هزینه نگهداری هر خط تلفن ثابت ۲۱ هزار تومان است

۱۷ شهریور، افزایش تعرفه هزینه ماهانه تلفن ثابت، موردتایید قرار گرفت و ستاد تنظیم بازار، افزایش نرخ کارکرد تلفن ثابت را تصویب کرد. براساس این مصوبه، کاربران تلفن‌های ثابت استان تهران برای حفظ خط تلفن ثابت خود، باید ماهانه ۲۰ هزار تومان، پرداخت کنند. این مبلغ، هزینه‌ای است که از مهر به ردیف قبض‌های تلفن اضافه شده و براساس آن صاحبان خطوط تلفن در پایتخت برای استفاده و حفظ این خطوط، موظف به پرداخت آن هستند. بسیاری از کارشناسان معتقدند تحمیل این هزینه اضافی، به‌دلیل تلاش شرکت مخابرات برای تامین هزینه‌های جاری و دیون معوقه خود است. به این ترتیب پس از خصوصی‌سازی شرکت مخابرات و چندپاره‌شدن ساختار ارتباطی کشور، مشکلات مالی متعددی گریبانگیر این بخش مهم شد. کاهش منابع درآمدی شرکت مخابرات پس از خصوصی‌سازی غلط این شرکت، چالش‌های اقتصادی مهمی را برای حوزه ارتباطات کشور رقم زد تا جایی که بارها وزیران ارتباطات دوره‌های اخیر، نبود منابع مالی مناسب را مهم‌ترین دلیل توسعه‌نیافتگی و بهبود زیرساخت‌های ارتباطی و مخابراتی کشور عنوان کرده‌اند. این مسائل در کنار یکدیگر سبب شد تا شرکت مخابرات برای پرداخت هزینه‌ها در چند سال اخیر به راهکارهایی مانند فروش املاک و مستغلات روی آورده است. افزایش تعرفه ماهانه برای تلفن‌های ثابت، نیز راه دیگری برای تامین اعتبار موردنیاز شرکت مخابرات است که در چند سال اخیر به‌تصویب نرسیده است، بنابراین افزودن بندی به‌نام «هزینه خدمات مکالمه صوتی» راهکار جدیدی است که شرکت مخابرات با همکاری شورای‌عالی رقابت و تایید کمیسیون تنظیم مقررات مخابرات اجرایی کرده است.  در این گزارش، به بررسی آثار خصوصی‌سازی در بخش مخابرات پرداخته است.

ماجرای «خدمات مکالمه صوتی»

قبض ماه مهر تلفن‌های ثابت با ردیف جدیدی برای پرداخت همراه بود.  براساس مصوبه ستاد تنظیم بازار، هر مشترک تهرانی موظف به پرداخت ماهانه ۲۰ هزار تومان، در مراکز استان‌ها ۱۵ هزار تومان و در سایر شهرها نیز ۱۰ هزار تومان بابت هزینه مکالمات صوتی به مخابرات شده‌اند. در قبال پرداخت این هزینه، برای مشترکان تهرانی ۴۴۴۴ دقیقه مکالمه شهری، در مراکز استان‌ها ۳۳۳۳ و در سایر شهرها ۲۶۰۰ دقیقه مکالمه شهری رایگان لحاظ شده است.  این مصوبه با گلایه بسیاری از مشترکان خطوط ثابت مواجه شده است.  برخی شهروندان مدعی شدند ابتدا خط ثابت قطع شده و بعد از مراجعه به مخابرات، برگه پرینتی به آنها داده شده است که در بخش شرح هزینه‌ها، قسمتی با عنوان خدمات مکالمه صوتی دیده می‌شود. در تمامی موارد، به این ترتیب شرکت مخابرات اقدام به فعال کردن خدماتی برای همه مشترکان، بدون استعلام از صاحبان خط کرده که براساس آن هزینه قبض آنها حداقل ۲۰ هزار تومان افزایش یافته است. همچنین معلوم نیست تلفن‌های ثابت که هیچ‌گونه استفاده‌ای ندارند چرا باید این مبلغ را بپردازند؟ ضمن آنکه از نظر مخابرات 20هزارتومان  مبلغ زیادی نیست، در حالی که وقتی در چندصد هزار شماره ضرب شود، مبلغ دریافتی مخابرات، میلیاردی خواهد بود.

