موفقیت هر چه بیشتر شرکت‌های بیمه‌ای در جمع‌آوری منابع مالی و تجهیز و تخصیص این منابع با کارآیی بیشتر باعث رشد بیشتر صنعت بیمه و در نهایت کل اقتصاد می‌شود. این صنعت علاوه بر حمایت از بخش‌های اقتصادی در برابر حوادث و مخاطرات، می‌تواند بازویی برای سرمایه‌گذاری در بخش‌های تولیدی باشد.

 با این حال، صنعت بیمه کشور با چالش‌های گوناگونی از جمله فقر فرهنگ بیمه در کشور، ریسک‌ناپذیری مدیران دولتی و ضعف عملکرد شبکه فروش بیمه در ایران روبه‌رو است.

رکود گریبان صنعت بیمه را گرفت

مسعود پهلوانی، کارشناس صنعت بیمه در گفت‌وگو باصمت اظهارکرد: شرکت‌های بیمه و عملیات‌های بیمه‌ای تاثیر بسزایی در اقتصاد هر کشور دارد. با این حال، این صنعت هم در ایران، مشابه سایر صنایع، با مشکلاتی از جمله رکود مواجه است.

وی افزود: این رکود دلایل زیادی دارد اما عمده‌ترین آنها ارائه نشدن طرح‌های جدید بیمه‌ای از سوی شرکت‌های بیمه، کیفیت پایین خدمات به مشتریان و عدم‌اعتماد بیمه‌گذاران به قراردادها و شرکت‌های بیمه است. در صورتی‌که نه‌فقط در کشورهای پیشرفته، بلکه در کشورهای اطراف ایران نیز بیمه برای مردم به‌عنوان یک هزینه متعارف و قابل لمس خانواده پذیرفته‌شده، چراکه جامعه متوجه می‌شود در قبال هزینه بیمه‌ای که پرداخت می‌کند، خدمات دریافت خواهند کرد.

دلایل ضعف صنعت بیمه

وی بیان کرد: یکی از دلایل دیگر ضعف صنعت بیمه در اینکه هنوز نقش پررنگی ایفا نکرده،‌ضعف شبکه فروش بیمه در ایران است. این شبکه فروش که از نمایندگان شرکت‌ها و کارگزاران بیمه تشکیل‌شده، آن‌طور که لازم است به مسائل بیمه‌ای و حقوق بیمه و به‌طور کل وظایف خود آشنا نیست و بیمه‌نامه‌های ناقص به بیمه‌گذار ارائه می‌کند. به همین دلیل، ضعف شرایط بیمه‌نامه، بیمه‌گذار را در تحویل خدمات دچار مشکل می‌کند و بی‌اعتمادی را افزایش می‌دهد.

پهلوانی بیان کرد: بیمه در ایران اول به بیمه شخص ثالث اتومبیل که از دیدگاه قانون اجباری است و در رتبه دوم هم به بیمه‌های درمانی محدود شده است. خدمات هم آن‌طور که شایسته مشتری است، ارائه نمی‌شود.

وی با اشاره به اینکه اگر صنعت بیمه به همین منوال پیش برود خیلی نمی‌توان امیدوار بود که شاهد رشد بسزایی در صنعت بیمه باشیم، گفت: اگر صنعت بیمه تحول پیدا کند، بیمه‌نامه‌های جدید که ریسک‌های جدیدی را بیمه می‌کند، ارائه و از همه مهم‌تر قانون بیمه و آیین‌نامه‌های مصوب شورای‌عالی بیمه به شکل کاملی رعایت شود، صنعت بیمه رشد خواهد کرد.

ظرفیت‌های قانونی بیمه

پهلوانی گفت: صنعت بیمه ایران قانون کاملی دارد و شورای‌عالی بیمه و بیمه مرکزی هم به‌عنوان متولی صنعت بیمه به‌طور مرتب آیین‌نامه‌هایی مکمل قانون تصویب می‌کنند تا به عملکرد کارآتری از بیمه دست پیدا کنیم. در این آیین‌نامه‌ها، تکالیفی برای شرکت‌های بیمه الزاماتی در ارائه خدمات به مشتریان و بیمه‌گذاران تعیین شده اما با وجود این آیین‌نامه‌ها و قوانین شرکت‌های بیمه وظایف خود را در مرحله اجرا به آن کاملی که در قانون تکلیف‌شده رعایت نمی‌کنند. 

