امسال مغازه‌ها شلوغ‌تر از سال‌های گذشته‌اند و رفت‌وآمدها در بازار بیشتر شده است. از بازار بزرگ گرفته تا آجیل و شیرینی‌‌فروشی‌های سطح شهر یا فروشگاه‌های بزرگ و کوچک تزئینات، این روزهای حال و هوایی بهتر از سال گذشته دارند؛ البته گذشته از موضوع کرونا، وضعیت اقتصادی خانواده‌ها نیز از مواردی است که ممکن است رنگ و لعاب یلدای امسال را تحت تاثیر قرار دهد. صمت همزمان با شب یلدا گذری بر بازارهای سنتی داشته و حال و هوای این اصناف و کسب‌و‌کارهای مرتبط با این جشن را در گفت‌وگو با اهالی اصناف مختلف مورد بررسی قرار داده است. شرح این گزارش را در ادامه بخوانید: 

نگاهی به نرخ اقلام یلدایی در سال ۱۳۹۹

افزایش نرخ اقلام خوراکی، یکی از دغدغه‌هایی است که معمولا در مناسبت‌هایی مانند شب یلدا مردم را درگیر می‌کند. برآورد کلی از هزینه‌های شب یلدا نشان می‌دهد امسال هزینه اقلام خوراکی حدود دو برابر افزایش یافته است. بدین منظور، نگاهی مقایسه‌ای به فهرست قیمت‌های این اقلام در شب یلدای سال گذشته ‌انداخته‌ایم. سال گذشته براساس اعلام سازمان مدیریت میادین شهرداری تهران، بادام هندی با نرخ هر کیلوگرم ۲۷۳ هزار تومان گران‌ترین آجیل در میادین میوه و تره‌بار بود.

در فهرست نرخ سال گذشته نرخ انواع پسته از ۱۶۲ هزار تومان تا ۱۹۲ هزار تومان و مغز پسته ۲۸۰ هزار تومان، بادام درختی با پوست کاغذی ۱۲۰ هزار تومان و مغز بادام درختی ۱۹۵ هزار تومان بود. همچنین مغز فندق ۲۷۰ هزار تومان، مغز گردوی سفید ۲۲۳ هزار تومان، انواع تخمه کدو از ۴۷ هزار تومان تا ۸۸ هزار تومان، انواع تخمه آفتابگردان از ۳۸ هزار تومان تا ۴۲ هزار تومان، انواع تخمه جابانی (ژاپنی) از ۳۴ هزار تومان تا ۴۲ هزار تومان، بادام هندی ۲۷۳ هزار تومان قیمت‌گذاری شده بود.

سال گذشته رئیس اتحادیه قنادان نیز درباره نرخ انواع شیرینی در بازار گفته بود‌ نرخ هر کیلو شیرینی تر ۴۸ هزار تومان، شیرینی دانمارکی ۳۸ هزار تومان، شیرینی زبان ۳۸ هزار تومان، شیرینی پاپیونی ۳۸ هزار تومان و کیک یزدی ۲۹ هزار تومان است؛ البته برای کیک و دسر نرخ مصوب نداریم و این محصولات براساس عرف و کیفیت قیمت‌گذاری می‌شود.

همچنین یک سال پیش در چنین روزی رئیس اتحادیه صنف فروشندگان میوه و سبزی تهران از هندوانه، انار، پرتقال و خرمالو به‌عنوان پرمصرف‌ترین میوه‌ها در این شب نام برده بود و نرخ هر کیلوگرم انار را بین ۱۳ تا ۱۹ هزار تومان، هندوانه ۲۵۰۰ تا ۴۰۰۰ تومان، خرمالو ۵ تا ۲۰ هزار تومان، پرتقال بین ۸ تا ۱۲هزار تومان اعلام کرده بود.

بازار آجیل داغ است

علیرضا ارزانی ممقانی، رئیس اتحادیه آجیل و خشکبار مشهد: به‌طور کلی آنچه از بازار آجیل و خشکبار شب یلدا برمی‌آید، بعد از دو سال درگیری کشور با همه‌گیری ویروس کرونا و ممنوعیت‌ها و محدودیت‌های مربوط به آن مردم دوباره به بازارها مراجعه کرده‌اند و میزان خرید این اقلام بیش از سال‌های گذشته شده است.