جبران هزینه تهیه زیرساخت

داود زارعیان، معاون تجاری و خدمات مشتریان شرکت مخابرات در گفت‌وگو با موسسه مطبوعاتی صمت تاکید کرد: افزایش تعرفه تلفن ثابت براساس مجوز سازمان ستاد تنظیم بازار، از اول شهریور اجرایی شده است. معاون تجاری و خدمات مشتریان شرکت مخابرات ادامه داد: شرکت مخابرات برمبنای تعرفه مکالمات شهری مقادیر مشخص‌شده‌ای را به‌عنوان الزام حداقل زمان مکالمه در نظر گرفته است. به‌عبارتی، مشترکان باید هزینه حداقل انجام مکالمه را تحت هر شرایطی بپردازند؛ حتی اگر میزان مکالمه آنها کمتر از این حد تعیین‌شده باشد. به‌عنوان مثال، برای مشترکان تهرانی، هزینه مکالمه صوتی ۲۰ هزار تومان در نظر گرفته شده است. اگر میزان مکالمه یک مشترک تهرانی بیشتر از ۲۰ هزار تومان باشد، باید این مبلغ را بدون هیچ هزینه اضافی به‌طورکامل بپردازد، اما اگر میزان استفاده این مشترک، ۱۵ هزار تومان (کمتر از ۲۰ هزار تومان به‌عنوان محدوده تعیین‌شده) باشد، مشترک به‌طورحتم باید ۲۰ هزار تومان را به‌طور کامل و دقیق پرداخت کند. این ۲۰ هزار تومان در جایگاه ردیف مکالمه صوتی در قبوض ذکر شده است. وی در ادامه تاکید کرد: شرکت مخابرات حداقل میزان مکالمه را براساس مناطق شهری تفکیک کرده و در پایتخت حداقل استفاده از خط تلفن ثابت باید ۲۰ هزار تومان (معادل ۴۴۴۴ دقیقه مکالمه) و در مراکز استان‌ها حداقل استفاده از خط ثابت تلفن ۱۵ هزار تومان (معادل ۳۳۳۳ دقیقه مکالمه) و در شهرهای کوچک این رقم حداقل ۱۰ هزار تومان باشد.

اضافه شدن ردیف هزینه خدمات مکالمه صوتی

در همین حال، عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در پیگیری موضوع اضافه شدن ردیف هزینه خدمات مکالمه صوتی به قبوض تلفن ثابت، اظهار کرد: رقم مصوب‌شده برای هزینه خدمات مکالمه صوتی، در واقع هزینه ثابت نیست و حداقل کارکرد است. این میزان حداقل کارکرد نیز، براساس شهرها تقسیم‌بندی و در شهرستان‌ها حداقل میزان کارکرد مشترکان از تلفن ثابت، ۱۰ هزار تومان اعلام شده است. بر این اساس، اگر مشترکی در یکی از شهرستان‌ها، ۱۰ هزار تومان مکالمه داشته باشد، به‌همان میزان پرداختی داشته و ۱۰ هزار تومان بابت خدمات مکالمه صوتی دیگر به قبض او اضافه نخواهد شد، اما اگر تلفن ثابت او ۱۰ هزار تومان کارکرد نداشته باشد، باید حداقل کارکرد ۱۰ هزار تومان را بپردازد. به‌گزارش فارس، وزیر ارتباطات خاطرنشان کرد: میزان حداقل کارکرد خط ثابت برای مشترکان در مراکز استان ۱۵ هزار تومان و در تهران ۲۰ هزار تومان است. این ارقام در حالی مصوب شده که هم‌اکنون هزینه نگهداری هر خط تلفن ثابت برای شرکت مخابرات ایران بیش از این ارقام است.

