرادی ندارد و مردم فرصت دارند برگه معاینه فنی را دریافت کنند اما با ۲ ماه تعویق موافق نیستیم. تعویق ۲ ماه برای اجرای طرح کاهش به صلاح نیست و باید در ماه جاری همه خودروها برگه معاینه فنی بگیرند.
وی با اشاره به اینکه شاید هنوز برخی رانندگان تهرانی اقدام به دریافت برگه معاینه فنی نکرده باشند، گفت: بر اساس آمار ۶۴ درصد خودروهای در حال تردد در تهران، برگه معاینه فنی دارند و این به این معناست که در سال گذشته حدود ۳۶ درصد خودروها معاینه فنی نداشتند اما بر اساس مرحله دوم طرح کاهش، دریافت برگه معاینه فنی برای همه خودروهایی که در تهران تردد می‌کنند، ضروری است.
معاون محیط‌زیست انسانی سازمان حفاظت محیط‌زیست در پاسخ به این پرسش که آیا ممکن است ازدحام خودروها برای دریافت برگه معاینه فنی منجر به تعویق در اجرای طرح کاهش شود، گفت: از سال گذشته تعدادی از خودروها هنوز برای دریافت برگه معاینه فنی اقدام نکرده‌اند. ضمن اینکه معاینه فنی تعدادی از خودروها هم به پایان می‌رسد. بنابراین اینکه در این مقطع (زمان شروع اجرای مرحله دوم طرح کاهش) ازدحام خودروها برای دریافت معاینه فنی بالا باشد، طبیعی است.
تجریشی درباره احتمال تعویق ۲ ماه اجرای فاز دوم طرح کاهش اظهار کرد: ازدحام خودروها در شرایط حاضر طبیعی است و کاری نمی‌توان انجام داد و اگر اجرای طرح ۲ ماه هم به عقب بیفتد باز عده‌ای هستند که دریافت برگه معاینه فنی را به دقیقه آخر موکول کنند. معاون محیط‌زیست انسانی سازمان حفاظت محیط‌زیست با اشاره به اثرگذاری طرح کاهش تاکید کرد: باید خودروهای بدون معاینه فنی، اعمال قانون و جریمه شوند. این جریمه بازدارنده خواهد بود و در بلندمدت با بهبود کیفیت خودروها به لحاظ آلایندگی و خارج شدن خودروهای آلاینده باعث کاهش آلودگی هوا می‌شود.