آجیل شیرین یکی از تنقلات پرمصرف در مراسم شب یلداست و با توجه به اینکه سرانه مصرف آن حدود ۳۰ گرم برآورد می‌شود، کالای به‌نسبت‌ به‌صرفه‌ای برای پذیرای در این مراسم نیز به شمار می‌رود. آجیل شب یلدا به دلیل وجود کشمش، قیسی، برگه زردآلو، انجیر خشک و توت خشک به آجیل شیرین شهرت دارد که البته در تهران راحت‌الحلقوم یا همان باسلوق هم به آن اضافه می‌شود و طرفداران خاص خود را دارد.

یکی از مسائلی که امسال درباره آجیل و خشکبار شب یلدا با آن مواجه هستیم این است که به دلیل خشکسالی‌های سال گذشته، تولید این اقلام ۳۰ تا ۴۰ درصد کاهش داشته است و در عین حال نرخ ارز نیز در این افزایش قیمت‌ها موثر بوده و همین موضوعات موجب افزایش نرخ اقلام مختلف آجیل و خشکبار شده است.

بر همین اساس، در میان اقلام مصرفی آجیل، درحال‌حاضر نرخ تخمه جابانی از ۵۰ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم در سال گذشته به ۱۵۰ هزار تومان رسیده که بخش مهمی از این افزایش تحت تاثیر کاهش تولید بوده است؛ البته اقلامی مانند پسته افزایش آنچنانی نرخ نداشته‌اند و براساس نوع، اندازه و کیفیت از کیلویی ۲۲۰ تا ۴۵۰ هزار تومان عرضه می‌شوند. 

قیمت پسته پیش از این نیز در مقیاس جهانی افزایش خاصی نداشت و همان ۸ تا ۱۰ دلار به ازای هر کیلوگرم بود. تغییرات نرخ این کالا در این بازه زمانی به دلیل کاهش ارزش پول ملی در مقابل دلار اتفاق افتاد.

کاهش تولید سایر اقلام ‌‌مورد نیاز برای آجیل شب یلدا نیز وضعیتی به همین صورت داشت. برای مثال، در مورد بادام نیز در کشور شاهد کاهش ۷۰ درصدی تولید بودیم که تاثیر ۲۰ درصدی بر افزایش نرخ مغز بادام در بازارها داشت.

درحال‌حاضر نرخ عمده‌فروشی تخمه آفتابگردان به‌طور میانگین کیلویی ۸۰ هزار تومان، فندوق کیلویی هزار تومان، بادام هندی کیلویی ۳۳۰ هزار تومان، تخمه کدو کیلویی ۱۲۰ هزار تومان، مغز گردو کیلویی ۲۵۰ هزار تومان، برگه زردآلو کیلویی ۱۱۰ هزار تومان، کشمش کیلویی ۱۰۰ هزار تومان، مغز فندق کیلویی ۲۶۰ هزار تومان و بادام زمینی کیلویی ۵۵ هزار تومان است. امسال به دلیل استقبال خوب مردم از آجیل در امسال و همین‌طور با توجه به اینکه در فصل برداشت این محصولات قرار داریم آجیل کهنه در بازار وجود ندارد و نرخ آجیل شب یلدا در بازار بین ۱۵۰ تا ۳۵۰ هزار تومان است که این اختلاف نرخ به مولفه‌های متفاوتی از جمله درصد هر یک از اجزای آجیل، کیفیت، ریزی و درشتی بستگی دارد.

افزایش ۴۵ درصدی نرخ میوه

اسدالله کارگر، رئیس اتحادیه صنف فروشندگان میوه و سبزی تهران: با توجه به فروکش کردن موج‌های متعدد همه‌گیری ویروس کرونا در کشور در هفته‌های اخیر بازار میوه و تره‌بار کشور شاهد استقبال بیشتر مردم بوده است. بر همین اساس، خرید میوه‌های پرمصرف مراسم شب یلدا نیز رونق بیشتری نسبت به دو سال گذشته دارد. درحال‌حاضر موجودی میوه در بازار حتی بیش از تقاضا است و در این زمینه مشکل خاصی وجود ندارد. برای مثال، نرخ هندوانه که پیش از این در میدان اصلی تره‌بار ۹۰۰۰ تومان به ازای هر کیلوگرم بود، امروز به ۶۰۰۰ هزار تومان رسیده و ارزان‌‌تر از گذشته شده است.

