نه تنها مسائل سیاسی و گره‌های اجتماعی، بلکه مسائل اقتصادی نیز بحث داغ سران کشورهاست و رویکردهای متفاوتی در این موضوع دیده می‌شود. در آسیا چین، ترکیه، روسیه و ایران از این تغییرات سنگین در افغانستان حمایت و آن را به سود روابط تجاری خود با این کشور توصیف کرده‌اند. اغلب مردم افغانستان به کشاورزی مشغول هستند اما وجود معادن ارزشمند مواد فلزی و سنگ‌های قیمتی دست‌نخورده در این کشور می‌تواند بسیاری از بحران‌های اقتصادی را رفع کند. در همین راستا بسیاری از کشورها به‌دنبال انتفاع از این ذخایر و همکاری در بخش معدن و صنایع معدنی افغانستان هستند. ایران نیز به‌عنوان کشور همسایه و دارای سال‌ها مراودات اجتماعی، سیاسی و اقتصادی با افغانستان می‌تواند نقش مهمی در توسعه و همچنین بهره‌وری بخش معدن افغانستان داشته باشد. درباره آینده وضعیت معادن افغانستان و همچنین جایگاه ایران در مراودات تجاری این بخش، صمت با کارشناسان و فعالان معدنی گفت‌وگو کرد که در ادامه می‌خوانید:

افغانستان، بهشت معادن

قدیر قیافه، عضو هیات مدیره انجمن سنگ آهن و نایب رئیس کنفدراسیون صادرات ایران در گفت‌وگو با صمت به اهمیت و جایگاه ارزشمند معادن کشور افغانستان پرداخت. او پیش‌بینی قطعی درباره آینده و بررسی دقیق شرایط فعلی اقتصادی و سیاسی این کشور را غیرممکن توصیف کرد و گفت: افغانستان کشوری ثروتمند در عرصه معدن و ذخایر معدنی است و تمامی کانی‌های فلزی و مواد معدنی ارزشمند را داراست. از جمله این مواد معدنی می‌توان به لیتیوم اشاره کرد که این ماده بنا بر ماهیت استراتژیک آن در جهان امروز از اهمیت زیادی برخوردار است. به‌گفته این کارشناس معدنی قرن حاضر، دوره به پایان رسیدن استفاده از سوخت‌های فسیلی است و فلزاتی از جمله لیتیوم و مس جایگاه مهمی در روند جایگزینی این سوخت‌ها دارند.قیافه با تاکید بر این نکته ادامه داد: بنا بر اعلام سازمان زمین‌شناسی امریکا طبق تحقیقات پیشین این موسسه، افغانستان دارای ذخایر عظیم لیتیوم است و از این کشور تحت عنوان بهشت لیتیوم نام برده شده است. همچنین منابع خبری بین‌المللی دیگری طی سال‌های اخیر، افغانستان را عربستان سعودی قرن حاضر در حوزه انرژی‌های پایدار معرفی کرده‌اند. تمامی این عناوین و تحقیقات نشان‌دهنده اهمیت و ارزش منابع معدنی کشور افغانستان است؛ از همین رو این ذخایر و معادن توجه کشورهای مختلفی را به خود جلب کرده‌اند.

طالبان و بهره‌وری از منابع

قیافه در ادامه صحبت‌های خود روابط بین‌المللی آتی بخش معدن و صنایع معدنی کشور افغانستان را روشن پیش‌بینی کرد و گفت: هر گروهی که در آینده، حاکمیت افغانستان را به‌دست گیرد (چه طالبان و چه گروه‌های ائتلافی) متولی معادن افغانستان نیز خواهد بود. باید به این موضوع نیز توجه کرد که در جلسات و نشست‌های برگزار شده طی یک سال اخیر میان طالبان و کشور‌های اروپایی و امریکایی، اهمیت مدیریت منابع و ذخایر معدنی افغانستان و تعاملات بین‌المللی بارها از سوی دو طرف مورد بررسی و تاکید قرار گرفته است.

 این عضو هیات مدیره انجمن سنگ آهن با اشاره به اینکه در روزهای اخیر نیز یکی از سران طالبان نوید همکاری‌های بیشتر با کشورهای دوست خود از جمله ترکیه را داده، گفت: براساس اخبار منتشر شده طالبان معتقدند ترکیه در زمینه‌های مختلف اقتصادی از جمله معدن و صنایع معدنی ظرفیت همکاری با افغانستان را داد. وی افزود: این دست رویکردها حاکی از آن است که اگر شرایط اقتصادی و امنیتی افغانستان در آینده بهبود یابد، عمده توسعه این کشور به‌واسطه بخش معدن و صنایع معدنی آن خواهد بود.این فعال اقتصادی ادامه داد: تا پیش از شکل‌گیری حکومت کنونی توسط طالبان، معادن مناطق دورافتاده از پایتخت و شهرهای بزرگ تحت تسلط این گروه و سایر نیروهای شبه‌نظامی بودند. طالبان سال‌ها با استخدام افراد ساکن این مناطق معدنی، به استخراج مواد معدنی فلزی ارزشمند و سنگ‌های قیمتی از جمله زمرد و لاجورد می‌پرداختند و هدف آنها تامین منابع مالی موردنیاز فعالیت‌های‌شان بود؛ بنابراین این گروه از ارزش معادن افغانستان به‌خوبی آگاه است و پیش‌بینی می‌شود در آینده نیز بهره‌برداری از ذخایر معدنی این کشور در ابعادی گسترده‌تر ادامه یابد.

