چندگانگی نرخ کیف و کفش در بازار
یکی از مسائلی که در بازار شب عید امسال زیاد به چشم میخورد، نرخ بالای کالاها بوده که بعضا برخی فروشندهها عنوان میکنند فقط ۵۰ درصد سود دارند، در حالی که برخی فروشگاهها محصولات خود را با ۲۰۰ تا ۳۰۰ درصد سود به فروش میرسانند. عجیبتر این است که در حوزه پوشاک، کیف و کفش، برخی شمارهها فروش خوبی ندارند و فروشنده باید هزینه آنها را روی شمارههای پرفروش کسب کند و در واقع این مصرفکننده است که با پول خود خسارت تولیدکننده و فروشنده را جبران میکند.
بحران قیمتی در صنعت
مهدی عبدالهی، عضو هیاتمدیره جامعه متخصصین صنعت کفش ایران درباره وضعیت تولید و فروش کفش به گفت: نرخ مواد اولیه نسبت به سال گذشته افزایش چشمگیری داشت و حقوق و دستمزد کارگران و هزینه لجستیک سبب شده نرخ تمامشده کفش بالا باشد.
وی افزود: تا خرداد وضعیت دستمزد کارگران مشخص نبود اما با افزایش آن در تابستان، بحرانقیمتی در واحدهای تولید و بازار محصولات رخ داد. افزایش نرخ مواد اولیه کفش، پیکهای بیماری کرونا و... نرخ کارخانهها را بالا برد. با شروع پیک ویروس کرونا، کارگران درگیر بیماری شده و نیروهای جایگزین قادر به انجام کار آنها نبودند و ناچار واحد صنعتی برای مدتی تعطیل شد. از اینرو در دوره پیکهای کرونا، مدیریت تولید از دست کارفرما خارج میشود. عضو هیاتمدیره جامعه متخصصین صنعت کفش ایران ادامه داد: تولیدکنندگان صنعت کفش، بازار شهریور را از دست دادند. در ادامه یک سکون قیمتی در بازار این صنعت رخ داد اما از آبان و آذر دوباره با موج افزایش نرخ مواد اولیه روبهرو بودیم. بهعنوان مثال، نرخ PU (پییو) بین ۱۵ تا ۲۰ درصد و چسب ۵۰ درصد افزایش یافت. بیثباتی نرخ ارز هم به این وضعیت دامن زد. فروشنده و خریدار دچار نوعی سردرگمی قیمتی شدهاند و ممکن بود یک محصول در فروشگاههای مختلف دارای ۳ نرخ متفاوت باشد، چراکه در دورههای گوناگون با افزایش نرخ مواد اولیه و... بهای تمامشده کالاها متفاوت شد. عبدالهی اضافه کرد: در چنین شرایطی، نه فروشنده و نه خریدار نمیدانستند باید چند بفروشند و چند بخرند. سرگردانی در چنین بازاری سببشده فروشندهای برای اینکه محصول برای سال آینده نماند و از مد نیفتد با نرخ پایین کالا را عرضه کند و بهفروش برساند یا فروشنده دیگر با این پیشفرض که ممکن است سال آینده قیمتها بالاتر رود، حداکثر سود را از محصولات طلب کند. به این شکل، چندگانگی قیمتی در بازار شب عید امسال رخ داده است. در این حوزه، وضعیت پوشاک بدتر از کیف و کفش است.
کمرنگ بودن نظارت بر بازار
عضو هیاتمدیره جامعه متخصصین صنعت کفش ایران با بیان اینکه بازار شب عید امسال به نسبت خوب است، گفت: شاید برخی بنکدارها و فروشگاهدارها از این امر سوءاستفاده کرده و بخواهند خسارت راکدی بازار دو سال اخیر را جبران کنند. عبدالهی درباره نظارت بر بازار صنعت کفش اظهارکرد: سود مصوب برای فروش ۱۵ درصد است اما با این سود، خردهفروش هزینههای جاری خود را هم در نمیآورد. گشت تعزیرات موظف بر نظارت بر قیمتها در بازار است و امسال حضور گشتهای مشترک در بازار کمرنگ شده و بیشتر در بازار مایحتاج ضروری مردم، این نظارت وجود دارد. در این حوزه، انجمنها و اتحادیهها هم بازوی اجرایی ندارند.
واردات غیررسمی
این تولیدکننده کفش با اشاره به قاچاق انواع کفش در کشور، اظهارکرد: کفشها بیشتر به شکل تهلنجی بهاصطلاح بازاری «شوتی» وارد بنادر ایران و بازار تهران میشوند. قاچاق کفش به شکل کولبری و از سمت کشورهایی مانند عراق و ترکیه انجام نمیشود. واردات کفش بیشتر از سمت کشورهای حوزه خلیجفارس و دوبی بوده و به این ترتیب کفشهای کرهای، تایلندی و چینی به شکل تهلنجی وارد میشوند و اتوبوسی به مرکز میآید.
