از جمله موضوعات موردتوجه معاون معدنی وزیر در این نشست که در ارومیه برگزار شد، ماشین‌آلات و روش‌های تامین آن بود. رضا محتشمی‌پور گفت: در تلاش هستیم با واردات و استفاده از ظرفیت تولید داخلی ماشین‌آلات، مشکل کمبود آن را رفع کنیم.

محتشمی‌پور با اشاره به اینکه انحصار ساخت ماشین‌آلات و خودرو در داخل موجب کاهش واردات دستگاه‌های موردنیاز بخش صنعت و بروز مشکلاتی در این زمینه شده، اظهار کرد: تحریم‌ها از دیگر عواملی بوده که موجب شده واردات کاهش یابد و نرخ محصولات چندین برابر شود.

باوجود این سخنان محتشمی‌پور، گلایه معدنکاران از وضعیت ماشین‌آلات همچنان ادامه دارد.

معدن، نیازمند حمایت معنوی دولت

علی‌خان نصراصفهانی، گفت: افرادی که بخشنامه تنظیم می‌کنند، باید با رویکرد حمایت از معدن فعالیت کنند، زیرا معدن نیازمند حمایت معنوی است. مثلا در بخش تامین ماشین‌آلات معدنکار می‌تواند ملزومات مالی را تأمین کند، اما لازمه این مسئله اجازه واردات ماشین‌آلات موردنیاز است.

دانشیار گروه زمین‌شناسی دانشگاه آزاد اصفهان گفت: در حال ‌حاضر قانونی برای اینکه نتوانیم تجهیزات را از خارج کشور وارد کنیم وجود ندارد، اما به‌دلیل وجود دستورالعمل‌ها و به بهانه کنترل و جلوگیری از خروج ارز، اجازه ورود تجهیزات موردنیاز برای معدنکاری را نداریم.

وی تاکید کرد: نتیجه این شرایط، افزایش کاذب نرخ ماشین‌آلات معدنی است که موجب غیراقتصادی شدن فعالیت‌های صنعتی می‌شود؛ البته این برنامه در مقیاس کوچک خیلی چالش‌آفرین نیست، زیرا تجهیزات و امکانات داخلی برای استفاده در مقیاس کوچک مناسب است، اما در مقیاس بزرگ کارآیی چندانی ندارد.

دور باطل

وی گفت: اگر قرار باشد تنها یک شرکت خاص تجهیزات موردنیاز فعالیت‌های معدنی را تامین کند، قطعا نمی‌تواند تعهد دهد که همه نیازهای این حوزه را رفع کند.

وی ادامه داد: وقتی از واردات ماشین‌آلات جلوگیری می‌شود، محدودیت شکل می‌گیرد که به مشکلات موجود دامن می‌زند و مسائل زیانباری در حوزه معدنکاری پدید می‌آورد. امیدواریم در این راستا دولت بیشتر نقش نظارتی داشته ‌باشد و کمک کند تا شاهد تحولی در حوزه معدنکاری باشیم.

به‌گفته این مدرس دانشگاه چرخه باطلی به‌وجود آمده که موجب شده بیش از 5 تا ۶ هزار واحد معدنی دچار مشکل شوند و عملا معدنکاری توجیه اقتصادی خود را از دست بدهد.

تعهدات متقابل

دانشیار گروه زمین‌شناسی دانشگاه آزاد اصفهان به ایمنا گفت: قانون معادن، شرایط و ضوابطی مطرح کرده که معدنکاران باید نسبت به رعایت آن قوانین، تعهد داشته باشند.

وی افزود: در مقابل، دولت نیز تعهداتی دارد؛ مانند رونق بخشیدن به این صنعت اما در شرایط فعلی، معدنکاران مجبورند به وظایف خود عمل کنند، اما دولت به تعهدات خود عمل نمی‌کند.

نصراصفهانی با اشاره به بخشنامه جدید، گفت: به‌تازگی بخشنامه جدیدی در حوزه فعالیت‌های معدنی صادر شده که امیدواریم این بخشنامه‌ها توسط افرادی با دانش کافی تنظیم شده باشد.

وی افزود: افرادی که بخشنامه تنظیم می‌کنند، باید با رویکرد حمایت از معدن فعالیت کنند، زیرا معدن نیازمند حمایت معنوی است.