نقش کمرنگ در بخش‌های صنعتی و معدنی

پهلوانی با اشاره به اینکه نقش بیمه در بخش‌های صنعتی و معدنی بسیار پایین است، گفت: صنایع و معادن ما در دو حالت هستند؛ یا در مرحله بهره‌برداری هستند یا در مرحله ساخت و اخذ اعتبار و وام. در هر دو مقوله طرح‌های بیمه‌ای وسیع و گسترده‌ای در صنعت جهانی بیمه وجود دارد. این طرح‌های بیمه‌ای در ایران به‌دلیل نقص خود نمی‌تواند خیلی تأثیرگذار باشد. وی افزود: هدف کارخانه‌داری که اقدام به خرید بیمه می‌کند این است که اگر برای کارخانه‌ای که به‌دشواری راه‌اندازی کرده، حادثه غیرقابل پیش‌بینی اتفاق افتاد، از قرارداد بیمه‌ای که منعقدکرده بهره‌مند شود. در صورتی‌که به‌دلیل نقص و ضعف قراردادهای بیمه در زمان وقوع حادثه خسارت موردانتظار پرداخت نمی‌شود و آن کارخانه امکان راه‌اندازی مجدد را از دست می‌دهد. صنایع و معادنی هم که در حال راه‌اندازی هستند، نیاز به اعتبارات و به موازات آن پوشش‌های بیمه‌ای کامل دارند. صنعت بیمه ظرفیت این را دارد که در جهت رشد صنعت و معدن و اقتصاد کشور فعال‌تر شود.

شانه خالی کردن از خسارت‌های بحران کرونا

پهلوانی درباره ظرفیت‌های صنعت بیمه برای پوشش ریسک‌های اجتماعی و اقتصادی بیماری کرونا گفت: قراردادهای بیمه می‌تواند تمام ریسک‌ها و نگرانی‌های مالی که درباره بیماری کرونا دارد، تحت حمایت قرار دهد. این حمایت هم می‌تواند برای جبران هزینه‌های هنگفت بیمارستانی باشد و هم در قالب بیمه‌نامه‌های توقف کار و تولید می‌تواند میزان حقوق و منافعی که در این دوره آسیب‌دیده را جبران کند.

این کارشناس صنعت بیمه بیان کرد: اگرچه طرح‌هایی برای کرونا وجود دارد اما در بخش درمان ضعف‌ها، محدودیت‌ها و امتیازاتی وجود دارد. به‌طور مثال در حال‌حاضر با وجود اینکه بیمه‌گذاران بیمه درمان دارند، هزینه تست کرونا به‌طور محدود و در شرایطی پرداخت می‌شود. این هزینه زمانی به بیمه‌شده پرداخت می‌شود که پزشک متخصص حتما نوشته باشد یا حتما جواب آن مثبت شود. درصورتی‌که اگر شخص بیمه درمان دارد پس هزینه تست و آزمایش هم در آن بیمه آمده است. اگر من نگرانی درباره علائم دارم باید بتوانم در بیمارستان تست بدهم و هزینه آن را شرکت بیمه پرداخت کند. در مقوله بیمه توقف تولید و کار در دوران همه‌گیری کرونا دو طرح ارائه شد اما به‌دلیل نقصی که داشت، مورد استقبال قرار نگرفت.

بیمه بازرگانی، پشتیبان و مکمل تولید

کامبیز لعل، کارشناس بیمه‌های تامین‌اجتماعی در گفت‌وگو باصمت با اشاره به اینکه بیمه‌های بازرگانی در همه اقتصادها نقش پشتیبان و مکمل تولید را دارند، گفت: حمایت‌ها و پوشش‌های بیمه به خاطر ریسک‌های مترتب بر فعالیت‌های بازرگانی و تجاری موجب اطمینان‌خاطر بخش تولید می‌شود. در واقع ضرورت اصلی یک نظام تولیدی سالم و قوی این است که یک نظام بیمه‌ای مناسب و همه‌جانبه ایجاد شود که بتواند مخاطرات و ریسک‌های حوزه تولید را پوشش دهد.

