سه‌شنبه 07 فروردین 1403 - 26 Mar 2024
کد خبر: 19629
تاریخ انتشار: 1401/06/21 01:08
در بررسی صمت از حمایت‌های دولت از بخش کشاورزی تاکید شد

یارانه سبز، نیاز کلیدی کشاورزی

اعطای یارانه یکی از سیاست‌های اقتصادی است که با هدف حمایت از تولیدکنندگان یا مصرف‌کنندگان به شیوه‌های متفاوتی در بسیاری از کشورها به اجرا درمی‌آید.

اعطای یارانه یکی از سیاستهای اقتصادی است که با هدف حمایت از تولیدکنندگان یا مصرفکنندگان به شیوههای متفاوتی در بسیاری از کشورها به اجرا درمیآید. در اغلب نظامهای اقتصادی دنیا، دولتها علاوه بر فراهم کردن بستر لازم برای تولید، وظیفه ایجاد زمینههای عدالت اقتصادی-اجتماعی و توزیع دوباره ثروت به نفع طبقات پایین جامعه از طریق سیاستهای مختلف را نیز برعهده دارند. یکی از این سیاستها پرداخت یارانه است که بهعنوان ابزار مهم حمایت دولتها از گروههای خاص جامعه انتخاب میشود. حمایت از بخش کشاورزی، از دیرباز در جهان بهدلیل خطرپذیری بالای این بخش و نقش آن در تامین امنیت غذایی، موردتوجه بوده است. در این راستا سیاستهای مختلفی با هدف بهبود درآمد و توزیع آن میان کشاورزان، بهرهوری در کشاورزی، ثبات نرخها، کمک به محیطزیست، افزایش صادرات، اشتغال و تولید به کار گرفته شده است. یکی از این روشها پرداخت یارانه به بخش کشاورزی برای تولید محصولات است. همه این شاخصهای کیفی باید دست بهدست هم دهند تا تغییر مطلوبی در رشد تولیدات کشاورزی رقم بخورد و بر هزینه و درآمد کشاوزان تاثیرگذار باشد. صمت در گفتوگو با کارشناسان موضوع پرداخت یارانه به محصولات کشاورزی را بررسی کرده است.

افزایش یارانه کشاورزی ضروری است

محمدحسین حیدریفر، کارشناس اقتصاد کشاورزی درباره اهمیت پرداخت یارانه به بخش کشاورزی به صمت گفت: پرداخت یارانه به بخش کشاورزی در تمامی دنیا امری مرسوم است، اما یارانههای بخش کشاورزی در کشورهای در حال توسعه بسیار پایینتر از کشورهای توسعهیافته است، این در حالی است که کشاورزی سهم بیشتری از ایجاد اشتغال و تولید ناخالص داخلی این کشورها را به خود اختصاص میدهد. وی با اشاره به اینکه تولید محصولات کشاورزی میتواند عامل رشد اقتصاد کشورها باشد، افزود: در کشورهایی نظیر مالزی که تمرکز بر توسعه بخش کشاورزی است، دولت توانسته با تخصیص یارانه به این بخش، از طریق صادرات محصولات کشاورزی به بازارهای جهانی راه پیدا کند.

نقش کمرنگ ارزآوری کشاورزی

حیدریفر گفت: ارزآوری صادرات محصولات کشاورزی میتواند نقش پررنگی در توسعه اقتصاد کشورها ایفا کند؛ همانطور که براساس آمارهای گمرک ایران، 5 قلم کالای عمده صادراتی بخش کشاورزی کشور در 3 ماه نخست سال شامل هندوانه ۱۳۳ میلیون دلار، گوجه فرنگی ۱۱۰ میلیون دلار، پسته ۶۶.۴ میلیون دلار، سیب درختی ۳۴.۶ میلیون دلار و سیبزمینی ۳۲.۲ میلیون دلار برای کشور ارزآوری داشتهاند. وی افزود: یکی از سیاستهای دولت، حمایت از بخش تولید محصولات کشاورزی و پرداخت یارانه به آن است، اما باتوجه به شرایط اقلیمی کشور، وزارت جهاد کشاورزی محدودیت صادرات محصولات آببر و توسعه کشت محصولات راهبردی را در سال زراعی جدید در دستور کار قرار داده است.

یک یارانه و هزار معضل

این کارشناس با تاکید بر اینکه برای رونق اقتصاد بخش کشاورزی باید یارانه بعضی نهادهها افزایش یابد و یارانه بعضی نهادهها حذف شود، گفت: پرداخت یارانه نهادههای کشاورزی بهشکل کنونی (پرداخت عام یارانه) باوجود سهولت در اجرا، آثار و مشکلات گوناگونی در پی دارد.