با توجه به دپوی مناسب میوه برای شب یلدا، از نظر اقلام میوه پرمصرف کمبودی در بازار وجود ندارد و این امر باعث متعادل نگه داشتن قیمت‌ها خواهد شد؛ البته خشکسالی‌ها و تورم تاثیر خود را بر نرخ این اقلام گذاشته اما مدیریت به عمل‌ آمده و فناوری‌های کشت تاثیر این عوامل را بسیار کمتر از گذشته کرده است. در عین حال مردم نیز مدیریت بهتر و بیشتری در خرید انواع میوه و مصرف آن پیدا کرده‌اند؛ بنابراین کمتر با مواردی مثل کمبود میوه در بازار روبه‌رو بوده‌ایم.

میوه‌هایی مانند هندوانه، انار، خرمالو و ازگیل از میوه‌های پرمصرف در مراسم شب یلدا به شمار می‌رود؛ البته در کنار آنها اقلامی مثل سیب، پرتقال و خیار نیز همواره حضور دارند و خریداران استقبال فراوانی از آنها می‌کنند. با توجه به افزایش هزینه‌ها در زنجیره تولید تا مصرف و احتساب افزایش هزینه‌هایی مانند سبد، کاغذ، کارگر و حمل‌ونقل، به طور متوسط با حدود ۴۵ درصد افزایش نرخ در انواع میوه‌ها مواجه بوده‌ایم؛ البته فروشندگان میوه و سبزی سطح شهر درصد تعیین شده و ثابت خود را از نرخ کالاها دارند و در افزایش قیمت‌ها تاثیرگذار نیستند. درحال‌حاضر بازرسی‌های دوره‌ای از سطح شهر توسط بازرسان اتحادیه انجام می‌شود و در ایام خاصی مانند شب یلدا گشت‌های ویژه با همکاری تعزیرات به موارد تخلف رسیدگی می‌کنند. بیشترین تخلف مشاهده‌شده در گزارش‌ها مربوط به نداشتن فاکتور بوده که باید توسط میدان مرکزی پیگیری شود.

ما به اعضای اتحادیه احترام می‌گذاریم و از آنها حمایت می‌کنیم اما در عین حال اگر قانون‌شکنی یا تخلف در میان حدود ۵ درصد از اعضا رخ دهد، اجازه نخواهیم داد تا تخلف این ۵ درصد وجهه ۹۵ درصد دیگر اعضا را به خطر بیندازد و حتی به پلمب واحد اقدام می‌کنیم.

فقط از قنادی‌ها شیرینی بخرید

علی بهرمند، رئیس اتحادیه دارندگان قنادی، شیرینی‌فروشی و کافه قنادی‌ تهران: بازار فروش شیرینی شب یلدا با تاخیر به‌نسبت‌ بیشتری در مقایسه با سایر اقلام این مراسم شکل می‌گیرد؛ درواقع به دلیل اینکه مصرف‌کنندگان خواهان استفاده از شیرینی‌های تازه هستند معمولا خرید این کالا به روز آخر موکول می‌شود اما با توجه به شواهد و قراین موجود به نظر می‌رسد امسال استقبال قابل‌قبولی از مراسم شب یلدا شود. خوشبختانه امسال با توجه به کاهش همه‌گیری ویروس کرونا آرامش بیشتری بر بازار شیرینی حاکم است و امیدواریم این وضعیت در ادامه نیز تا بازار شب عید ادامه داشته باشد.