حمایت تمام‌قد 

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی درباره چالش‌های موجود در حوزه ماشین‌آلات معدنی در کشور گفت: ممنوعیت واردات ماشین‌آلات معدنی چند سال در کشور برقرار بود، اما در بودجه سال جاری اجازه واردات این ماشین‌آلات داده شد. البته ما در داخل نیز تولید ماشین‌آلات معدنی را داریم و شرکت‌هایی مثل هپکو و... ماشین‌آلات معدنی و راهسازی تولید می‌کنند.

مهدی طغیانی در گفت‌وگو با برنا ضمن تاکید برای این نکته که میزان تولید داخلی ماشین‌آلات معدنی کفاف نیاز داخل را نمی‌دهد، بیان کرد: معدنکاری فعالیتی بسیار پرهزینه است و باید در آن ابزارآلات کار کند. هر قدر تعداد این ماشین‌آلات کمتر باشد، هزینه تولید بالاتر می‌رود و در نهایت روی هزینه تمام‌شده ماده معدنی اثر می‌گذارد.

درگیری بزرگ

طغیانی با بیان اینکه واردات ماشین‌آلات معدنی باید در حدی باشد که بودجه تعیین‌شده به مصرف برسد، گفت: در مجموع باید موانع واردات ماشین‌آلات معدنی به کشور مرتفع شود. البته باید از تولیدات داخل استفاده کنیم و برای تامین مابقی نیازمان واردات انجام دهیم.

وی افزود: استخراج از معادن نباید درگیر مسئله تامین ماشین‌آلات معدنی باشد. البته باید ماشین‌آلات روزآمد و پیشرفته را وارد کشور کنیم که این اقدام کمک بزرگی به تولید در حوزه معدن است.

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس با بیان اینکه ما کشوری هستیم که از حیث معدن امتیازات خوبی داریم، خاطرنشان کرد: واردات ماشین‌آلات معدنی کمک می‌کند که بتوان از این ظرفیت بهتر استفاده کرد و به این وسیله سهم معدن را در اقتصاد کشور بالاتر برد.

فقدان نقشه راه

طغیانی درباره میزان حمایت وزارت صمت از معدنداران نیز گفت: مشکلی که ما اکنون داریم این است که هنوز کار جدی و علمی در موضوع توسعه معادن انجام نشده ‌است. در واقع فاقد نقشه راهی برای توسعه معادن هستیم. در حوزه معادن کوچک‌مقیاس باید برای حمایت از آنها هر کدام متناسب با خودشان نوع خاصی از حمایت را وزارت صمت و دولت دریافت کنند.

این نماینده مجلس یازدهم تاکید کرد: یکی از مشکلات جدی ما نبود ماشین‌آلات فرآوری مواد معدنی است و اگر این ماشین‌آلات به کشور وارد شود و در دسترس معدنداران قرار گیرد، جلوی خام‌فروشی مواد معدنی گرفته می‌شود.

وی درباره میزان رشد کارخانجات ماشین‌آلات سنگین در چند سالی که ممنوعیت واردات وضع شده، گفت: وقتی ممنوعیت وجود داشته باشد، ماشین‌سازی در کشور رشد می‌کند؛ البته به‌شرط اینکه برای ماشین‌سازان برنامه داشته باشیم. در واقع باید نوعی حمایت مشروط از آنها وجود داشته باشد. 

سخن پایانی

از یک سو نیازهای بخش معدن دائم در گفت‌وگوهای فعالان این حوزه مطرح می‌شود و از سوی دیگر سیاست‌گذاران و مدیران مرتب بر تلاش برای رفع آنها تاکید می‌کنند و قول‌هایی می‌دهند.با این حال همچنان اوضاع به همان روال قبل پیش می‌رود و هنوز تغییرات محسوسی برای حل مشکلات متعدد این بخش، به‌ویژه تامین ابزار و ماشین‌آلات موردنیاز رخ نداده است. به همین جهت است که عده‌ای از معدنداران اظهار می‌کنند معاونت‌های زیرمجموعه وزارت صمت از قدرت یکسانی برخوردار نیستند و گاهی همه تلاش‌ها و تصمیمات معاونت معدنی برای حل یک مشکل، به‌راحتی تحت‌الشعاع قدرت و نفوذ معاونت‌های دیگر قرار می‌گیرد و شاهد این مدعا ناتوانی معاونت معدنی وزارتخانه در حل مشکل تامین ماشین‌آلات است. حال باید دید وعده‌های جدید رضا محتشمی‌پور هم به سرنوشت قول‌وقرارهای قبلی دچار می‌شود یا مطالبات بخش معدن این بار با عزمی جدی‌تر پیگیری خواهد شد.