یارانه پنهان

حیدریفر درباره مشکلات پرداخت یارانه عام به بخش کشاورزی اذعان کرد: مصرف بیرویه و غیربهینه نهادهها، قاچاق و برخورداری کشاورزان با قدرالسهم بیشتری از زمینهای کشاورزی از یارانه بیشتر از جمله مشکلات پرداخت یارانه بهشیوه کنونی است. وی بازنگری در نظام پرداخت یارانهها در بخش کشاورزی را امری ضروری و گریزناپذیر دانست و اظهار کرد: اگر دیر یا زود این نظام اصلاح نشود، بسیاری از محصولات کشاورزی ما نظیر هندوانه و پرتقال که آببر هستند با یارانهای که از جیب ملت پرداخت میشود به کشورهای همسایه قاچاق میشوند. این کارشناس کاهش جذابیت اقتصادی صادرات محصولات آببر را یکی از راهکارهای توسعه الگوی کشت اعلام کرد و گفت: عوارض صادراتی محصولات آببر همچون هندوانه باید بهشدت بالا برود تا صادرات این محصولات کاهش یابد، زیرا با صادرات این محصولات آببر عملا یارانه دولتی به جیب مصرفکنندگان خارجی میرود. حیدریفر اظهار کرد: وزارت جهاد کشاورزی باید سیاستی اتخاذ کند که صادرات محصولات کمآببر جایگزین صادرات محصولات آببر شود، چراکه اگر هزینه آببری یک کیلوگرم خیار صادراتی محاسبه شود، رقمی بیش از آورده صادراتی آن بهدست میآید؛ بر این اساس ما یارانهای پنهان به مصرفکننده خارجی پرداخت کردیم.

لزوم بازنگری در سیاستهای کلان

وی با تاکید بر اینکه باید در سیاستهای کلان تولید محصولات کشاورزی و صادرات آن تجدیدنظر شود، متذکر شد: باید در بحث واردات محصولاتی همچون گندم، جو و برنج که جز برنج، مابقی آنها کمآببر هستند، تغییر ایجاد شود و کشور به سمت خودکفایی در تولید این محصولات استراتژیک برود. حیدریفر در ادامه گفت: برای کشور ما که با کمآبی مواجه است، باید برنامههای کشت منظم طراحی شود تا آب کشور هدر نرود.  مانند ترکیه که جلوی تولید محصولات آببر همچون هندوانه را گرفته و در مقابل واردات را آزاد کرده است.  این کشور با این اقدام نهتنها هزینهای پرداخت نکرده، بلکه از تولیدکننده ایرانی یا هر کشور دیگر یارانه پنهان دریافت میکند.

حفظ زنجیره امنیت غذایی

حیدریفر خاطرنشان کرد: علاوه بر آنچه گفته شد دولت باید برای حمایت از تولید کالاهای اساسی در کشور به کشاورزانی که گندم، دانههای روغنی و نهادههای دامی میکارند، یارانه مستقیم پرداخت کند تا زنجیره امنیت غذایی کشور در شرایط وجود بحران میان روسیه و اوکراین حفظ شود.

«یارانه سبز» به توسعه کشاورزی میانجامد

حسن رادمهر، کارشناس مسائل اقتصادی درباره چگونگی تخصیص یارانه به بخش کشاورزی به صمت گفت: طرح تخصیص یارانه به بخش کشاورزی یا همان یارانه سبز در راستای توسعه کشاورزی در مجلس مطرح شده که همراستا با قانون هدفمندی یارانهها است، اما هنوز هیچ اقدامی برای عملیاتی کردن آن صورت نگرفته است. وی خاطرنشان کرد: اصولا در ایران پرداخت یارانه به نهادههای کشاورزی با دو هدف صورت میگیرد؛ نخست تقویت بخش کشاورزی و توانمندی تولید داخل برای افزایش تولید، افزایش رقابتپذیری و بهبود کیفیت محصولات تولیدی این بخش و دوم حمایت از مصرفکنندگان از طریق کاهش هزینههای تولید و در نهایت پایین نگهداشتن نرخ محصولات.

یارانه تورمزا نیست

وی با اشاره به طرح یارانه سبز که مدتهاست در مجلس خاک میخورد، ابراز کرد: یارانه سبز همان یارانه کشاورزی است که برای رونق صنعت کشاورزی به آن نیاز است، زیرا باید برای عبور از کشاورزی سنتی و ورود به کشاورزی مدرن گام محکمی در راستای حمایت از کشاورزان برداشته شود.

