گرچه این موضوع در هفته‌های اخیر برای نخستین بار توسط دست‌اندرکاران گمرک و به‌عنوان هشدار مطرح شد اما مسئولان وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو چنین موضوعی را قبول ندارند و ادعا می‌کنند که بیشتر محموله‌های دارویی رسوب کرده در گمرک مجوز واردات نداشته‌اند و به این ترتیب توپ تقصیر را در زمین گمرک انداخته‌اند که اصلا چرا مجوز ورود چنین اقلامی را داده است.

جدا از جنگ‌وجدل‌های بین سازمانی، آیا واقعا در شرایطی که کشور بیش از هر زمان دیگری نیازمند دارو و مواد اولیه دارویی است، هنوز هم موانع بی‌دلیلی برای ممانعت از ورود این کالای استرا‌تژیک به کشور وجود دارد؟ و اگر چنین است آیا امکانی برای رفع موانع و رفع نیاز بازار دارویی کشور فراهم است؟ روزنامه صمت به بهانه روز داروساز در این شماره خود موضوع مشکلات رسوب و ترخیص دارو در گمرک را در گفت‌وگو با مهرداد جمال ارونقی، معاون فنی گمرک کشور مطرح کرده که شرح آن را در ادامه می‌خوانید:

موضوع رسوب دارو و مواد اولیه دارویی در گمرک از کجا آغاز شد؟

پس از اینکه ما برای اجرای دستورالعمل حمل یکسره داروهای مربوط به کرونا به فرودگاه امام خمینی (ره) مراجعه کردیم، معاون دادستان کل کشور خواست بازدیدی از محوطه داشته باشیم. در همان زمان چند نفر برای خارج کردن مواد اولیه دارویی مراجعه کرده بودند. در این بازدید ما با مقادیر قابل‌توجهی از مواد اولیه دارویی، دارو و واکسن دامی مواجه شدیم.

پس از این بازدید و باتوجه به نیاز مبرم کشور به ترخیص سریع مواد اولیه دارویی، برای اجرای بخشنامه ترخیص فوری این مواد اقدام کردیم که اجازه ترخیص آنها به‌صورت شبانه‌روزی با صدور مجوز وزارت بهداشت صادر شد. درحال‌حاضر نیز باتوجه به همین نیازها هیچ مواد اولیه و داروی مربوط به کرونا در گمرک و انبارهای مربوط به آن تخلیه نمی‌شود و به محض رسیدن از پای پرواز نسبت به ترخیص آن اقدام می‌شود.

در واقع از تاریخ ابلاغ این مصوبات، کلیه مواد اولیه داروهای کرونا، حق تخلیه در انبارها و سردخانه‌های فرودگاه امام خمینی (ره) را نداشته و طبق تصمیمات اخذشده، باید اقدامات لازم در راستای حمل یکسره این اقلام به‌صورت شبانه‌روزی و از پای پرواز با هماهنگی لازم با وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و ضمن استقرار نماینده مرجع مزبور در گمرک فرودگاه امام خمینی (ره) به‌صورت تمام‌وقت انجام شود.

موضوعی که وزارت بهداشت درباره واردات داروهای بدون مجوز توسط گمرک مطرح کرده، چه بوده است؟

گمرک با مراجع تحویل‌گیرنده کالا تفاوت دارد و مسئولیت این سازمان از زمان «اظهار کالا» آغاز می‌شود؛ بنابراین گمرک نمی‌تواند از ورود کالاهایی که هنوز اظهار نشده و در ابتدا به مراجع تحویل‌گیرنده مانند انبارهای عمومی و مناطق ویژه و آزاد می‌رسد جلوگیری کند و مسئولیتی در این زمینه ندارد.

 در واقع دریافت مجوزهای وزارت بهداشت برای واردکننده کالا، هنگام خروج از گمرک است و واردکنندگان برای ورود کالا به گمرک نیازی به اخذ مجوز از وزارت بهداشت ندارند.

این کالاها که وزارت بهداشت به آن اشاره داشته، اقلامی بوده که توسط هواپیما وارد و در انبارهای خارج از مجموعه گمرک نیز دپو شده و تا زمان اظهار، ارتباطی نیز به گمرک ندارند و این سازمان اطلاعی از این کالاها نداشته است.

به‌بیان ساده‌تر برای ترانزیت کالا از گمرکات مرزی به گمرکات داخلی نیاز به ارائه مجوز وزارت بهداشت و سایر مجوزهای قانونی نیست.

در این صورت صرفا مجوز قرنطینه برای اقلام مشمول، اخذ می‌شود و آنچه وزارت بهداشت مجوز آن را صادر می‌کند و موجب ترخیص کالای مربوطه می‌شود، در گمرکات مقصد اخذ شده و ترخیص کالا بر مبنای آن صورت می‌گیرد.