اهمیت رویکرد سیاست‌ خارجی ایران

نایب رئیس کنفدراسیون صادرات ایران در ادامه صحبت‌های خود ایران را یکی از شرکای تجاری مهم کشور افغانستان به‌ویژه در بخش معدن و صنایع معدنی معرفی کرد و گفت: نمی‌توان انکار کرد که ایران در آینده می‌تواند نقش مهم و پررنگی در توسعه معادن افغانستان و بهره‌مندی از ذخایر این کشور داشته باشد، زیرا خوشبختانه کشور ما دارای کارشناسان و متخصصان خبره‌ای در بخش معدن و صنایع معدنی به‌ویژه در حوزه اکتشافات و زمین‌شناسی است، اما سیر تعاملات و سیاست خارجی کشور ما نیز در این مسئله حائزاهمیت است؛ به‌بیانی دیگر شکل ارتباط ما با حکومت آینده افغانستان و مراودات تجاری و اقتصادی دو کشور، نیازمند سپری شدن زمان و تبیین برخی مسائل است.

قیافه همچنین همسایه بودن ایران و افغانستان را نقطه عطف روابط این دو کشور عنوان کرد و گفت: باتوجه به شرایط اقلیمی و جغرافیایی منطقه، ایران بهترین مسیر برای تبادلات اقتصادی و تامین نیازهای تجهیزاتی و فناوری کشور افغانستان است و نباید این جایگاه را نادیده گرفت؛ از این رو انتظار می‌رود متناسب با شرایط پیش آمده در منطقه، بهترین تصمیمات در جهت حفظ منافع ملی ازسوی مسئولان دولتی اتخاذ شود، زیرا این شرایط امنیت اقتصادی، اجتماعی و مرزی را برای هر دو کشور به ارمغان خواهد آورد.

پیش‌بینی روابط تجاری-معدنی مطلوب

سید سهراب حسینی، نایب‌ رئیس کمیسیون صنعت، معدن و تجارت جوانان اتاق بازرگانی تهران و عضو کمیته اکتشاف خانه معدن ایران در گفت‌وگو با صمت آینده روابط تجاری-معدنی ایران با کشور افغانستان را مطلوب پیش‌بینی کرد و گفت: اواسط دهه ۹۰ در ایران همایشی تحت عنوان همکاری‌های معدنی بین ایران و افغانستان با حضور وزیر معادن و پترولیوم افغانستان برگزار شد. در این همایش ابعاد همکاری‌های دو کشور مورد بررسی قرار گرفت اما چند ماه پس از این برنامه، با تغییر وزیر معادن و پترولیوم افغانستان، دستاوردهای حاصل از این همایش در عمل روی زمین ماند.

نایب‌ رئیس کمیسیون صنعت، معدن و تجارت جوانان اتاق بازرگانی تهران افزود: همایش‌ها و برنامه‌های اینچنینی نشان‌دهنده آن است که ایران سال‌هاست تلاش دارد همکاری‌های خود در بخش معدن و صنایع معدنی با کشور افغانستان را گسترش دهد. حسینی ادامه داد: می‌توان گفت حضور فیزیکی گسترده طالبان در افغانستان فارغ از جنبه‌های گوناگون سیاسی و اجتماعی، به ضرر ایران نخواهد بود، چراکه در گذشته عامل ناامنی افغانستان، فعالیت‌های طالبان بود و حال که این گروه قدرت را در دست گرفته، عامل دیگری برای تهدید امنیت این کشور وجود ندارد و ایران با آرامش بیشتری می‌تواند به روابط خود با افغانستان سامان بخشد.

 افزایش تعاملات با کشورهای دوست

حسینی گسترش مراودات تجاری بین‌المللی افغانستان را محتمل دانست و گفت: باتوجه به ویژگی‌های جغرافیایی و منطقه‌ای، آینده همکاری ایران و افغانستان می‌تواند روشن باشد. فعالان اقتصادی می‌توانند با بازگشت امنیت به افغانستان، برنامه‌ها و قراردادهای طولانی‌مدت معدنی با این کشور منعقد کنند. همچنین نباید فراموش کرد کشورهایی که در به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان نقش داشته یا از این گروه‌ حمایت کردند (مانند ترکیه و چین) روابط و تعاملات اقتصادی گسترده و مهم‌تری نسبت به سایرین با این کشور خواهند داشت و از معادن و صنایع معدنی افغانستان بهره‌ زیادی خواهند برد.

سخن پایانی...

افغانستان سرشار از منابع معدنی است؛ منابعی که ارزش آنها در دهه گذشته ۳ تریلیون دلار تخمین زده شده بود. اصلی‌ترین منابع معدنی این کشور لیتیوم و کبالت است که هر دو مواد اصلی در ساخت باتری‌های خودرو هستند. چین درحال‌حاضر یکی از اصلی‌ترین سرمایه‌گذاران در افغانستان است. حال باتوجه به مزیت‌های جغرافیایی ایران و افغانستان در صورت برنامه‌ریزی دقیق می‌توان از این فرصت به‌درستی بهره برد.