قیمت دلار در واکنش به خبرهای منفی برجامی روز دوشنبه را با افزایش آغاز کرد و این ارز شاخص در این روز در کانال ۳۳ هزار تومانی معامله شد. برخی کارشناسان بر این باورند که انتظارات بازار در کنار اخبار منتشرشده درباره مذاکرات برجام باعث شده دلار وارد کانال ۳۳ هزار تومانی شود؛ به‌عبارت دیگر بازار ظرفیت سقف‌شکنی نرخ ارز شاخص را دارد، این در حالی است که برخی معامله‌گران، سرمایه‌گذاران را به خروج از این بازار توصیه می‌کنند. این گروه معاملات دلار در نزدیکی سقف قیمتی تجربه‌نشده را پرریسک تلقی می‌کنند و فرصت کنونی را سیگنال خروج می‌دانند و معتقدند سابقه برخورد قهری بازارساز در محدوده‌های مقاومت ریسک معامله را بیشتر کرده است. البته احتمال آزادسازی پول‌های بلوکه‌شده ایران می‌تواند در طولانی‌مدت سیر صعودی نرخ دلار را معکوس کند. بازار سکه نیز روز دوشنبه روند صعودی در پیش گرفت، به‌طوری که نرخ آن یک کانال بالا رفت و به ۱۵ میلیون و ۹۵ هزار تومان رسید، این در شرایطی است که روز پنجشنبه هفته گذشته سکه تمام‌بهار آزادی امامی ۱۴ میلیون و ۶۱۱ هزار تومان نرخ داشت. صمت درباره تحولات بازار ارز با تحلیلگران این بازار به گفت‌وگو پرداخته است.

الزام جدید بانک مرکزی برای صرافی‌ها

بانک مرکزی برای جلوگیری از سفته‌بازی در بازار ارز صرافی‌ها را مکلف کرد تا قیمت‌های خریدوفروش هماهنگ و برخط داشته باشند. به این ترتیب صرافی‌های دارای مجوز فعالیت از بانک مرکزی از روز دوشنبه، 11 مهر ۱۴۰۱ موظفند نرخ‌های خرید و فروش ارز را علاوه بر تابلوی صرافی در درگاه یکپارچه اعلام نرخ ارز نیز درج کنند و فهرست نرخ‌های اعلامی در وبگاه رسمی بازار متشکل ارز ایران منتشر خواهد شد. به گزارش روابط عمومی بانک مرکزی، این نهاد در بخشنامه‌ای به تمام صرافی‌های دارای مجوز فعالیت از این بانک اعلام کرد: در راستای شفافیت و ساختارمند شدن اعلام نرخ خرید و فروش ارز توسط شبکه صرافی‌های کشور و رقابتی کردن نرخ‌ها و همچنین با هدف تسهیل دسترسی و مقایسه نرخ‌ها برای متقاضیان ارز از تاریخ ۱۱ مهر ۱۴۰۱ نرخ‌های خرید و فروش ارز خود را علاوه بر درج در تابلوی صرافی، در درگاه یکپارچه اعلام نرخ ارز که حساب کاربری آن توسط بازار متشکل ارز ایران در اختیار صرافی‌ها قرار می‌گیرد، درج کنند. فهرست نرخ‌های اعلامی به‌همراه سایر اطلاعات صرافی‌ها از جمله آدرس و شماره تماس در وبگاه رسمی بازار متشکل ارز ایران به‌نشانی www.ice.ir ارائه خواهد شد؛ به این ترتیب شرکت‌های صرافی موظفند نرخ‌های خرید و فروش خود را در تابلوی صرافی و درگاه فوق به‌صورت یکسان ثبت کنند. این نرخ‌ها قابلیت حذف یا ویرایش لحظه‌ای دارند و تا زمانی که صرافی اقدام به تغییر آن نکند در درگاه مذکور و همچنین وبگاه بازار متشکل ارز ایران بدون تغییر باقی خواهند ماند.

بازار ارز ملتهب است

پیمان مولوی، کارشناس بازار سرمایه در زمینه تحولات اخیر بازار ارز به صمت گفت: با دستورالعمل جدید بانک مرکزی در کوتاه‌مدت، شوک مثبتی به بازار وارد می‌شود و احتمالا عرضه بر تقاضا پیشی خواهد گرفت.

وی درباره منشأ اخیر التهابات بازار ارز یادآور شد: دو منشأ التهاب برای بازار ارز وجود دارد که یک منشأ آن خارجی و تحریم‌ها است و منشأ دیگر هم رشد نقدینگی که در شاخص نرخ تورم تاثیر دارد.