 مهم‌ترین مشکل ما در وضعیت کنونی درباره نرخ مواد اولیه است اما با وجود این مشکلات نرخ انواع پرمصرف شیرینی نسبت به نرخ مصوب تیر امسال تغییر خاصی نداشته و واحدهای زیرمجموعه ما موظف هستند همچنان براساس همین نرخ‌نامه به عرضه شیرینی بپردازند. پرمصرف‌ترین شیرینی‌ها در مراسم شب یلدا شیرینی تر و دانمارکی است. درحال‌حاضر نرخ شیرینی تر در واحدهای درجه یک ۷۸ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم، شیرینی دانمارکی ۶۵ هزار تومان، شیرینی زبان ۶۵ هزار تومان، شیرینی پاپیونی ۶۵ هزار تومان و کیک یزدی ۴۹ هزار تومان است. البته طبیعی است این اقلام در واحدهای درجه ۲ قیمت‌های پایین‌تری دارند. بر این اساس، نرخ شیرینی تر در این واحدها کیلویی ۶۰ هزار تومان، شیرینی‌های دانمارکی، زبان و پاپیونی ۵۰ هزار تومان و کیک یزدی ۳۹ هزار تومان تعیین شده است.

سایر انواع شیرینی نیز که در واحدهای قنادی و شیرینی‌فروشی عرضه می‌شوند، براساس متریال استفاده شده، آنالیز و هزینه‌های جانبی تعیین نرخ می‌شوند. در هر حال برخی از انواع شیرینی وجود دارد که روی آنها از نظر مواد اولیه هزینه بیشتری صرف شده و نرخ بالاتری دارند. درباره مواد اولیه مورد استفاده در شیرینی‌ها می‌توان گفت بازه قیمتی ۳۰ هزار تا ۲۰۰ هزار تومان است که طبیعتا در نرخ تمام‌شده شیرینی موثر خواهد بود.

البته همه واحدهای صنفی شیرینی‌فروشی‌ موظف هستند اقلام پرمصرف شیرینی مثل شیرینی‌های تر و دانمارکی با نرخ مصوب را در فهرست کالاهای خود داشته باشند و در کنار آن به تهیه و عرضه اقلام دیگر بپردازند. خریداران و مصرف‌کنندگان نیر می‌توانند در صورت مشاهده تخلف در هر یک از واحدهای زیرمجموعه این صنف، موارد را با اتحادیه در میان بگذارند تا به‌سرعت به آن رسیدگی کند.

البته این نکته قابل یادآوری است که واحدهای نان فانتزی و متفرقه که به عرضه شیرینی می‌پردازند زیر نظر اتحادیه شیرینی‌فروشی‌ها نیستند و رسیدگی به آنها در حیطه اختیارات ما نیست. متاسفانه نظارتی بر شیرینی‌های عرضه‌شده در این واحدها وجود ندارد و این واحدها در اغلب موارد شیرینی‌های خود را از واحدهای زیرزمینی، غیرقانونی و فاقد کیفیت تهیه کرده و به دلیل نرخ پایین‌تر مشتریان زیادی را نیز جلب می‌کنند. ما در واحدهای زیرمجموعه خود براساس رسالتی که داریم هیچ‌گاه کیفیت را فدای نرخ نمی‌کنیم و به مصرف‌کنندگان نیز پیشنهاد می‌کنیم شیرینی‌مورد نیاز خود را از شیرینی‌فروشی‌های معتبر و دارای پروانه تهیه کنند.

سخن پایانی

امسال با وجود هشدارهای مقامات بهداشتی کشور به نظر می‌رسد تعداد مهمانی‌ها و دورهمی‌های تدارک دیده شده نیز به مراتب بیش از سال گذشته باشد و خلاصه، گویا شب یلدای امسال قرار است یلدایی‌تر از سال گذشته برای خانواده‌ها اجرا شود. اگرچه رونق بازارهای مختلف پس از رکود چندین‌ ماهه کرونایی جای خوشحالی دارد اما امیدواریم با رعایت پروتکل‌های بهداشتی توسط مردم، شیرینی جشن‌های این شب، با افزایش آمار مبتلایان به ویروس کرونا تبدیل به تلخی نشود زیرا بر‌اساس آخرین گزارش‌ها از سوی مقامات بهداشتی، نمونه‌های مثبت سویه جدید ویروس کرونا (اُمیکرون) در کشور شناسایی شده است.