از سالیان دور، ایران به‌واسطه نفت‌خیز بودن، اقتصادی نفت‌محور داشته است؛ یعنی تقریبا تمامی مخارج دولت از محل فروش نفت تامین شده است.
این وابستگی اقتصاد به فروش نفت به قدری زیاد بود که طی ۲ دهه نخست بعد از انقلاب، صادرات غیرنفتی به لحاظ تامین منابع ارزی کشور اهمیت چندانی نداشت و تا سال ۱۳۸۰ کل صادرات غیرنفتی کشور ۳.۵ میلیارد دلار بود، اما درحال‌حاضر بیش از ۴۵ میلیارد دلار است که به‌نظر می‌رسد چنانچه صادرات قاچاق نیز به آن اضافه شود، بیش از ۵۰ میلیارد دلار صادرات غیرنفتی داشته‌ایم.
باتوجه به مشکلات کنونی مربوط به صادرات نفت در اثر اعمال تحریم‌های ظالمانه، ارز حاصل از صادرات غیرنفتی به‌طور محسوس و چشمگیری در اقتصاد خود را نشان می‌دهد، اما میزان آن همچنان برای کشوری به وسعت ایران ناچیز است.
با اعمال بیشتر تحریم‌ها و پیوستن ایران به لیست سیاه FATF، ارز حاصل از صادرات نفتی و غیرنفتی نیز جوابگوی نیازهای مبادلات تجاری کشور نبود؛ بنابراین ایران نیز نظیر سایر کشورهای جهان در دوران بحران مالی سال ۲۰۰۷ باید به پیمان پولی دوجانبه با کشورهای همسو می‌پیوست.
باتوجه به موارد یادشده و اقتصاد وابسته به نفت ایران، یکی از نقاط اصلی آسیب‌پذیری کشور بعد از اعمال تحریم‌های امریکا، سیستم تعاملات بانکی خارجی کشور است، چراکه اثر تبادلات مالی خارجی کشور بر پایه دلار و یورو انجام می‌شد.
بعد از ابلاغ سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی، انتظار می‌رفت بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران همراستا با دیگر کشورها برای کاهش وابستگی تعاملات بانکی خارجی کشور به دلار و یورو قدم بردارد و توسعه پیمان‌های پولی دوجانبه را در دستور کار قرار دهد که اکنون با استفاده از تجارب جهانی در همین مسیر قدم گذاشته است.
تاکنون ۴۷ پیمان پولی دوجانبه بین کشورهای مختلف امضا شده است. در این رویکرد، تبادلات تجاری میان کشورها با استفاده از پول‌های ملی انجام می‌شود؛ یعنی به‌جای استفاده از یک پول واسط مانند دلار و یورو، از پول کشورهای مبدأ و مقصد تجارت استفاده می‌شود و دیگر دلار واسط تجاری نیست.
ایران هم که در دهه‌های اخیر در حال مقابله با تحریم‌های مختلف امریکا بوده، همواره تلاش کرده از این ابزار بهره ببرد، اما در عمل توفیق چندانی نداشته است؛ از جمله پیمان ارزی با پاکستان که موفق نبود، این در حالی است که همین چند هفته پیش روسیه اعلام کرد طی پیمان پولی مناسب با چین توانسته تحریم امریکا را دور بزند و اثر این تحریم بر پول ملی روسیه یعنی روبل را از بین ببرد.
در همین راستا ایران نیز با روسیه پیمان ارزی امضا کرد و نمادی به این نام در بازار متشکل ارزی گشایش یافت که همین خبر بلافاصله بر نرخ دلار در بازار اثر گذاشت و تا حدودی آن را کاهشی کرد.
منافع استفاده از ارزهای ملی در تجارت ایران با سایر کشورها و حذف دلار و یورو به‌عنوان ارز واسط از مبادلات تجاری آنچنان واضح است که نیازی به ذکر آن نیست؛ همچنان که در تجربه‌های جهانی نیز ایجاد اتحادیه اروپا از جمله اقدامات مهم در جهت کاهش نقش دلار در تجارت بود و به این ترتیب اتحادیه اروپا پس از تشکیل و ایجاد پول واحد اروپایی، تا حدودی از قدرت دلار کاست.
براساس این تجربه جهانی ایران نیز می‌تواند با بستن پیمان‌های ارزی با کشورهای طرف تعامل از میزان وابستگی به دلار و یورو بکاهد و در مقابل در تجارت با کشورهای هم‌پیمان تسهیل ایجاد کند.