مدرسه‌بازار دوباره جان گرفت
بهمن ۱۳۹۸ ویروسی ناشناخته بازار تمام کسب‌وکارهای کوچک و بزرگ جهان را بهم ریخت. خطر ابتلا به کروناویروس بازارهای صنفی و صنعتی را مختل کرد و تعطیلی مراکز آموزشی از جمله مدارس و دانشگاه سبب شد بازار تقاضا دچار افت زیادی شود. شیوع کرونا در ایران همزمان با بازار داغ شب عید، آسیب سنگینی به تولید به‌ویژه صنف پوشاک و کیف و کفش وارد کرد. تولیدکنندگان کیف و کفش اظهار می‌کنند که دو بازار عمده این صنف؛ مدرسه‌بازار شهریور و خرید شب عید در اسفند است. امسال اعلام شد مدارس باز و آموزش حضوری انجام خواهد شد. با توجه به این امر، مدرسه‌بازار امسال کیف و کفش چگونه است؟
کرونا و افت تولید
در آغاز پاندمی کرونا، کفش‌ها تولید، اما بخش زیادی از آنها دپو می‌شد. هرچه تولیدکنندگان به‌روزتر بودند، کمتر آسیب دیدند. می‌توان گفت، وضعیت تولید و بازار نسبت به آذر و دی سال ۹۸، هنوز رونق نگرفته است. در این دوره، تولید کفش ۳۰ تا ۵۰ درصد و حتی در دوره‌ای بازار تقاضا تا ۷۰ درصد کاهش یافت. با عادی شدن شرایط نسبت به دو سال قبل، آیا بازار به‌ویژه مدرسه‌بازار به رونق گذشته خود بازگشته است؟
بازار و کاهش قدرت خرید
تیراژ تولید محصولاتی مانند کیف و کفش کاهش یافت و محصولات در انبارها ذخیره شدند، به امید اینکه با بازگشایی مدارس، بازار در شهریور تکانی بخورد. علیرضا زیبا، تولیدکننده کیف و کوله مدرسه درباره مدرسه بازار شهریور امسال به صمت گفت: بازار دچار تکاپو شده و عمده‌فروشان و بنکداران خرید دارند. هنوز تک‌فروشی به شکل جدی شروع نشده است. او افزود: از سوی دیگر، قدرت خرید مردم کاهش پیدا کرده و بازار تقاضا چون سال‌های پیش از شیوع کرونا رونق ندارد. وی ادامه داد: در صنف سراجان حضور اتباع خارجی هم قوز بالا قوز شده و بهای تمام‌شده محصولات آنها نسبت به تولیدات ایرانی پایین‌تر است، زیرا آنها هزینه‌هایی مانند بیمه، مالیات و... ندارند. اجاره‌بهای کارگاه‌ها بالاست، اما آنها با اجاره محل مسکونی، کار تولیدی انجام می‌دهند. در این میان، استفاده از مواد اولیه درجه۲ سبب شده تولیدکنندگان برندهای داخلی نتوانند در مقابل آنها وارد رقابت شوند. زیبا تصریح کرد: با توجه به وضعیت اقتصادی کشور و سطح درآمد مردم، بازار تقاضا دچار افت زیادی شده؛ بنابراین با وجود عادی شدن شرایط، هنوز بازار به وضعیت پیش از شیوع کرونا بازنگشته و در فروش و تولید عقب هستیم.
هزینه تولید بالاتر از فروش
دبیر اتحادیه صنف سراجان تهران با بیان اینکه هزینه تولید در نمی‌آید، اظهار کرد: پیش از پاندومی کرونا، تولیدکنندگان برای تامین بازار شهریور (مدرسه‌بازار) کار خود را از ماه‌های بهمن و اسفند آغاز می‌کردند، اما امسال شروع کار از تیر بود. این امر خود حاکی از وضعیت بازار کیف شهریور امسال دارد.وی اضافه کرد: یکی از اتفاق‌های مثبت ۲، ۳ سال گذشته، ممنوعیت واردات کیف به کشور بود که تا حدودی به تولید داخل و بازار آن کمک کرد.