تعریف نادرست

کامبیز لعل گفت: هرجایی‌که بیمه در اقتصاد به‌درستی تعریف و استفاده‌شده، توانسته نقش مثبت خود را ایفا کند. در این راستا باید خود مقوله ریسک به‌درستی شناسایی‌شده باشد، پوشش مناسبی برای آن در نظر گرفته شود، خدمات لازم به‌موقع ارائه شود و از ابتدای شروع فعالیت بیمه‌گری، تنظیم، اجرا و پشتیبانی قرارداد به‌درستی پیش‌بینی‌شده باشد و با حداکثر کارآیی پیش برود. عملی شدن این عوامل باعث می‌شود بگوییم این صنعت موفق عمل کرده یا خیر.

لعل با تاکید بر اینکه صنعت بیمه و کسب‌وکار آن عصاره و چکیده اقتصاد است، گفت: بیمه در هر بخشی از اقتصاد حضور دارد و تحلیل و پشتیبانی می‌کند.

مخاطرات درست شناسایی نشده‌اند

این کارشناس بیمه‌های تامین اجتماعی در عین حال با اشاره به ضریب نفوذ بیمه در ایران، افزود: شواهد حاکی از آن است که صنعت بیمه به اندازه حجم و گستره اقتصاد کشور نتوانسته مخاطرات لازم را شناسایی و ریسک‌ها را براساس آن تعریف کند. از سویی بعضی از کسب‌وکارها مخاطرات خود را متصور نشده‌اند و از سوی دیگر، صنعت بیمه تلاشی برای تعریف بسته‌های جدید خدماتی و پوشش‌های جدید نداشته است.

لعل گفت: جوامع در حوزه‌های افرازشده از اقتصاد دچار یکسری مخاطرات اجتماعی و انسانی هستند که ریسک این مخاطرات را به‌وسیله بیمه‌های اجتماعی پوشش می‌دهد. همان‌طور که باید ریسک‌های نظام اقتصادی و فعالیت‌های اقتصادی پشتیبانی شود، ریسک‌های نیروی انسانی در بخش تولید نیز باید شناخته‌شده و پوشش پیدا کند. مهم‌ترین بیمه‌های اجتماعی بیمه‌های بیماری، بیکاری، بازنشستگی و از کارافتادگی و مرگ‌ومیر

 است.

وی بیان کرد: خود بروز یک بیماری همه‌گیر مانند کرونا که بخش عمده‌ای از فعالیت و کسب‌وکارها را تحت‌تاثیر قرارمی‌دهد، یک ریسک است که یا پیش از این شناسایی نشده بوده یا احتمال آن را کم پیش‌بینی می‌کردند اما حالا جلوی ماست و وجود دارد. چگونگی پوشش این ریسک به جایگاه و مواجهه صنعت بیمه نسبت به این حادثه و انتظارات مشتریان از شرکت‌های بیمه برمی‌گردد.

سخن پایانی

حمایت‌ها و پوشش‌های بیمه‌ای به‌خاطر ریسک‌های مترتب بر فعالیت‌های بازرگانی و تجاری است و موجب اطمینان‌خاطر بخش تولید می‌شود. شرکت‌ها و عملیات‌های بیمه‌ای تاثیر بسزایی در اقتصاد هر کشور دارد اما صنعت بیمه در ایران هنوز نتوانسته اعتماد لازم را برای جذب متقاضی کسب کند. تکیه بر اجرای کامل قوانین و آیین‌نامه‌های موجود در صنعت بیمه می‌تواند ابزاری برای جلب اعتماد سرمایه‌گذاران به‌شمار آید. به عقیده برخی کارشناسان یکی دیگر از دلایل صنعت بیمه در ایران به ضعف شبکه فروش بیمه برمی‌گردد، چراکه آن‌طور که لازم است به وظایف خود آشنا نیست و بیمه‌نامه‌های ناقص به بیمه‌گذار ارائه می‌کند.