وی افزود: تورم بالای ۴۰ درصد یا سیاست‌های پولی دولت که منجر به تورم می‌شود، از یک سو و تحریم‌ها و شوک ناشی از آن از سوی دیگر، بازار را از حالت عادی خارج کرده و در شرایط التهاب قرار داده است.

مولوی در ادامه خاطرنشان کرد: علاوه بر موارد ذکرشده تحولات روزهای اخیر کشور نیز باعث تغییر کانال نرخ دلار به سمت بالا و ایجاد التهاب در بازار ارز شده است.

آرامش قبل از توفان

مولوی در ادامه اضافه کرد: طبیعی است در کوتاه‌مدت با ارزپاشی بازارساز آرامش به بازار ارز بازگردد و در واقع نرخ ارز کاهش یابد، اما در صورتی که عوامل اصلی نوسانات نرخ ارز موردتوجه قرار نگیرد و منشأ شوک واقعی آن از بین نرود، هر چند وقت یک بار التهاباتی در بازار دلار به‌وجود می‌آید و دوباره پس از مدتی بازار به روال سابق برمی‌گردد.

وی تاکید کرد: بخشی از تلاطمات ارزی این روزها ناشی از هیجانات اخبار خارجی بوده، اما همیشه صعود ناگهانی نرخ ارز با حضور بازارساز به‌شدت تعدیل شده ‌است.

این تحلیلگر بازار سرمایه توضیح داد: در سال‌های گذشته کشور رشد نقدینگی بالایی را تجربه کرده است. به‌عنوان‌مثال سال گذشته نقدینگی ۴۰ درصد افزایش یافت؛ یعنی حجم ریال ۴۰ درصد بیشتر شد و از سوی دیگر رشد اقتصادی هم تقریبا صفر بوده؛ از همین رو تورم هم‌اکنون بالا است.

افزایش تقاضا برای دلار

وی در ادامه خاطرنشان کرد: معنای شرایط مذکور این است که تقاضا در بلندمدت برای دلار بالا می‌رود. در این ‌بین اخبار منفی از برجام هم به‌عنوان محرک بازار عمل می‌کند؛ بنابراین محدود کردن صرافی‌ها و صادرکنندگان، جلوی رشد نرخ ارز را نمی‌گیرد و با ارزپاشی و اعمال سیاست‌های دستوری صرفا فنر نرخ دلار جمع و پس از مدتی به‌صورت انفجاری رها می‌شود.

این تحلیلگر بازارهای مالی درباره وضعیت بازار ارز عنوان کرد: بخشی از افزایش نرخ دلار متاثر از اخبار برجامی در روزهای گذشته بوده، اما بخش عمده این افزایش ناشی از افزایش سفرهای هفته آخر تابستان و هفته آغازین مهر است که این عوامل باعث شده رشد ۳ تا ۴ درصدی نرخ دلار نسبت به روزهای ابتدای شهریور را شاهد باشیم.

وی خاطرنشان کرد: اینکه روند افزایشی نرخ دلار در روزهای آتی نیز ادامه یابد یا خیر، به فاکتورهای روانی، سیاسی و اقتصادی بستگی دارد و اگر مذاکرات برجام به روال عادی خود بازگردد، مطمئنا نرخ دلار روند کاهشی در پیش خواهد گرفت، زیرا اخبار سیاسی بر بازار ارز و تحولات آن تاثیر روانی دارد.

قیمت، تابع سیاست

مولوی با بیان اینکه نرخ دلار توافقی ۳۰ هزار تومان است و این ارز در بازار آزاد با قیمتی بالای ۳۲ هزار تومان معامله می‌شود، متذکر شد: افزایش تقاضای حال حاضر بازار به مصرف‌کنندگان واقعی در این بازار مربوط
می‌شود.

وی پیش‌بینی کرد: با پایان تعطیلات با کاهش تقاضا روبه‌رو شویم که این موضوع، روند کاهشی قیمت‌ها را در پی دارد اما کاهش قابل‌توجه نرخ‌ ارز به اخبار سیاسی و اقتصادی بستگی دارد.

قیمت دلار، پشت درهای بسته توافق

میثم رادپور، تحلیلگر بازارهای مالی درباره علت خیز نرخ دلار در روزهای اخیر به صمت گفت: در حال ‌حاضر به‌دلیل ابهامات و شایعات مربوط به برجام، بازار دلار در حالت انتظار به‌سر می‌برد؛ به‌زبان ساده، دلار از آغاز سال برای حرکت صعودی با شیب ملایم مهیا شده بود که خبر توافق احتمالی بر جو روانی بازار تاثیر گذاشت و مقداری نرخ ارز شاخص را کاهش داد.

وی افزود: اکنون که چشم‌انداز مذاکرات مثبت نیست، دلار برای شکستن کانال مقاومتی ۳۳ هزار تومان خیز برداشته است.