جای خالی توسعه متوازن

در ادامه این اظهارات، محمدرضا بیدخام، مدیرکل ارتباطات و امور بین‌الملل شرکت مخابرات ایران در پاسخ به انتقادها درباره واگذاری شرکت مخابرات ایران و بروز مشکلات مالی برای این شرکت گفت: نحوه واگذاری شرکت مخابرات ایران براساس اصل ۴۴ قانون اساسی انجام و تمام فرآیندهای قانونی آن طی شده است، این فرآیند توسط مراجع ذی‌ربط بررسی و تایید شده و تاکنون گزارشی مبنی بر مشکل درباره این واگذاری دریافت نشده است و اگر مسئله‌ای وجود دارد، باید به قانون مراجعه شود.  به‌گزارش ایسنا، بیدخام بااشاره به آمار تلفن ثابت و تعداد مشترکان پهن‌باند قبل و بعد از خصوصی‌سازی گفت: شرکت مخابرات ایران قبل از خصوصی‌سازی، حدود ۸۵۰ هزار مشترک پهن‌باند داشته و در حال‌ حاضر حدود ۹ میلیون مشترک پهن‌باند دارد. این آمار اصلا قابل‌قیاس با قبل از خصوصی‌سازی نیست. آمار و ارقام، نشان‌دهنده فعالیت مخابرات در همه حوزه‌های ارتباطی در سراسر کشور است، اما اینکه آیا این توسعه‌ها متناسب با نیاز مشترکان است یا نه، موضوع دیگری است که جای بررسی همه‌جانبه دارد. مدیرکل ارتباطات و امور بین‌الملل شرکت مخابرات ایران ادامه داد: شرکت مخابرات طبق مقررات و قوانین، تمامی زیرساخت‌های اپراتورهای ثابت و همراه را تامین می‌کند. همه شرکت‌های FCP و اپراتورهای همراه زیرساخت‌های موردنیازشان را از مخابرات دریافت می‌کنند و در حوزه تامین ارتباطات روستایی هم فعالیت‌های شرکت مخابرات بسیار گسترده است، بنابراین بدون توسعه، زیرساخت‌های لازم برای همه ذی‌نفعان حوزه ارتباطات فراهم نمی‌شد و توسعه نیز نیازمند تامین اعتبار است.

ثبات تعرفه باوجود افزایش تورم

اظهارات بیدخام در حالی عنوان می‌شود که برخی کارشناسان انتقاداتی نسبت به انحصار مخابرات دارند. وی در این باره گفت: برخی معتقدند انحصار زیرساخت‌ها دست شرکت مخابرات است که چنین حرفی دقیقی نیست و باید برای اثبات آن به اعداد و ارقام رجوع کنیم. سهم بازار شرکت‌های FCP و مخابرات ایران در حوزه پهن‌باند کمابیش برابر است. در بحث زیرساخت هم شرکت مخابرات طبق مصوبات و قوانین ابلاغی سازمان تنظیم مقررات اقدام کرده و زیرساخت و امکانات موردنیاز به شرکت‌ها ارائه شده است. به‌طور کلی سهم بازار موجود در حوزه پهن‌باند بین همه اپراتورها نشان می‌دهد آیا در واقع انحصاری وجود دارد یا خیر؟ مدیرکل ارتباطات و امور بین‌الملل شرکت مخابرات ایران با بیان اینکه عمده دلیل توسعه‌نیافتگی این است که ما منابع مالی موردنیاز برای توسعه را نداریم، افزود: در حدود ۱۲ سال گذشته، تعرفه تلفن ثابت باوجود افزایش تورم در همه حوزه‌ها، تغییری نکرده و در مقابل روند حاشیه سود شرکت مخابرات ایران در بخش ثابت به‌دلیل تورم و نبود تناسب در تعرفه‌ها نزولی است. وی افزود: به این ترتیب، سودآوری مخابرات در بخش تلفن ثابت در سال ۱۳۹۸ حدود یک درصد بوده که در سال ۱۳۹۹ تبدیل به زیان شده و شاهد روند کاهشی در حاشیه سود شرکت مخابرات ایران بوده‌ایم. مدیرکل ارتباطات و امور بین‌الملل شرکت مخابرات ایران ادامه داد: هزینه نگهداری شرکت مخابرات ایران برای یک خط تلفن ثابت، حدود ۲۱ هزار تومان است، اما پولی که از مشترک می‌گیریم ۵۸۰۰ تومان است. بدون شک برای سرپا ماندن بزرگ‌ترین شرکت مخابراتی باید با اصلاح تعرفه‌ها نسبت به تامین اعتبار این بخش گام برداریم. انداختن تمامی تقصیرات در روند تامین اعتبار بر گردن شرکت مخابرات کار درستی نبوده و دولت باید حمایت‌های مالی از این شرکت کند.

