فولاد به‌عنوان یکی از صنایع استراتژیک و مادر کشور، سهم بسزایی از صادرات غیرنفتی ما را به خود اختصاص داده، این در حالی است که بخش مهمی از ظرفیت‌های صنعت فولاد ما بدون استفاده مانده‌اند. چنانچه فرصتی برای تقویت صادرات فولاد کشور فراهم شود، می‌توان از این توان برای صادرات این محصول به بازارهای جهانی استفاده کرد و همزمان فرصتی برای ارتقای تولید و به‌دنبال آن اشتغالزایی و رشد اقتصادی کشور نیز فراهم خواهد شد. بسیاری از کارشناسان معتقدند برای افزایش ۲۰ میلیون تنی ظرفیت تولید فولاد کشور طی ۳ سال آینده باید برنامه‌ریزی جدی برای صادرات آن داشته باشیم، زیرا در حال ‌حاضر رقابت‌پذیری کشورمان در حوزه فولاد به‌شدت پایین است. به گفته کارشناسان  اگر امروز نگاه پایداری بر زنجیره تولید فولاد حاکم نشود، در آینده‌ای نه‌چندان دور باید شاهد اتفاقات نامیمونی در این حوزه باشیم. این در حالی است که باوجود رکود در بازارهای جهانی فولاد و ۵۰۰ میلیون تن ظرفیت استفاده‌نشده در این زمینه، نزدیک ۸۰ درصد ظرفیت‌ تولید فولاد در جهان فعال است.

ضرورت تسهیلگری دولت

مدیرعامل هلدینگ توسعه صنایع و معادن غدیر معتقد است: صنعت فولاد کشور برای پایداری صادرات محصولات فولادی باید به تمام زوایای این بخش توجه جدی کند و دولت نیز باید بیش از پیش در زمینه صادرات محصولات فولادی تسهیلگری کند.

به گزارش ایراسین، سید ابوتراب فاضل ضمن بیان این مطلب  اظهار کرد: در حال حاضر ایران دهمین فولادساز بزرگ جهان است، اما باید با برنامه‌ریزی مناسب این رتبه را ارتقا بخشیم.

وی با بیان اینکه زنجیره تولید فولاد در ایران از مزیت‌های نسبی خوبی برخوردار است، افزود: باید در بازارهای صادراتی محصولات فولادی بسترهای دائمی ایجاد کنیم و این مهم نیازمند اعمال سیاست‌گذاری‌های مناسب و برنامه‌ریزی در این بخش است.

مدیرعامل هلدینگ توسعه صنایع و معادن غدیر با بیان اینکه هم‌اکنون نیمی از تقاضای جهانی فولاد به کشور چین اختصاص دارد، خاطرنشان کرد: ساخت‌وساز املاک و مستغلات در این کشور بین ۴۸ تا ۵۰ درصد کاهش پیدا کرده و این امر بر بازار صنعت فولاد و محصولات فولادی در جهان تاثیر منفی گذاشته است.

وی اذعان کرد: کاهش تقاضا در اروپا به‌علت جنگ روسیه و منازعات سیاسی وضعیت نامناسبی را در صنعت فولاد جهان به‌وجود آورده و از طرفی کاهش نرخ رشد اقتصادی جهان نیز بر توسعه جهانی صنعت فولاد تاثیرگذار بوده است.

فاضل با اشاره به چالش‌های اساسی صنعت فولاد تصریح کرد: سال گذشته ۲ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان از بازار سرمایه برای صنعت فولاد تامین مالی شده که نرخ سود آن ۲۴.۵ درصد بوده است. این امر باعث نگرانی فعالان این عرصه شده است. باتوجه به این نرخ سود، باید تلاش کنیم سود بنگاه‌های اقتصادی در صنعت فولاد حداقل به ۳۳ درصد برسد، این در حالی است که نرخ سود تامین مالی در بسیاری از کشورهای جهان حدود ۲ درصد است.

مدیرعامل هلدینگ توسعه صنایع و معادن غدیر با بیان اینکه افزایش هزینه‌ها یکی از چالش‌های مهم صنعت فولاد است و قیمت گاز در چند ماه گذشته ۵ برابر شده، اظهار کرد: در ۶ ماه نخست امسال، حقوق دولتی در بخش معادن حدود ۴۰ درصد افزایش یافته که این امر می‌تواند بر پایداری صنعت فولاد تاثیر منفی بگذارد. فاضل در پایان تاکید کرد: همزمان با افزایش تولید فولاد در کشور، باید به رفع چالش‌های بازارهای صادراتی محصولات فولادی توجه شود، زیرا این بازار و پویایی آن نیازمند یک خط صادراتی پایدار و دائمی است.

وی با بیان اینکه صنعت فولاد پیشران و موتور محرکه اقتصاد ملی است، افزود: زنجیره فولاد از پیچیدگی زیادی برخوردار است، به‌عنوان مثال سنگ‌آهن و زغال‌سنگ دارای کیفیت‌های خاص و متفاوتی هستند که در معادن مختلف شرایط مختلفی دارند و فولادسازان نمی‌توانند از هر سنگ‌آهنی استفاده کنند و از این بابت محدودیت دارند.

