نگاه به معدن تخصصی‌تر باشد
تامین ماشین‌آلات در بخش معدن به‌ویژه برای معادن کوچک و متوسط به‌عنوان شاهرگ اصلی فعالیت‌های معدنی محسوب می‌شود که بی‌توجهی به آن می‌تواند حجم زیادی از معادن را به‌کام تعطیلی بکشاند.
به‌گزارش صمت، بخش معدن باتوجه به عقب‌ماندگی‌هایی که بارها بر آن تاکید شده، نیازمند تامین زیرساخت‌های بسیاری است که بتواند از ذخایر موجود، بهره‌برداری درست داشته باشد.
این در حالی است که وجود ذخایر ارزشمند در کشور می‌تواند با توسعه صادرات منجر به کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی شود، اما همان‌طور که بیان شد، امروز پاشنه‌آشیل توسعه بخش معدن در گرو ورود نقدینگی و تامین ماشین‌آلات است تا بتوان میزان بهره‌وری در این بخش را افزایش داد.
باوجود اهمیت و جایگاه معدن در توسعه اقتصاد تاکنون برخی تصمیم‌گیری‌ها توانسته به‌طورمستقیم این پاشنه آشیل را هدف گرفته و منجر به توقف فعالیت در معادن به‌ویژه معادن کوچک و متوسط شود، این در حالی است که معادن کوچک و متوسط نقش مهمی در تولید و اشتغالزایی دارند که تعطیلی آنها منجر به کاهش در بخش‌های یادشده می‌شود.
نگاهی به ماجرا نشان می‌دهد، سرنخ اصلی در بخش تامین ماشین‌آلات معدنی به موضوع حمایت از تولید داخل باز می‌گردد، هر چند در شرایط تحریمی و نوسانات نرخ ارز در بازار، حمایت از تولید داخل می‌تواند به‌نفع اقتصاد کشور باشد، اما فراموش نکنیم در برخی حوزه‌ها، کمبودهایی وجود دارد که نمی‌توان به‌سرعت انتظار تامین آنها در داخل کشور را داشت.
ممنوعیت واردات ماشین‌آلات نیز بر همین اساس کلید خورد، اما مسئله آن است که آیا امروز بخش معدن می‌تواند تمامی نیازهای خود درباره ماشین‌آلات را از طریق ساخت داخل تامین کند؟
بدون شک امروز بسیاری از معادن به‌ویژه معادن کوچک و متوسط درگیر موضوع تامین ماشین‌آلات هستند و بارها اعلام شده که معادن به گورستان ماشین‌آلات فرسوده تبدیل شده‌اند، در نتیجه عقب‌نشینی در بحث ممنوعیت واردات ماشین‌آلات باید هرچه سریع‌تر از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت رقم می‌خورد.
در این‌باره سیدرضا فاطمی‌امین، وزیر صنعت، معدن و تجارت گفت: باتوجه به اینکه در حوزه ماشین‌آلات معدنی با کمبود مواحه بودیم، از ابتدای امسال مقرر شد ۵۰ درصد از طریق ساخت داخل و ۵۰ درصد از طریق وادرات، این کمبود جبران شود که این اقدام، کمک بزرگی به معدنکاران کرد، یعنی در ۶ ماه نخست امسال، معادل کل سال قبل، ماشین‌آلات تامین و تخصیص داده شد.
تامین اعتبار برای ماشین‌آلات
این نظر می‌تواند ناشی از تلاش‌های فعالان بخش معدن باشد که توانستند وزارت صمت را متقاعد کنند تا کمبودها از طریق واردات تامین شود، در کنار آن، سازندگان داخلی نیز می‌توانند در حوزه ساخت تجهیزات، تعمیرات و... کار را توسعه داده و کم‌کم وارد تامین ماشین‌آلات در داخل کشور شوند، به‌نحوی که مدیرعامل شرکت تولید و تجهیزات سنگین هپکو، از نهایی شدن تامین اعتبار برای ساخت ۳ هزار و ۱۰۰ دستگاه انواع ماشین‌آلات معدنی تا پایان سال ۱۴۰۳ خبر داده و گفته است: براساس برنامه‌ریزی که با سازمان برنامه و بودجه انجام شده، ۶۰۰ دستگاه ماشین‌آلات سنگین در سال ۱۴۰۱، هزار دستگاه در سال ۱۴۰۲ و هزار و ۵۰۰ دستگاه در سال ۱۴۰۳ تولید و در اختیار فعالان معدنی قرار می‌گیرد.