ضرورتامحای کفشهای قاچاق
عبدالهی در ادامه درباره عرضه کفشهای خارجی در فروشگاهها گفت: بخشی از کفشهای خارجی موجود در بازار هم مربوط به فروش کالاها از طریق سازمان جمعآوری و فروش اموال تملیکی است. کالاهای قاچاق وقتی ضبط میشوند در ادامه در مزایده بهفروش میرسند.
او تاکید کرد: این در حالی است که پشت این کفشها، کفشهای قاچاق هم در بازار توزیع میشوند؛ بنابراین ضرورت دارد تا این سازمان مانند پوشاک، تمام کفشهای قاچاق ضبطشده را امحا کند.
عبدالهی در پایان وضعیت بازار داخل و کالاهای قاچاق گفت: در حالحاضر بین ساعتهای ۵ تا ۶ خودروهایی، کالاهای قاچاق در حوزه لوازم آرایشی-بهداشتی و عطر را در پیادهروهای بازار بساط میکنند و شاگرد مغازهدارها آنها را خریداری میکنند و در ادامه به صاحب فروشگاهها میفروشند.
بنابراین برای جلوگیری از قاچاق باید نظارتها با مدیریت بهتر انجام شود.
بیبازاری سراجان
سیدمحمود موسوی، رئیس اتحادیه صنف سراجان تهران هم در ادامه درباره وضعیت تولید و بازار کیف شب عید به گفت: بازار صنف کیف رونق ندارد و تولیدکنندگان از بازار شب عید ناامید شدهاند. در حالحاضر چندین بار نرخ مواد اولیه افزایش داشته اما کیف با همان نرخ تمامشده ابتدای سال بهفروش میرسد.
وی افزود: برای صنوفی مانند کیف و کفش دو بازار بسیار مهم و سرنوشتساز است؛ بازار مرداد و شهریور که اصطلاحا به مدرسهبازار معروف شده و دیگر بازار بهمن و اسفند که همان بازار شب عید است. حدود دو سالی است با تعطیلی مدارس و دانشگاهها بهدلیل پاندومی ویروس کرونا، تولیدکننده، بازار نیمه اول سال را از دست میدهد. شب عید سال گذشته هم بازار با تعطیلات مقطعی روبهرو بود و وضعیت خوبی نداشت.
رئیس اتحادیه صنف سراجان تهران ادامه داد: صنف کیف بسیار وابسته به مراسم و مسافرتهای بوده و هرچه تعداد مسافرتهای زیارتی و تفریحی بیشتر شود، خرید کیف و چمدان نیز افزایش مییابد. متاسفانه با توقف مراسمها و مسافرتها، در عمل تولید و بازار کیف، تجربه تلخی را در این دو سال به ثبت رساند.
بازار داغ کیفهای تولیدی اتباع افغان
موسوی در ادامه سخنان خود با اشاره به اینکه صنف کیف کشور در اختیار اتباع خارجی قرار گرفته، گفت: بازار کیفهای تولیدی اتباع افغان داغ است، زیرا با نپرداختن بیمه و مالیات نرخ تمامشده پایینتری دارند و با فعالیت غیررسمی عملا بازار کیف کشور را در اختیار گرفتهاند.
رئیس اتحادیه صنف سراجان تهران یادآور شد: البته زمانی نرخ تولیدات زیرپلهای اتباع افغان پایین بود و این در ذهن مشتریان جاافتاده است؛ بنابراین امروز که بازار را انحصاری در اختیار دارند، قیمتها را افزایش دادهاند. البته به لحاظ کیفیت، این کیفها موردتایید اتحادیه سراجان کشور نیست.
او گفت: ابتدا این کیفها در پیادهروها و کنار خیابانهای پرتردد از سوی دستفروشها عرضه میشد و به این شکل جذب مشتری کردند.
موسوی در پاسخ به این پرسش که این اتباع خارجی که در حوزه تولید کیف وارد شدهاند، چرا فعالیت خود را رسمی و تحت پوشش اتحادیه نمیکنند، گفت: براساس قانون وزارت کار، اتباع خارجی فقط در ۱۴ شغل میتوانند فعالیت داشته باشند. چرا باید با وجود تولیدکنندگان داخلی و بازار محدودشان، فردی غیربومی وارد حوزه تولید شده و تولیدکننده ایرانی را از مدار خارج کند؟
او ادامه داد: این افراد امروز توانستهاند فعالیت خود را توسعه و گسترش دهند و بهطور غیررسمی به یکباره فروشگاههای یک پاساژ را رهن کرده و محصولات خود را به فروش برسانند. از سوی دیگر، چون اجارهبها را صاحب مغازه از آنها دو برابر میگیرد، کسی به این موضوع اعتراض ندارد و بهراحتی فعالیت میکنند.
