با این حال چالش‌های بخش معدن در ایران سرمایه‌گذاری در این بخش را فاقد جذابیت کرده است؛ چالش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی که به‌واسطه عدم‌ثبات مقررات، بهره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌وری پایین، عقب‌ماندگی در اکتشاف و مواردی از این دست در این بخش ایجاد شده است.

لزوم افزایش سرمایه‌گذاری بخش خصوصی

رئیس هیات عامل ایمیدرو اعلام کرد: در راستای توسعه حوزه معدن و صنایع معدنی، ۲.۵ میلیارد دلار از هدف ۷.۲ میلیارد دلاری جذب نقدینگی از بخش خصوصی محقق شده و امیدواریم با تحقق ۸۵ درصد این هدف شاهد رشد تولید و اشتغال این حوزه باشیم. به گزارش روابط عمومی ایمیدرو، وجیه‌الله جعفری که در نشست خبری این سازمان با حضور فعالان رسانه سخن می‌گفت، افزود: ایمیدرو باید بستر حرکت را برای بخش خصوصی فراهم و اقدام به کاهش ریسک کند تا سرمایه‌گذاری توسط بخش خصوصی افزایش یابد.

توسعه اکتشاف

معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت درباره اقدامات ایمیدرو در حوزه اکتشاف گفت: بخش اکتشاف دارای مراحل مختلف و هزینه بالایی است. به دلیل ریسک بالای این بخش، ایمیدرو استراتژی توسعه اکتشاف را بر عهده گرفت که تاکنون بیش از ۸۰ هزار متر حفاری انجام شده است.

وی با اعلام اینکه اکنون حدود ۷ شرکت برای حضور در مزایده اعلام آمادگی کرده‌اند، اظهار کرد: اکتشاف در مناطق محروم در اولویت ایمیدرو قرار گرفت تا زمینه حضور بخش خصوصی در معادن فراهم شود. وی ادامه داد: باید توجه داشت که با اکتشاف کارشناسی‌شده و نوآوری به‌طور حتم به ذخیره قابل‌توجهی دست می‌یابیم. همچنین توسعه فناوری عامل مهمی در اقتصادی شدن ذخایر معدنی، استفاده از ذخایر کم‌عیار و... با استفاده از ظرفیت نخبگان و شرکت‌ها خواهد بود.

توسعه زیرساخت‌ها

جعفری توسعه زیرساخت‌ها را از دیگر استراتژی‌های مهم ایمیدرو خواند و عنوان کرد: در بخش زیرساخت همچون تامین برق، آب، گاز، ریل و... ایمیدرو برنامه‌های توسعه خود را دنبال می‌کند.

وی افزود: در تامین آب، جذب نقدینگی از شرکت‌ها برای عملیاتی کردن پروژه انتقال آب از خلیج‌فارس اجرا شد. رئیس هیات عامل ایمیدرو گفت: در راستای اقدامات توسعه‌ای سازمان گسترش و نوسازی معادن و صنایع معدنی نخستین واحد نیروگاهی با همکاری و سرمایه‌گذاری شرکت‌های بزرگ صنایع معدنی تابستان امسال وارد مدار تولید خواهد شد. جعفری یادآور شد: نیروگاه شهید باکری سمنان در راستای تفاهمنامه ایجاد ۱۰ هزار مگاوات ظرفیت نیروگاهی که بین وزارت نیرو و وزارت صنعت، معدن و تجارت منعقد شد، در اختیار صنایع کشور قرار خواهد گرفت.معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت اعلام کرد: در حوزه راه تفاهمنامه‌هایی با راه‌آهن جمهوری اسلامی منعقد شد و برنامه احداث چند مسیر در دست اقدام است. وی افزود: شورای راهبردی در زمینه ایجاد زنجیره ارزش گوهرسنگ‌ها خارج از وزارت صنعت، معدن و تجارت با حضور ذی‌نفعان تشکیل شده که محوریت و دبیری آن با ایمیدرو است. وی ادامه داد: به‌طور حتم با توسعه صنعت گوهرسنگ‌ها، علاوه بر رشد تولید، میزان اشتغالزایی خانگی نیز افزایش خواهد یافت. توسعه این بخش امسال در ۱۰ استان برنامه‌ریزی شده که پویایی آموزش و افزایش اشتغال در آن هدف‌گذاری شده است.

تکمیل طرح‌های نیمه‌تمام

جعفری با اشاره به برنامه‌های ایمیدرو در تکمیل طرح‌های نیمه‌تمام گفت: تعداد طرح‌های نیمه‌تمام صنعتی-معدنی کشور (بالای ۲۰ درصد پیشرفت فیزیکی و بالاتر) ۸ هزار و ۵۰۰ مورد است. رئیس هیات عامل ایمیدرو گفت: در طرح احیا و فعال‌سازی معادن کوچک، انتخاب مشاور انجام شد. راه‌اندازی این‌گونه معادن و مباحث مربوط به فروش محصول در این طرح برنامه‌ریزی شده که با بسترسازی و راهبری ایمیدرو به نتایج مثبتی دست یافته‌ایم.