دلایل نوسان

رادپور درباره دلایل نوسان نرخ دلار عنوان کرد: در بررسی وضعیت بازار ارز به دو دسته عوامل سیاسی و اقتصادی توجه می‌شود؛ عوامل سیاسی آنهایی هستند که برای مدت کوتاهی می‌توانند محدوده تغییرات نرخ دلار را تعیین کنند، اما عوامل اقتصادی مسیر بازار ارز در طولانی‌مدت را مشخص می‌کنند. در حال ‌حاضر بازار ارز از عوامل سیاسی تاثیر می‌پذیرد و به اخبار برجامی حساس شده است.

این تحلیلگر بازار سرمایه ادامه داد: آن‌طور که گفته می‌شود امریکا درخواست‌های ایران را در گفت‌وگوهای برجامی رد کرده و همین مسئله نیز باعث تزریق نااطمینانی به بازار ارز شده است.

دلار و تورم

رادپور با بیان اینکه نرخ دلار نیز مانند سایر کالاها تحت تاثیر تورم است، گفت: از شواهد بودجه ۱۴۰۱ و چگونگی روابط بین‌المللی می‌توان گفت دلار نیز مانند سایر کالاها با احتمال بسیار قوی، تحت تاثیر تورم خواهد بود.

وی در پیش‌بینی نرخ دلار برای نیمه دوم سال اظهار کرد: در حالت خوشبینانه می‌توان تورم پایه سال ۱۴۰۱ را ۳۵ درصد در نظر گرفت، اما اگر همین رفتار اقتصادی دولت ادامه داشته باشد، دلار هم مانند سایر کالاها می‌تواند تورم تا ۵۰ درصد را تجربه کند؛ به‌ویژه که بازار ارز به‌شدت تحت تاثیر فضای سیاسی کشور قرار دارد.

همبستگی طلا و دلار

وی در پاسخ به این پرسش که وضعیت بازار سکه و طلا در نیمه دوم سال ۱۴۰۱ چگونه خواهد بود، گفت: نرخ سکه امامی و ربع سکه روز دوشنبه با پیروی از دلار رشد کردند. سکه امامی در کسب میزان بازدهی گوی سبقت را از دلار دزدید و با رشد 5 درصدی نسبت به آخرین روز هفته گذشته در محدوده ۱۵ میلیون و ۲۲۵ هزار تومان معامله شد. ربع سکه نیز خود را به محدوده ۵ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان رساند.

رادپور ادامه داد: در گذشت زمان با افزایش نرخ سکه امامی حباب آن نیز افزایش پیدا کرده و در روز قبل تا محدوده ۱۵ درصد رسید. این مسئله نشان‌دهنده رشد انتظارات افزایشی در معامله‌گران بازار سکه است که حباب سکه امامی را همزمان با رشد نرخ در بازار افزایش داده است.

وی تاکید کرد: به‌نظر می‌رسد بازار سکه و طلا تا پایان سال رونق نسبی را تجربه کند؛ هرچند هم‌پایه دلار نمی‌تواند سودآور باشد، اما به‌عنوان کالای ذخیره‌ای تا پایان سال می‌تواند سودآور و خوشایند باشد. این تحلیلگر بازارهای مالی افزود: انتظار می‌رود طلا روند صعودی آرام با شیب ملایم داشته باشد. به‌طور قطع رشد طلا به اندازه تورم نخواهد بود، اما برخی مواقع به‌دلیل تحولات برجام و شایعات آن، ممکن است کاهش‌های لحظه‌ای داشته باشد.

سخن پایانی

ابتدای هفته جاری روزهای غافلگیری معامله‌گران دلار بود. نرخ این ارز شاخص در جهشی یکباره از کانال ۳۰ هزار تومان گذشت و به کانال ۳۳ هزار تومان پا گذاشت. فضای حاکم بر بازار نشان می‌دهد معامله‌گران انتظارات خود را به تحولات سیاسی و برجام گره زده‌اند و پیرو همین تحولات نرخ سکه نیز افزایش یافته است؛ تا جایی که سکه امامی نیز همراستا با خیز دلار از کانال ۱۴ میلیون تومان خارج شد و در بازار با قیمت‌های بالای ۱۵ میلیون تومان خرید و فروش می‌شود. بنا بر اعتقاد کارشناسان اگر این شرایط در بلندمدت تداوم داشته باشد، تنها باید امیدوار باشیم وضعیت اقتصادی بدتر از شرایط فعلی نشود. با اینکه قرار بود در دولت جدید، سفره مردم با هیچ ابزاری به تحریم گره نخورد، حتی شایعه‌ای از رسیدن به توافق یا شکست، دلهره و آتشی به جان مردم افکنده و حالا خود سفره مردم به برجام گره خورده است.