مدتی پیش خودروی شاهین نیز در بورس عرضه شد اما استقبال چندانی از آن نشد. برخی از کارشناسان بی‌اعتمادی، بی‌نقدینگی و تفاوت قیمتی کم با بازار آزاد را علت عدم استقبال می‌دانستند.

 برخی از عقیده دارند که نرخ بورس کالا همان نرخ قرعه‌کشی‌هاست با این تفاوت که در بورس با شفافیت می‌توان خودرو خرید اما در قرعه کشی روند مشخص نیست ممکن است پس از ده‌ها بار ثبت‌نام شما در این قرعه‌کشی برنده شوید. در نتیجه می‌توان گفت خرید خودرو از بورس کالا با شفافیت و نرخ واقعی رخ می‌دهد و خریدار می‌تواند با قیمتی معقول و به صرفه و در زمان درست صاحب خودرو شود. این درحالی است که به گفته وزیر صنعت، معدن و تجارت به‌دلیل عدم واردات خودرو در سال‌های گذشته، اگر خودرو در شرایط غیرحرفه‌ای و بدون برنامه عرضه شود شاهد افزایش قیمت‌ها خواهیم بود و به همین دلیل با عرضه اتومبیل‌های وارداتی در بورس، به دنبال شفافیت در معاملات هستیم.

صمت در این گزارش به نظر برخی از کارشناسان برای ورود خودرو به بورس پرداخته است.

5مزیت‌ از نگاه کارشناسان

عرضه خودرو در بورس همچنان موافقان و مخالفان خود را دارد. به گفته سید رضا فاطمی امین عرضه در بورس کالا چند ویژگی دارد، یکی از این ویژگی‌ها فضای کاملا شفاف بورس و کشف نرخ‌ها براساس مکانیسم عرضه و تقاضا است. این شفافیت در اعلام میزان عرضه، تقاضا و نرخ پایانی فروش کمک می‌کند که بتوان وضعیت را به صورت دقیق تر رصد و برای بهبود شرایط بازار برنامه‌ریزی و اقدام کرد.

در همین حال اغلب کارشناسان و فعالان اقتصادی عقیده دارند که عرضه خودرو در بورس کالا پنج مزیت دارد. نخست از بین رفتن تقاضای سرمایه‌ای، جلوگیری از قیمت‌سازی، بسته شدن درب پشتی کارخانه‌ها، فراهم شدن امکان افزایش تولید خودرو و کاهش نرخ تمام شده آن، فراهم شدن امکان توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی

از بین رفتن تقاضای سرمایه‌ای یعنی اختلاف قیمتی زیادی بین خودرو در بازار آزاد و درب کارخانه وجود دارد. دلالان با خرید از کارخانه و فروش در بازار آزاد سود بسیار زیادی می‌کنند که با عرضه خودرو در بورس کالا رانت این حوزه کاهش و دلالان از چرخه معامله خودرو حذف می‌شوند. در نهایت خودرو با نرخ واقعی و به طور مستقیم به‌دست مصرف‌کننده می‌رسد.

اغلب بازارها خصوصا خودرو در حالت رکود به سر می‌برد و گاها بازار خودرو به طور کامل راکد می‌شود. دلالان به واسطه حضور کم خریداران و فروشندگان قیمت‌های کاذب و بالایی اعلام می‌کنند و به نوعی قیمت‌سازی می‌کنند که این موضوع روند معاملات بازار خودرو را بر هم می‌زند. اما با عرضه در بورس کالا خودرو به واسطه کشف نرخ و با تعادل به فروش می‌رسد. بسته شدن درب پشتی کارخانه‌ها نیز به عملکرد دلالان باز می‌گردد. برخی از این افراد با حضور در درب کارخانه و نفوذ به آن خودرو با نرخ واقعی می‌خرند و پس از آن با چند برابر نرخ در بازار آزاد به معامله این می‌پردازند.

فراهم شدن امکان افزایش تولید خودرو و کاهش نرخ تمام شده آن نیز به بورس کالا باز می‌گردد. صورت مالی تمامی شرکت‌های خودرویی زیان‌ده است و این شرکت‌ها می‌توانند با فروش و عرضه محصولات خود در بورس از مزایا آن نیز برای افزایش تولید و پرداخت بدهی‌های خود استفاده کنند.

بخش بسیار بزرگی از ناوگان حمل‌ونقل عمومی کشور فرسوده است و قابلیت استفاده ندارد. جایگزینی یا تعمیر ناوگان عمومی به هزنیه میلیاردی نیاز دارد و با فروش خودرو در بورس کالا طی یک تا سه سال می‌توان هزینه تعمیر و جایگزینی این ناوگان را تامین کرد. البته این تامین با استفاده از فروش خودرو به دولت و اقتصاد کشور نیز کمک شایانی می‌کند.

گامی در جهت واقعی‌شدن نرخ

یک کارشناس صنعت خودرو گفت: ورود خودرو به بورس کالا، گامی در جهت آزادسازی و واقعی‌شدن قیمت‌ها است.

سعید مدنی کارشناس صنعت خودرو در گفت‌وگو با ایرنا افزود: آزادسازی نرخ خودروها در سال ۹۱ نیز انجام شده بود که در ادامه متوقف شد، اما وزارت صمت با این تصمیم نشان داد که با احتیاط در حال حرکت به سمت آزادسازی قیمت‌هاست.