نیاز معدن به سرمایه‌گذاری ۷۰ میلیارد دلاری

نایب رئیس کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران گفت: بازگشت بخش معدن و صنایع معدنی کشور به شرایط نرمال در بخش‌های مختلف اکتشاف، استخراج و ماشین‌آلات و جبران عقب‌ماندگی‌ها نیازمند سرمایه‌گذاری ۵۰ تا ۷۵ میلیارد دلاری است. مهرداد اکبریان در گفت‌وگو با ایرنا درباره سرمایه‌گذاری در بخش معدن و صنایع معدنی، افزود: بخش معدن در سال‌های گذشته نتوانسته آن‌طور که باید اعتماد سرمایه‌گذاران را جلب کند که بخشی از این موضوع به‌دلیل تحریم‌ها و موانع صادراتی و بخشی دیگر به‌دلیل تغییر قوانین و بخشنامه‌ها در داخل اتفاق افتاده است. مسائل یادشده در نهایت سبب شده سرمایه‌گذاری کمتر از آنچه باید در این بخش به وقوع بپیوندد.وی بیان کرد: این مسائل در سال‌های گذشته انباشت شده و اکنون برای جبران مافات و بازگشت به شرایط عادی نیازمند حجم کلانی از سرمایه‌گذاری در بخش معدن هستیم، به‌طوری که کارشناسان ارقام ۵۰ تا ۷۵ میلیارد دلار را برای سرمایه‌گذاری در بخش معدن عنوان می‌کنند تا معادن ما به شرایط نرمال از نظر اکتشاف، استخراج، ماشین‌آلات و صنایع معدنی بازگردند. اکبریان ادامه‌ داد: تامین رقم یادشده نه از سوی دولت و نه بخش خصوصی و در کوتاه‌مدت ممکن نیست و به‌نظر نمی‌رسد دولت نیز چنین برنامه‌ای برای بخش معدن در کوتاه‌مدت داشته باشد.وی خاطرنشان‌کرد: اولویت نخست سرمایه‌گذاری‌ها در حوزه اکتشاف است. باید از میزان ذخایر کشور برای یک دوره حداقل ۲۰ساله آگاهی داشته باشیم تا قادر به برنامه‌ریزی در این بخش باشیم و در این راستا نیازمند یک آمایش ملی هستیم.

لزوم نوسازی ناوگان معدنی

نایب‌رئیس کمیسیون معادن اتاق ایران، اولویت دوم سرمایه‌گذاری‌ها را تامین ماشین‌آلات روز و نوسازی ناوگان فرسوده و پراستهلاک معدنی کشور عنوان و تصریح‌کرد: در زمینه تامین و نوسازی ماشین‌آلات نیاز است دولت پای کار بیاید یا شرکت‌های بزرگ به انجام کار بپردازند. اکبریان در ادامه با اشاره به اهمیت صنایع معدنی و ارزش افزوده بالایی که از فعالیت‌ این بخش‌ها حاصل می‌شود، گفت: باید ضمن فاصله گرفتن از هرگونه خام‌فروشی، استفاده از باطله‌ها و سایر عناصر موجود در کانی‌های باطله‌ها را در اسرع وقت در دستور کار قرار دهیم. وی افزود: در سال‌های گذشته بانک‌ها در زمینه سرمایه‌گذاری عملکرد مناسبی نداشته و حرکت تاثیرگذاری انجام نداده‌اند. 

تشکیل کنسرسیوم‌های معدنی

رئیس انجمن سنگ‌آهن ایران بیان کر‌د: در شرایط کنونی تنها راهکار این است که شرکت‌های بزرگ را مجاب به تشکیل کنسرسیوم‌هایی با مشارکت شرکت‌های کوچک و متوسط کنیم. جمع شدن سرمایه‌ها موجب رونق فعالیت شرکت‌های کوچک و متوسط خواهد شد که اطمینان خاطر شرکت‌های بزرگ از تامین مواد اولیه و همچنین ایجاد صرفه مقیاس برای واحدهای کوچک را به‌دنبال خواهد داشت.وی تاکید کرد: صرف ورود خارجی‌ها به بخش معدن ما مطلوب نیست، بلکه برنامه مدون و دقیقی نیاز است، زیرا نمی‌خواهیم معادن ما در اختیار خودمان نباشد. دولت باید با همکاری تشکل‌ها و بخش خصوصی‌اقدام به‌طراحی الگوهای درست در این زمینه کند.

سخن پایانی

کارشناسان مجموع سرمایه‌گذاری انجام‌شده در بخش معدن و صنایع معدنی از ابتدای معدنکاری در ایران تا امروز را حدود ۵۰ میلیارد دلار عنوان می‌کنند. نگاهی به وضعیت تولید و اشتغال در بخش معدن و صنایع معدنی کشور حاکی است این میزان سرمایه‌گذاری تاکنون اشتغال بسیار زیادی ایجاد کرده و تولید و صادرات زیادی را به‌دنبال داشته است. ایران دارای ۸۱ نوع از انواع مختلف مواد معدنی است. ذخایر اثبات شده سنگ‌آهن ما ۲.۷ میلیارد تن و ذخایر سنگ معدن مس ۲.۶ میلیارد تن است. ایران همچنین دارای ۱۱ میلیون تن روی است. کل ذخایر اثبات‌شده معادن ایران حدود ۶۰ میلیارد تن برآورد شده که با اجرای اولویت نخست اکتشافی کشور در گستره‌ای به مساحت ۵۰۰ هزار کیلومتر مربع، انتظار می‌رود به بیش از ۱۰۰ میلیارد تن برسد؛ از این رو بخش معدن و صنایع معدنی یکی از حوزه‌‌های مهم و اثرگذار در تولید و تجارت کشور به‌شمار می‌آید.