ضرورت ارائه بسته حمایتی
زیبا در پاسخ به این پرسش که چگونه می‌توان بازار داخل را با وجود کاهش قدرت خرید رونق بخشید، گفت: دولت باید بسته حمایتی برای لوازم موردنیاز مدارس پیش‌بینی کند. اگر تولید به وضعیت سابق برنگردد و ضعیف‌تر شود، چون بازار تقاضا کاهش یافته، ریزش در این صنف سرعت می‌گیرد. او گفت: کارگاه‌های زیادی تعطیل شده‌اند، اشتغالزایی در این صنف کاهش یافته و به‌دلیل کمبود نقدینگی و نبود سرمایه در گردش، تولیدکنندگان ناچار به تعطیلی هستند. دبیر اتحادیه صنف سراجان تهران در ادامه سخنان خود افزود: در گذشته مشکلات بسیار کمتر بود و تولیدکننده محصول را تولید و در انبار ۳ ماه نگه می‌داشت تا به‌فروش برسد، اما در حال‌حاضر کمبود منابع مالی و خلأ تسهیلات ارزان‌قیمت و سود، سبب شده اگر محصولات پس از تولید به‌فروش نرسند هزینه ادامه فعالیت وجود نداشته باشد. زیبا در پایان اظهار کرد: دولت باید از واحدهای تولیدی خرد و کوچک حمایت کند تا بقا داشته باشند. حتی نحوه مالیات‌ستانی از صنایع کوچک سبب شده برخی از تولیدکنندگان عطای تولید را به لقایش ببخشند.
افزایش تولید در سال ۱۴۰۱
در ادامه مصطفی کرمانی از فعالان صنعت کفش درباره وضعیت مدرسه‌بازار این صنف به صمت گفت: خوشبختانه وضعیت قرمز پاندومی کرونا به پایان رسیده و قرار است امسال مدارس و مراکز آموزشی کشور بازگشایی شوند؛ بنابراین روند تولید نسبت به سال گذشته رشد داشت.وی افزود: تقاضا بالا رفته و به همان نسبت، تنوع در نمونه‌ها و مدل محصولات به‌روز و قابل رقابت بیشتر شده، به‌طوری که کفش‌های داخلی توان رقابت به نمونه‌های خارجی را دارند.
وی با بیان اینکه به لحاظ کیفیت، کفش‌های ایرانی در بازار جهانی حرف برای گفتن دارند، ادامه داد: پیش‌بینی می‌شود تولید امسال در مقایسه با سال گذشته بین ۳۰ تا ۳۵ درصد رشد داشته باشد.
قیمت‌گذاری رقابتی
این فعال صنعت کفش با اشاره به شرایط اقتصادی کشور تصریح کرد: با وجود نرخ بالای تورم، این موضوع کمتر در بازار کفش شهریور احساس شد، زیرا تعداد زیاد تولیدکنندگان باعث ایجاد رقابت شده و محصولات باکیفیت و قیمت مناسب به بازار عرضه شده است. به‌عنوان مثال با ۷۰ تا ۸۰ هزار تومان هم خانوار ایرانی می‌تواند کفش ورزشی برای فرزندان خود تهیه کنند که حداقل دو سال قابل استفاده است.او افزود: تعداد بالای تولیدکنندگان کفش ورزشی سبب‌شده قیمت‌گذاری محصولات کاملا اقتصادی بوده و برای داشتن بخشی از سهم بازار تولیدکننده از سود خود کم کند.
کرمانی با بیان اینکه ۸۰ درصد محصولات ورزشی کشور، قدرت رقابت با برندهای خارجی را دارند، ادامه داد: اگر فرهنگ جامعه در حوزه اعتماد و تمایل به محصولات خارجی اصلاح شود می‌تواند با بازارهایی مانند مدرسه‌بازار و شب عید بیشتر امیدوار بود.
این فعال صنعت کفش تاکید کرد: امروز تولیدکنندگان به این بلوغ و درک حرفه‌ای رسیده‌اند که تنها راه بقا و حفظ مشتریان، ارتقای کیفی محصولات است. کرمانی در پایان گفت: راز ماندگاری برندها در بازار جهانی کیفیت بوده و امروز تولیدکننده کفش ایرانی هم به این موضوع پی برده است؛ از این‌رو هم می‌تواند بازار داخل را ازآن خود کند و هم در بازار جهانی سهمی داشته باشد.
در میان اخبار
بازار کفش‌های بچگانه
آرمان حاج‌هاشمی از بنکداران بازار در ادامه درباره وضعیت بازار کفش به صمت گفت: در حوزه بازار نباید از نرخ تورم غافل شد. تورم موجود قدرت خرید جامعه را کاهش داده و مشتریان مانند گذشته خرید ندارند.