تولیدکنندگان ایرانی در حال حذف شدن
رئیس اتحادیه صنف سراجان تهران با بیان اینکه اتفاق ناگواری در صنف سراجان کشور در حال رخ دادن است، گفت: اتباع خارجی بدون پرداخت حق مالیات و بیمه کارگران خود که عموما هم ملیت خودشان را دارند در حال گرفتن کل بازار کیف از تولیدکنندگان ایرانی هستند.
او گفت: پرسش این است که چرا دولت اجازه میدهد این افراد بدون اینکه هیچ مالیاتی بپردازند از انرژی ارزان و دارای یارانه داخل استفاده کنند، در حالی که حتی بخشی از پول تولید کیف وارد کشور نمیشود.
موسوی در توضیح این موضوع گفت: بخش زیادی از این کیفها بهدلیل کرونا و تعطیلی بازارهای داخل به کشورهای اطراف مانند عراق و حتی کوبا صادر شده و پول آن مستقیم به حساب خانواده افراد در کشورهای اروپایی واریز میشود؛ بنابراین با وجود استفاده از منابع داخلی، ارزی وارد کشور نمیشود. این در حالی است که تولیدکنندگان ایرانی زیادی به مشکل برخورده و در حال تعطیلی هستند.
رقابت قیمتی عمدهفروشان
در ادامه عبدالمجید چینیساز از تولیدکنندگان صندل و دمپایی کشور درباره وضعیت تولید و سود تولیدکننده به گفت: تولیدکنندگان کفش براساس قانون میتوانند بین ۵ تا ۱۰ درصد سود روی کالاهای تولیدی خود داشته باشند. در بین عمدهفروشها، بازار کاملا رقابتی است. سود نامتعارف ممکن است در تکفروشیها رخ دهد که نظارت بر این امر بر عهده تعزیرات است.
وی افزود: تولیدکنندگان مشکلات خود را دارند که بیشتر از سوی اتحادیهها و انجمنها پیگیری میشود و در حوزه نرخ در بازار نظارت و رسیدگی برعهده این اتحادیهها نیست.
قیمتگذاری کالای ایرانی بهنام خارجی
این فعال صنعت کفش ادامه داد: متاسفانه در بازار، کالای ایرانی بهنام محصولی خارجی نرخ میخورد، بدون اینکه خریدار از این موضوع آگاه باشد؛ بنابراین شاید برخی کفشها و دمپاییهایی که بهنام خارجی با نرخ بسیار بالا در بازار عرضه میشود، تولید داخل باشد و حتی مهر ساخت فلان کشور هم روی آن خورده باشد. او تصریح کرد: تولیدکننده بهدلیل رقابتی که در این صنعت وجود دارد، نمیتواند سود بالایی برای محصولاتش تعیین کند.
گرانفروشی بالادستیها
این تولیدکننده صندل و دمپایی در کشور در ادامه سخنان خود، یادآور شد: اگر بهای تمامشده کالا در کشور بالاست و نسبت به آن گلایههایی وجود دارد، این مسئله به نرخ محصولات تولیدکنندگان بالادستی از جمله پتروشیمیها برمیگردد که نرخ مواد اولیه را در طول یک سال، چندین بار افزایش میدهند.
چینیساز در پایان سخنان خود گفت: یکی از پرسشهای همیشگی این است که چرا با وجود نیروی کار و انرژی ارزان در کشور نرخ تمامشده محصولاتی مانند کفش نسبت به کفشهای خارجی بالاست که پاسخ به نرخ مواد اولیه برمیگردد.
سخن پایانی
بنابر این گزارش با وجود اینکه بازار شب عید کیف و کفش، نسبت به دو سال گذشته رونق گرفته اما چند معضل این بازارها را درگیر خود کردهاند. نخست چندگانگی قیمتها از یک محصول، سودهای نامتعارف، حضور کالاهای قاچاق و بازار داغ کیفهایی که توسط اتباع خارجی تولید میشوند. در حالی که برخی تولیدکنندگان خرد نتوانستند با افزایش نرخ مواد اولیه، نرخ محصولات خود را افزایش دهند، برخی دیگر که از قدرت رقابتپذیری بالاتری برخوردار بودند، در هر دوره محصولات را با نرخ جدید به بازار عرضه کردهاند و همین امر چندگانگی قیمتی را رد بازار کفش بهوجود آورده است.
از سوی دیگر، در حالی که تولیدکنندگان داخلی بخش سراجان کشور، بازار پررونقی ندارند، اتباع خارجی در حال فتح سهم آنها در بازار کشور هستند.