این فعال صنایع‌معدنی با بیان اینکه هدف‌گذاری زنجیره تولید فولاد کشور باید صادرات محصول نهایی باشد، ابراز کرد: در حال‌ حاضر، فولاد سومین کالا در فهرست محصولات صادراتی کشور است، با این حال شاید کمتر از ۵۰ درصد ظرفیت ما برای صادرات به‌کار گرفته می‌شود که باید در این زمینه نیز چاره‌اندیشی شود. وی تصریح کرد: با افزایش ۲۰ میلیون تنی ظرفیت تولید فولاد کشور طی ۳ سال آینده باید برنامه‌ریزی جدی برای صادرات آن داشته باشیم، چراکه در حال ‌حاضر رقابت‌پذیری کشورمان در حوزه فولاد به‌شدت پایین است.

نگاه پایدار به زنجیره فولاد

محمدیاسر طیب‌نیا،  صاحب‌نظر حوزه فولاد ضمن بیان این مطلب گفت: وی خاطرنشان کرد: در پی رکود بازار جهانی فولاد باتوجه به اتفاقات ۸ ماه گذشته، شاهد افت تولید حدود ۵ درصدی فولاد نسبت به مدت مشابه سال گذشته در جهان بوده‌ایم و پیش‌بینی می‌شود تا پایان امسال میلادی، نسبت به ۲ سال گذشته، شاهد افت تولید فولاد در عرصه جهانی
باشیم.

وی اذعان کرد: در همین شرایط بد بازار جهانی فولاد، براساس آمار، از بین ۱۰ فولادساز برتر جهان، رشد تولید در کشورهای ایران و هند بیش از ۷ درصد بوده، این در حالی است که این دو کشور ظرفیت‌های جدیدی را طی ماه‌ها و سال‌های آتی به‌تدریج در جریان تولید قرار خواهند داد.

احتمال توقف تولید برخی از فولادسازان جهان

طیب‌نیا تصریح کرد: بازیگران اصلی تولید فولاد جهان با کاهش ۴ تا ۵ درصدی تولید مواجه بوده‌اند و در این میان میزان تولید فولاد در کشور ترکیه ۹ درصد کاهش یافته است. باتوجه به بحران انرژی در اروپا، کاهش نرخ جهانی فولاد و اتفاقات تکنولوژیک، در آینده‌ای نزدیک شاهد تشدید رقابت‌ها در عرصه جهانی تولید فولاد خواهیم بود.

وی با اشاره به تغییر رویکرد تعدادی از فولادسازان جهان برای تولید آهن‌اسفنجی و فولاد به روش احیای مستقیم گفت: طی یک سال گذشته، نرخ سنگ‌آهن از ۲۵۰ دلار به ۹۵ دلار و نرخ تختال و فولاد نیز از ۸۵۰ دلار به ۴۵۰ دلار کاهش پیدا کرده است. پیامد این کاهش قیمت‌ها، توقف برخی از خطوط تولید فولاد در جهان خواهد بود، زیرا به‌دلیل عدم رقابت‌پذیری، تعدادی از فولادسازان جهان در صورت تداوم این وضعیت امکان ادامه فعالیت نخواهند داشت.

ظرفیت‌های بلااستفاده در تولید فولاد

طیب‌نیا با اشاره به تفاوت زنجیره فولاد با زنجیره‌های تولید دیگر فلزات بیان کرد: زنجیره فولاد نسبت به زنجیره‌های تولید دیگر فلزات، پیچیده‌تر است و نوسانات تولید در این زنجیره بسیار بیشتر از سایر زنجیره‌هاست. در یک سال گذشته، میزان تولید آلومینیوم در کشور ۲۰ درصد کاهش یافته و در حوزه تولید مس نیز شاهد کاهش ۱۰ درصدی در کشور بوده‌ایم؛ این در حالی است که میزان تولید طلا نیز ۶ درصد کاهش یافته است.

وی ادامه داد: در بازه زمانی یادشده شاهد کاهش ۶۰ درصدی تولید سنگ‌آهن و کاهش ۵۰ درصدی محصول نهایی در زنجیره فولاد کشور هستیم. باوجود نزدیک بودن میزان تولید فولاد به آمارهای جهانی در سال‌های گذشته، امروز بالغ بر ۱۶ میلیون تن (بیش از ۴۰ درصد) ظرفیت بلااستفاده تولید فولاد در کشور داریم که امکان بهره‌برداری از آن وجود دارد. این شرایط سختی است که در زنجیره فولاد با آن مواجهیم و باید با نگاه پایداری برای رفع این معضلات چاره‌اندیشی کنیم.

سخن پایانی

برخی از فعالان صنعت فولاد کشور در مسیر تولید با چالش‌های جدی در حوزه‌های مختلف از جمله سیاست‌گذاری، تامین مواد اولیه، انرژی، زیرساخت، پایداری محیط‌زیست و... روبه‌رو هستند. چنانچه کمبودهای یادشده با برنامه‌ریزی مرتفع شوند، امکانی برای توسعه و ارزش‌آفرینی قابل‌توجه از این زنجیره فراهم می‌شود. این در حالی است که صنعت فولاد با دیگر صنایع فلزی همچون مس و آلومینیوم که نیاز به مواد اولیه گسترده‌ای ندارند، بسیار متفاوت است. در صنعت فولاد با زنجیره گسترده‌ای از مواد معدنی و فرآوری مواجهیم؛ به‌گونه‌ای که بالغ بر صدها صنعت و هزاران شرکت بالادست کارخانجات فولادی مشغول فعالیت هستند. بنابراین باید توجه به این زنجیره در دستور جدی کار قرار گیرد.