 این گام با پرداخت یارانه سبز به کشاورزان برداشته خواهد شد. این کارشناس مسائل اقتصادی، خاک و دام را از دیگر مؤلفههای مشمول یارانه سبز عنوان کرد و افزود: یارانه سبز نهتنها تورمزا نیست، بلکه تولید و اشتغال را نیز افزایش میدهد. وی اعطای یارانه سبز را یک نسخه کارآمد برای ایجاد تحول اقتصادی در کشور دانست و با اشاره به خسارت وارده به کشاورزان با افزایش ضایعات محصولات کشاورزی یادآور شد: بیمه محصولات باغی و زراعی باید از دیگر مطالبات بخش کشاورزی باشد تا کشاورزان از محل ضایعات کشاورزی زیان بالایی نبینند. در این صورت میتوان از توان بخش کشاورزی در ارزآوری حاصل از صادرات بهره برد.

اشتغالزایی با یارانه سبز

وی افزود: یارانه سبز، یارانهای است که برای حمایت از کشاورزان و بهمنظور رونق کسبوکار این حوزه مطرح است.

الزام به اختصاص این یارانه با موضوع الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی مطرح شد. در صورت اجرای برنامههای این سازمان میتوان افزایش اشتغالزایی در بخش کشاورزی را برای دورهای بین ۲۰ تا ۱۰۰ درصد پیشبینی کرد.

رادمهر با اشاره به اینکه اختصاص یارانه سبز در بخش کلان کشاورزی امری لازمالاجراست، گفت: با اعمال سیاست اختصاص یارانه سبز، سرمایهگذاری در بخش کشاورزی روند افزایشی میگیرد و در ادامه با افزایش تولید در بخش کشاورزی مواجه خواهیم بود که در نهایت منجر به استفاده بیشتر از نهادههای واسطه (مراکز عرضه خدمات) میشود؛ بنابراین زنجیره اشتغالزایی طولانیتر خواهد شد.

وی در ادامه یادآور شد: حمایت از بخش کشاورزی با تخصیص یارانههای متنوع، از جمله سیاستهای کشورهای پیشرفته دنیا است؛ بهطوری که تحقیقات انجامشده نشان میدهد در ایالاتمتحده امریکا ۵۰ درصد نرخ تمامشده محصولات کشاورزی به کشاورزان یارانه داده میشود. همین امر باعث شده امریکا به یکی از بزرگترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات کشاورزی در جهان تبدیل شود.

رادمهر با بیان اینکه این کشور سالانه بیش از ۱۴۰ میلیارد دلار محصول کشاورزی به سایر کشورها صادر میکند، گفت: این قدرت اقتصادی باعث شده امریکا از صنایع غذایی و محصولات کشاورزی بهعنوان یک سلاح علیه دیگر کشورها استفاده کند.

این کارشناس مسائل اقتصادی بر این باور است که تخصیص یارانه به بخش کشاورزی برای محافظت از این بخش در برابر واردات محصولات خارجی ضروری است، زیرا منافع یارانه در شرایط کنونی به مصرفکنندگان دهکهای پایینی جامعه نمیرسد و بیشتر منافع آن را دهکهای ثروتمند میبرند. از سوی دیگر منافع یارانهها را نه تولیدکنندگان، بلکه دلالان از آن خود میکنند.

سخن پایانی

اعطای یارانه، از مهمترین سیاستهای حمایتی دولت در قبال بخش کشاورزی محسوب میشود. اعطای یارانه یکی از ابزارهای مهم و موثر در مدیریت مصرف نهادههای کشاورزی است، اما از آنجا که تامین هزینههای آن برعهده دولت است، کشورهایی میتوانند از این ابزار برای حمایت از تولیدکنندگان استفاده کنند که منابع کافی داشته باشند و تداوم یا گسترش فعالیتهای اقتصادی کشور بهطور قابلملاحظهای به توزیع نهادههای ارزان در بخش کشاورزی وابسته باشد. بهاعتقاد کارشناسان دولت باید هر چه زودتر برای گذار از کشاورزی سنتی به مدرن مانند کشورهای پیشرو از راهکار اختصاص یارانه سبز بهره ببرد. در حقیقت یارانه سبز منابعی است که در قالب مالیات سبز از بخشهای آسیبرسان دریافت و به بخشهای مفید برای کشور نظیر باغداری و زنبورداری بهشکل بلاعوض پرداخت میشود. بنا بر اعتقاد کارشناسان مادامی که یارانه بهصورت عام به کشاورزان پرداخت میشود تنها کشورهای واردکننده محصولات کشاورزی از ایران ذینفع خواهند بود. 


کپی لینک کوتاه خبر: https://smtnews.ir/d/2ay8ye