خصوصی‌سازی غلط مخابرات

سیدحسن هاشمی، رئیس سازمان نصر نیز درباره ابعاد خصوصی‌سازی بخش‌های دولتی گفت: شرکت مخابرات مصداق خصوصی‌سازی بد است؛ در شیوه خصوصی‌سازی و در ادامه عملکرد شرکت خصوصی شده، جای نقد بسیار زیادی وارد است. هاشمی در گفت‌وگو با صمت گفت: در رابطه با اثبات عملکرد ناموفق شرکت مخابرات، می‌توان دلایل متعددی را  برشمرد. به‌عنوان مثال اینترنت ثابت شرکت مخابرات، پایین‌ترین کیفیت را در کشور داشته و به‌همین دلیل بیشتر کاربران این سرویس، به‌شدت ناراضی هستند، اما گاهی چاره‌ای جز استفاده از سرویس اینترنت شرکت مخابرات ندارند، چرا که عمده کانال‌ها و لوله‌گذاری‌های مخابراتی در خیابان‌ها و معابر اصلی شهرها، از سال‌ها قبل در اختیار مخابرات بوده و نوعی انحصار بر آنها ایجاد شده است. اکنون نیز هرچند روی کاغذ امکان استفاده سایر اپراتورهای بخش خصوصی از این بستر مخابراتی وجود دارد، اما نوع تعاملات و قراردادها به‌گونه‌ای است که دیگر اپراتورها، ترجیح می‌دهند، قید این همکاری را بزنند.

بی‌عدالتی سیستماتیک

هاشمی در ادامه تصریح کرد: در نقد عملکرد شرکت مخابرات ایران، مصادیق متعدد دیگری هم وجود دارد؛ عدم‌توسعه فعالیت‌های این شرکت، بی‌توجهی به بهره‌وری، نامتناسب بودن ابعاد شرکت مخابرات با تعداد نیرو و خدمات از جمله دلایل اثبات عملکرد ناموفق شرکت مخابرات پس از خصوصی‌سازی محسوب می‌شوند. میزان املاک و ساختمانی‌های اداری این شرکت و همچنین سرانه متراژ فضای کاری به‌ازای تعداد کارکنان بسیار بالا است، اما خروجی کار و خدمات ارائه‌شده، وضعیت متناسب و مشابهی ندارد. درباره نوع مواجهه با نیروی کار هم که طی سال‌های اخیر بارها و بارها شاهد تجمعات کارکنان این شرکت بوده‌ایم و مشخص است که خروجی این بخش هم قابل قبول نبوده است. رئیس سازمان نصر ادامه داد: اقدام اخیر و تغییر شیوه تعرفه‌گذاری تلفن ثابت در نوع خود مصداق یک بی‌عدالتی است، چرا که چندین میلیون مشترک را به پرداخت ماهانه یک مبلغ ثابت، حتی بدون استفاده از تلفن خود مجبور می‌کند.