مدیرعامل اسبق سایپا خاطرنشان‌کرد: ورود خودروها به بورس با رقابتی که ایجاد می‌کند، منجر به کاهش قیمت‌ها در بازار آزاد نیز خواهد شد؛ موضوعی که در عرضه‌های اخیر خودروها در بورس شاهد آن بودیم و با کاهش تدریجی حباب موجود بین نرخ کارخانه‌ای و بازاری، نرخ‌ها به سمت واقعی شدن پیش می‌رود.

وی تصریح‌کرد: عرضه خودرو در بورس حرکت بسیار خوبی است، به شرطی که عرضه‌ها به صورت هفتگی و حتی روزانه ادامه‌دار باشد تا در نهایت به آزادسازی قیمت‌ها منجر شود.

مدنی در عین حال بیان‌داشت: عرضه حجم بالایی از خودروها در بورس به‌ویژه خودروهای پرتیراژ دردسرهای خاص خود را خواهد داشت و حتی ممکن است به دخالت دولت نیز منجر شود. وی تاکید کرد: بهترین حالت این است که پس از ورود خودروها به بورس کالا، مابه‌التفاوت نرخ کارخانه‌ای و بازاری که در بورس کشف می‌شود، نصیب خودروسازان شود. در ادامه از خودروسازها برنامه گرفته شود تا آن را مصروف طرح‌های توسعه‌ای کنند.

مدنی معتقد است: به‌کارگیری این شیوه در کنار واردات خودرو به کشور، می‌تواند بازار این کالا را از شرایط بغرنج فعلی خلاص کند، همچنین به رفع تدریجی مشکلات ایران‌خودرو و سایپا که بیش از ۸۰ درصد تولیدات و بازار خودرو کشور را در اختیار دارند منجر شود.

وی ادامه‌داد: مردم نیز به‌جای آنکه در صف خرید خودرو باشند، به‌تدریج به صف بازار سرمایه و خرید سهام خودروسازان سوق می‌یابند؛ به این ترتیب هم مردم و بانک‌ها منتفع شده و هم خودروسازان برنامه‌های توسعه‌ای خود را اجرا خواهند کرد. این کارشناس صنعت خودرو تاکید کرد: اگر قرار باشد عرضه خودرو در بورس کالا همچون اکنون که به صورت محدود است ادامه یابد، اثر خاصی در بازار و کاهش قیمت‌ها نخواهد داشت.

وارداتی‌ها هم در بورس کشف نرخ شوند

عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس گفت: اگر خودرو بی‌رویه و بی‌برنامه وارد شود تولید داخل آسیب خواهد دید، برای خودروهای وارداتی، منطقی این است که خودرو را به بورس ببریم تا کشف نرخ شود.

به گزارش سازمان بورس و اوراق بهادار، الله‌وردی دهقانی با بیان اینکه مسائل و مشکلات مربوط به صنعت خودرو در ایران مربوط به سال‌های گذشته است، به رادیو گفت‌وگو گفت: کشور حدود ۴ سال با واردات خودرو مواجه نبوده و عرضه و تقاضا هم با یکدیگر همخوانی نداشته است.

وی افزود: طی سال‌های اخیر شاهد بازاری انحصاری در داخل کشور بودیم که رهایی از آن نیازمند تدبیر دقیق و جدی است. مشکل خودرو چیزی نیست که با یک تصمیم دستوری بتوان آن را حل کرد.

عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس با تاکید بر اینکه همه مسائل مربوط به صنعت خودرو را باید مورد بررسی قرار دارد تا به نتایج بهتر دست پیدا کرد، اظهار کرد: جلسات متعددی در کمیسیون صنایع با مسئولان و صاحب‌نظران بخش خصوصی برگزار شده تا بتوان به مشکلات این صنعت بیش از پیش رسیدگی کرد.

این نماینده مجلس تصریح کرد: اگر خودرو بی‌رویه و بی‌برنامه وارد شود تولید داخل آسیب خواهد دید بنابراین، بهتر است هم‌زمان با واردات خودرو، تکنولوژی و خدمات پشتیبان آن هم وارد کشور شود.

دهقانی بیان کرد: آیین‌نامه و بخشنامه‌های مربوط به واردات و افزایش ظرفیت تولید خودرو تدوین و در حال اجراست. امیدواریم با واردات و افزایش تولید در داخل کشور عرضه به میزان تقاضا تأمین و شاهد افزایش نرخ نباشیم.

سخن پایانی

روز سه‌شنبه ۲۱ تیرماه امسال، شورای‌عالی بورس و اوراق بهادار، عرضه خودرو در بورس کالا را با هماهنگی وزارت صنعت، معدن و تجارت مصوب کرد. کارشناسان معتقدند: با عرضه خودرو در بورس، قیمت‌های کاذب موجود در بازار تعدیل شده و همچنین نرخ کارخانه‌ای خودروها اصلاح می‌شود. همچنین این شیوه در میان‌مدت نیز با شکل‌دهی رقابت در بورس، موجب ارتقای کیفی خودروهای تولیدی، متنوع‌تر شدن تولیدات و افزایش تیراژ خواهد شد.