بعد از تشکیل اتحادیه اقتصادی اوراسیا شامل کشورهای بلاروس، قزاقستان، روسیه، ارمنستان و قرقیزستان در سال ۲۰۱۵ میلادی، بسیاری از کشورها، تمایل خود را برای گسترش همکاری‌های اقتصادی و تجاری با این اتحادیه اعلام و مذاکرات را آغاز کردند. کارشناسان اقتصاد معتقدند تجارت با کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا افزایش صادرات و تقویت تجارت و مبادلات با مقاصد ثالث را در پی دارد. اتحادیه اوراسیا متشکل از ایران، روسیه، بلاروس، قرقیزستان، ارمنستان و قزاقستان است و این کشورها فرصت‌های مهم تجاری برای ایران محسوب می‌شوند. در همایش تجاری ایران و ارمنستان که برگزار شد، یکی از رایزنان بازرگانی ایران در ارمنستان اعلام کرد مذاکرات میان ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا در زمینه مقدمات آزادسازی تجارت در مرحله قانون‌گذاری ازسوی کشورها قرار دارد و طی چند ماه آینده نهایی می‌شود. از آنجایی که افزایش تجارت با ارمنستان، گامی مهم در راستای توسعه تجارت با کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا محسوب می‌شود، این اقدام را می‌توان یکی از اتفاقات روشن در بحت تجارت ایران معرفی کرد. صمت در این گزارش، به بررسی شرایط فعلی تجارت ایران با کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا پرداخته است.

تجارت ۱.۳ میلیارد دلاری ایران با اوراسیا

معاون وزیر اقتصاد و رئیس کل گمرک ایران گفت: میزان تجارت خارجی ایران و اوراسیا در ۵ ماه امسال به ۱.۳ میلیارد دلار رسید. به گزارش تسنیم، علیرضا مقدسی، معاون وزیر اقتصاد و رئیس کل گمرک ایران با بیان اینکه اقدامات گمرک ایران در ۳ بخش درون‌سازمانی، ملی و بین‌المللی در این مدت از جمله عوامل موثر افزایش ۳۰ درصدی تجارت در ۵ ماه امسال بین ایران و کشورهای اوراسیا بوده، گفت: حجم تجارت خارجی ایران و کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا در ۵ ماه امسال به یک میلیارد و ۳۲۶ میلیون و ۳۹۴ هزار دلار رسید. مقدسی با اشاره به اهم اقدامات گمرک ایران در راستای اجرایی کردن قانون موافقتنامه ایران و اوراسیا برای افزایش حجم تجارت بین اعضا گفت: در بخش درون‌سازمانی، گمرک ایران با تشکیل کارگروه پایش امور گمرکی در حوزه اوراسیا نسبت به اختصاص مسیر سبز برای اظهارنامه موردمبادله در موافقتنامه، موافقت با حمل یکسره در رویه واردات و صادرات، پذیرش حداقل اسناد و مدارک در راستای ترخیص کالا، تمهیدات لازم در راستای پیش‌اظهاری اقلام مورد مبادله در گمرک، ایجاد مرکز پاسخگویی به موضوعات گمرکی در گمرک و هماهنگ‌سازی کد کالا (HS) از ۸ رقم به ۱۰ رقم اقدام لازم را انجام داده است.

رشد ۱۵ درصدی صادرات ایران به اوراسیا

رئیس کل گمرک ایران به اقدامات گمرک در بخش ملی اشاره کرد و گفت: در بخش ملی سازمان گمرک با برگزاری ۷ جلسه با سازمان‌های دخیل در تجارت خارجی و انجام اقدامات تسهیل‌گر از جمله بروزرسانی ارزش گمرکی کالاهای صادراتی مطابق موافقتنامه اوراسیا به تلاش برای بهبود تجارت خارجی کشور پرداخته است. هماهنگی به‌منظور ارائه مجوزهای ترخیص قانونی از طریق یک مرجع واحد و اتخاذ تصمیمات لازم برای کنترل محموله‌های صادراتی مشمول محدودیت و ممنوعیت‌ها اقداماتی بود که سازمان گمرک در راستای تسهیل تجارت بین ایران و اوراسیا انجام داد.