وادارکردن مردم به پرداخت هزینه‌های بیشتر

رئیس سازمان نصر کشور در ادامه تصریح کرد: درآمد ثابت شرکت مخابرات طی سال‌های اخیر با افزایش استفاده مردم از پیام‌رسان‌های اجتماعی کم شده است. این شرکت باید درآمد خود را از محل ارائه خدمات جدید و باکیفیت جایگزین کند. وادار کردن مشترکان به پرداخت آبونمان ثابت و بیشتر، اقدامی اشتباه است. هاشمی ادامه داد: یکی از راهکارهای منطقی موجود، اجاره دادن املاک شرکت مخابرات به بخش خصوصی است. البته فروش آن و تبدیل به سرمایه برای توسعه خدمات به مشترکان هم یک راه‌حل دیگر است و در مجموع راهکار فروش یا اجاره املاک مخابرات می‌تواند خروجی مثبتی داشته باشد. رئیس سازمان نصر کشور افزود: برای رفع مشکلات فعلی بخش مخابرات کشور، شرکت مخابرات باید به بخش خصوصی واقعی واگذار شود یا به‌همین شکل، خصولتی فعلی باقی بماند، اما بدیهی است که وضعیت فعلی، نه‌تنها الگوی مناسبی از خصوصی‌سازی نیست، بلکه سابقه کاری بخش خصوصی را هم خراب کرده است.

سخن پایانی

به‌گفته مدیرکل ارتباطات و امور بین‌الملل شرکت مخابرات ایران، هزینه نگهداری هر خط تلفن ثابت ۲۱ هزار تومان است. مبلغی که شرکت مخابرات به‌عنوان تعرفه پایه تلفن ثابت نیز در نظر گرفته، برای پایتخت ۲۰ هزار تومان است و نمی‌توان نسبت به این توازن اعداد و ارقام بی‌تفاوت بود. به‌بیانی دیگر، در ظاهر شرکت مخابرات قصد دارد تمامی هزینه‌های خود را به‌طورمستقیم از مردم دریافت کند و در ازای آن خدمتی به افراد ارائه نکند. خصوصی‌سازی همواره اقدامی در راستای بهبود توسعه و کوچک‌سازی بدنه دولت معرفی می‌شود، اما آن‌چیزی که امروز شاهد آن هستیم، زیانده بودن شرکت مخابرات به‌عنوان مهم‌ترین بخش اقتصادی و فناوری کشور است. از سویی دیگر، وجود مدیر شرکت مخابرات و وزیر ارتباطات به‌عنوان 2 مرجع تصمیم‌گیری، نشان دیگری از چندپاره بودن بخش مخابرات و ارتباطات کشور است. در این شرایط نه‌تنها نمی‌توان خصوصی‌سازی انجام‌شده را موفق عنوان کرد، بلکه ساختارهای مدیریت کلان نیز زیرسوال است.

ارائه نکند. خصوصی‌سازی همواره اقدامی در راستای بهبود توسعه و کوچک‌سازی بدنه دولت معرفی می‌شود، اما آن‌چیزی که امروز شاهد آن هستیم، زیانده بودن شرکت مخابرات به‌عنوان مهم‌ترین بخش اقتصادی و فناوری کشور است. از سویی دیگر، وجود مدیر شرکت مخابرات و وزیر ارتباطات به‌عنوان 2 مرجع تصمیم‌گیری، نشان دیگری از چندپاره بودن بخش مخابرات و ارتباطات کشور است. در این شرایط نه‌تنها نمی‌توان خصوصی‌سازی انجام‌شده را موفق عنوان کرد، بلکه ساختارهای مدیریت کلان نیز زیرسوال است.