وی با بیان اینکه مدرسه‌بازار داغ نیست، افزود: این بازار مانند قبل از شیوع کرونا نبوده و با توجه به وضعیت اقتصادی کشور، افراد یک جفت کفش با کاربری گوناگون برای اعضای خانواده خریداری می‌کنند.
او اظهار کرد: اگر در گذشته والدین برای فرزندان کفش‌های اسپرت و ورزشی جداگانه خریداری می‌کردند، درحال‌حاضر این خرید به یک جفت کفش ختم می‌شود؛ ضمن اینکه والدین از خرید کفش برای خود صرف‌نظر می‌کنند و فقط برای فرزندان کفش تهیه می‌کنند. از این‌رو در حال‌حاضر بازار کفش‌های بچگانه نسبت به بزرگسالان، رونق بیشتری دارد.
همه در انتظار نتیجه برجام
این بنکدار در ادامه سخنان خود به برجام و احیای آن اشاره کرد و گفت: توافق بر سر برجام برای کشور سرنوشت‌ساز است و اگر روند به‌گونه‌ای باشد که ارتباطات بین‌المللی آغاز شود، می‌تواند تاثیر مثبتی بر بازار صنایع و از جمله کفش بگذارد.
او گفت: افراد از خرید محصولات غیرضروری خودداری می‌کنند، حتی اگر این کالاها کیف و کفش باشد تا نتایج برجام مشخص شود.
حاج‌هاشمی تاکید کرد: تا زمانی که نرخ تورم روند کاهشی نداشته باشد، بازارها کوچک‌تر شده و به همان نسبت فعالیت‌های تولیدی کمتر می‌شود.
او با بیان اینکه صنف کفش در ایامی مانند محرم، اعیاد مذهبی و ملی و... بازار فروش داشت، گفت: در حال‌حاضر با توجه به سطح درآمد مردم و کاهش قدرت خرید آنها، تمام این بازارها از بین رفته و بازار کیف و کفش به بازار اسفند و شب عید محدود شده است. البته این بازار هم با اما و اگرهایی همراه شده و باز هم خریدها محدود به تامین نیاز فرزندان می‌شود.
سخن پایانی
بازار کیف و کفش، بازاری وابسته به مد است.و پیش از شیوع کروناویروس، یکی از بازارهای داغ کشور و جهان خریدوفروش در بخش کیف و کفش و البته پوشاک بوده است. پاندومی کرونا و محدود شدن تردد افراد سبب شد وضعیت بازارها تغییر کند و با ممنوعیت تردد، بازارها نیز تعطیل شوند.
به‌گونه‌ای که در کشور در دو سال گذشته، تعطیلی بازار در مقاطع گوناگون اتفاق افتاد. براساس سنت بازار، دو صنف سراجان و کفش کشور بیشترین عرضه و فروش در دو مقطع زمانی شهریور به بهانه بازگشایی مدارس و اسفند به‌دلیل عید نوروز داشته است، اما با شیوع کرونا و تعطیلی مراکز آموزشی، کم‌کم بازار کم و تولید بی‌رمق شد.
کاهش تیراژ تولید با توجه به افزایش قیمت‌ها، تهدید جدی برای آینده‌ای نه‌چندان دور صنعت خواهد بود. به‌طوری که این دغدغه از سوی تمام تولیدکنندگان اعم از صنایع بزرگ مانند خودروسازی تا صنایع خرد مانند صنف کفش و کیف مطرح می‌شود. با توجه به مشکلات معیشتی موجود، مردم فقط توان خرید کالاهای اولیه، خوراک، پوشاک و مسکن را خواهند داشت و سایر هزینه‌ها حذف می‌شود؛ از این‌رو خانواده‌ها خرید کیف و کفش را محدود به فرزندان کرده و خود خریدی ندارند؛ علاوه‌بر این، خرید کفش برای فرزندان محدود به یک جفت شده در حالی که پیش از این والدین برای هر فصلی متناسب با آن فصل، خرید کفش داشته‌اند. به هر روی، امسال با بازگشایی مدارس، تیراژ تولید نسبت به سال گذشته رشد داشته، زیرا کلاس‌های آموزشی حضوری برگزار می‌شوند.