معاون وزیر اقتصاد تشریح کرد: گمرک ایران در حوزه بین‌المللی نیز با تشکیل کارگروه مشترک همکاری‌های گمرکی به‌صورت آنلاین با کشورهای عضو اوراسیا، نسبت به بروزرسانی ارزش گمرکی اقلام صادراتی ایران به اوراسیا تلاش کرد. موافقت ایران با عملیاتی شدن گواهی مبدأ الکترونیکی و اعمال تخفیفات ترجیحی اوراسیا بین کشورهای عضو روی کالاهای صادراتی از دیگر اقدامات مهم سازمان گمرک برای افزایش روابط تجاری ایران با کشورهای عضو اوراسیا بود. مقدسی گفت: مجموع این اقدامات سبب کاهش تشریفات گمرکی بین کشورهای عضو و سرعت در ترخیص کالا شد؛ به‌گونه‌ای که در ۵ ماه نخست امسال صادرات ایران به کشورهای عضو این اتحادیه به ۵۲۲ میلیون و ۱۴۱ هزار دلار رسید که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته ۱۵ درصد رشد داشته است.

توجه به ظرفیت‌های صادراتی ایران

رایزن بازرگانی ایران در ارمنستان اعلام کرد: با آغاز به‌کار دولت سیزدهم ۹ دوره مذاکره میان ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا انجام شد و این مذاکرات در مرحله قانون‌گذاری از سوی کشورها قرار دارد و چند ماه آینده نهایی خواهد شد. به گزارش ایرنا، هرویک یاری‌جانیان در همایش تجاری ایران و ارمنستان با اشاره به اینکه روابط بین ایران و ارمنستان طی قرن‌ها با کمترین چالش و به‌صورت مسالمت‌آمیز ادامه داشته است، اظهار کرد: باتوجه به اینکه ارمنستان تنها مرز زمینی متصل به اتحادیه اقتصادی اوراسیا برای ایران است، توسعه روابط ظرفیت عظیم و گرانبهایی را برای ما فراهم می‌کند. در ۳۰ سال گذشته روابط دیپلماتیک دو کشور توسعه یافته و باید از این ظرفیت استفاده کرد. به‌گفته یاری‌جانیان، ایران دارای ۱۵ کشور همسایه با هزار و ۳۰۰ میلیارد دلار واردات سالانه است که ایران فقط توانسته ۱.۴ درصد از این ظرفیت را به خود اختصاص دهد، در حالی که دارای توانمندی بسیاری برای جذب سهم بیشتری از این بازار است.

ارمنستان دروازه فرصت‌های تجاری

اکبر گداری، دیگر رایزن بازرگانی ایران در ارمنستان اظهار کرد: جمعیت ۳ میلیون نفری ارمنستان و وسعت حدود ۳۰ هزار کیلومتری آن نمی‌تواند جاذبه تجاری داشته باشد.

ارمنستان تنها مرز زمینی ایران با کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا است که مرزهای دیگر آن با دو کشور جمهوری آذربایجان و ترکیه بسته است. این موضوع می‌تواند فرصت مناسبی را برای توسعه تجارت ایران با ارمنستان شکل دهد.

به گزارش ایرنا، گداری با بیان اینکه در 2 سال اخیر شرکت‌ها و هیات‌های تجاری به ارمنستان تردد بسیاری داشتند، تصریح کرد: بازار ارمنستان با برخی کشورهای همسایه ایران تفاوت ویژه‌ای دارد؛ بسیاری از کالاهای ایرانی در کشورهایی مانند عراق و افغانستان نمونه مشابه ندارند و این یک مزیت برای کالای ایرانی است، اما در ارمنستان محصولات از بیشتر کشورهای جهان وارد می‌شود و کالاهای ایرانی باید با محصولات دیگر رقابت کنند.

وی به بیان اینکه ارمنستان به‌دلیل ارتباط دیرینه، روابط سیاسی و اعتبار دوطرفه ویژگی منحصر‌به‌فردی برای ایران دارد، تاکید کرد: این کشور بازار رقابتی برای ایران فراهم می‌کند که ۵ میلیارد دلار واردات و ۳ میلیارد دلار صادرات دارد.

سخن پایانی

همان‌طور که در گزارش عنوان شد، ایران تاکنون نتوانسته از فرصت‌های صادراتی خود در حوزه اوراسیا نهایت بهره‌برداری را داشته باشد.

 امید می‌رود با انعقاد موافقتنامه تجارت آزاد بین ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا و همچنین ارتقای زیرساخت‌های تجاری ضروری به‌ویژه در حوزه حمل‌ونقل و تعاملات مالی، بتوان سطح همکاری‌های اقتصادی و تجاری ایران با کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا را به سطح قابل‌قبولی افزایش داد.