آیا در زمینه واردات سرم و واکسن نیز همکاری‌های لازم صورت گرفته است؟

بله؛ وزارت بهداشت و گمرک درحال‌حاضر همکاری‌های لازم را در این زمینه دارند. تا روز دوشنبه، اول شهریور ۱۴۲ دستگاه کامیون محتوی سرم ورودی به کشور داشته‌ایم که شامل ۳۲۵۲ تن و ارزش ۴۲۴۷ هزار یورو بوده‌اند. درحال‌حاضر برای ترخیص ۹۶ درصد این سرم‌ها اقدام شده و قسمتی از آنها در دست بررسی توسط وزارت بهداشت هستند که به محض صدور مجوز این وزارتخانه نسبت به ترخیص آنها اقدام خواهد شد.

درحال‌حاضر وضعیت واردات واکسن کرونا به کشور چگونه است؟

واردات واکسن کرونا و ترخیص آن طبق دستورالعمل‌های جدید به‌صورت شبانه‌روزی از پای پرواز انجام می‌شود و براساس آخرین آمارها تا پایان روز دوشنبه، اول شهریور ۲۶۶۷۹۶۱۰ دوز واکسن در قالب ۴۰ محموله وارد کشور شده است. بیشترین میزان محموله‌ واکسن وارداتی تا امروز مربوط به کشور چین بوده که ۲۲ محموله شامل ۲۰۱۳۰۰۰۰ دوز واکسن سینوفارم را به ایران صادر کرده است. پس از چین، ژاپن با ارسال ۲۹۱۱۸۱۰ دوز واکسن آسترازنکا بیشترین میزان واکسن را در اختیار ایران گذاشته

است. همچنین در این مدت ایتالیا یک محموله کواکس ۱۴۵۲۰۰۰ دوزی، روسیه ۱۱ محموله شامل ۱۰۴۵۰۰۰ دوز واکسن اسپوتنیک، هندوستان یک محموله باهارات ۱۲۵۰۰۰ دوزی و کره جنوبی یک محموله ۷۰۰۸۰۰ دوزی را به ایران ارسال کرده‌اند. در کنار این موارد چند محموله واکسن هم به‌صورت اهدایی از کشورهایی مثل صربستان و ژاپن داشته‌ایم. البته علاوه بر موارد ذکرشده یک محموله واکسن آسترازنکا شامل ۳۱۵ هزار دوز توسط بخش خصوصی به کشور وارد شده و در اختیار وزارت بهداشت قرار گرفته است.

موضوع داروهای کامل کرونا که در گمرک هستند چه بوده است؟

مقادیری داروی کامل رمدسیویر تزریقی در گمرک وجود دارد که حدود ۱۳ تن است. وزارت بهداشت در حال بررسی‌های لازم برای صدور مجوز ترخیص آنهاست که اگر این اقلام نیز مجوز لازم را از وزارت بهداشت دریافت کنند، در کوتاه‌ترین زمان برای ترخیص آنها اقدام خواهد شد.

درباره سایر اقلام دارویی موجود در انبارهای مربوط به شرکت انبارهای عمومی، منتظر ارسال فهرست این اقلام به گمرک و سایر نهادهای ذی‌ربط از جمله دادستانی هستیم تا هرچه سریع‌تر نسبت به تعیین‌تکلیف آنها اقدام شود.

درحال‌حاضر موضع گمرک در قبال ترخیص دارو و مواد اولیه دارویی از گمرک چیست؟

براساس دستورات رهبر معظم انقلاب و باتوجه به شرایط ویژه کشور، داروهای مرتبط با کرونا و مواد اولیه مورد نیاز در این زمینه مانند واکسن باید به‌صورت یکسره از پای پرواز حمل و ترخیص ‌شود و مراحل اداری ترخیص کالا پس از رسیدن آن به‌دست مراکز موردنظر مانند بیمارستان‌ها، داروخانه‌ها و... انجام شود؛ البته گمرک هیچ‌گاه تاکید بر ترخیص بدون بررسی یا مجوز هیچ کالایی حتی دارو را ندارد، بلکه خواستار تعیین‌تکلیف کالاهاست تا اگر امکان ترخیص وجود دارد، فورا درباره آن اقدام شود. ما تاکید داریم که این اقلام زودتر تعیین‌تکلیف شوند و در صورت داشتن مجوز، صاحبان کالا آن را فورا ترخیص کنند.

از نظر گمرک هیچ گونه توقف دارو و اقلام مرتبط ازسوی صاحب کالا یا دستگاه‌های ذی‌ربط حتی خود گمرک، به هیچ وجه عنوان پذیرفته نیست و باید با همکاری دستگاه‌های مرتبط نسبت به تعیین‌تکلیف و ترخیص فوری دارو و مواد اولیه آن در وضعیت خاص موجود اقدام شود.