محمدعلی رفیعی اظهار کرد: براساس قراردادهایی که برای تامین قوای محرکه منعقد شده، تولید هزار دستگاه را برای سال جدید میلادی برنامه‌ریزی کرده‌ایم.
در میان اخبار
تقاضای بازارهای منطقه
مدیرعامل شرکت تولید و تجهیزات سنگین هپکو بااشاره به تقاضای بازارهای منطقه برای خرید ماشین‌آلات معدنی ایرانی افزود: تقاضا برای خرید ماشین‌آلات معدنی در کشورهای همسایه زیاد است و باوجود آنکه طرف‌های خارجی سود بیشتری می‌دهند، اما اولویت ما تامین نیاز داخل است.
رفیعی بااشاره به فرسودگی ماشین‌آلات معدنی به‌عنوان چالش اصلی در حوزه معدنکاری گفت: هم‌اکنون، یکی از مشکلات اساسی در بهره‌برداری، کارآیی پایین ماشین‌آلات معدنی است که معادن را بلااستفاده می‌کند و باید این مشکل به‌صورت زیربنایی و اصولی برطرف شود.
مشکلات جابه‌جایی مواد معدنی
وی بااشاره به مشکلات جابه‌جایی مواد معدنی افزود: در ۲۰ سال گذشته برنامه‌ریزی مشخصی برای این موضوع انجام نشده و در حال حاضر نیز ایمیدرو در رابطه با پیمانکاران معدنی راهبرد مشخصی ندارد.
مدیرعامل شرکت تولید و تجهیزات سنگین هپکو ادامه داد: سالانه، توان تامین ۲ هزار دستگاه ماشین‌آلات موردنیاز معادن از طریق تولید، بازسازی و واردات ماشین‌آلات معدنی در کشور وجود دارد تا بتوان بازسازی و نوسازی در معادن را اجرایی کرد.
حمایت از تولید داخل
اما نکته مهم در میان حمایت از تولید داخل، جلوگیری از فرصت‌سوزی است. بخش معدن ایران با در اختیار داشتن ذخایر ارزشمندی از مواد معدنی سال‌ها مورد بی‌مهری و عدم‌تمرکز مسئولان قرار گرفته که نتیجه آن تاکید بر عقب‌ماندگی است. هم‌اکنون در حالی تاکید بر این موضوع می‌شود که تصمیم بر ممنوعیت واردات ماشین‌آلات معدنی می‌تواند به‌مثابه فرصت‌سوزی تلقی شود، آن هم در شرایطی که شرکت‌های بزرگ معدنی دنیا در تلاش هستند تا فعالیت‌های خود در بخش معدن را توسعه داده و سهم خود در بازار را بیش از پیش بالا ببرند.
سخن پایانی
نگاه کارشناسی در کنار استفاده از تجربیات موجود در میان فعالان بخش معدن می‌تواند راهگشای اصلی این مشکلات باشد، در غیر این صورت، گره زده‌شده روزبه‌روز کورتر از قبل می‌شود و دیگر نمی‌توان به‌راحتی آن را با دست باز کرد. امروز تصمیمات در بخش معدن باید به‌صورتی باشد که بالادست و پایین‌دست و صنایع وابسته به‌صورت متوازن رشد داشته باشند و هر کجا توان تامین داخل نبود، سناریو واردات روی میز قرار بگیرد. در شرایط فعلی، لازم است تصمیمات در بخش معدن، کارشناسی‌تر باشد تا بتوانیم شاهد افزایش بهره‌وری باشیم.
