در عین حال مشکلات تامین کالاهای ضروری و اساسی در کشور و افزایش چندباره نرخ کالاهای پرمصرفی مثل محصولات لبنی در کشور گلایه بسیاری از مصرف‌کنندگان را در پی داشته است. علاوه بر این برخی دامداران درباره نرخ پایین تعیین‌شده برای شیر خام و دیرکرد پرداخت توسط کارخانه‌های صنایع لبنی شکایت دارند؛ بر همین اساس و به‌بهانه برگزاری نشست خبری پیرامون راه‌اندازی پالایشگاه شیر خام کشور، در گزارش پیش رو از این شماره روزنامه صمت در گفت‌وگو با کارشناسان و دست‌اندرکاران این صنعت به بررسی قابلیت‌های تولید و تجارت صنایع لبنی کشور پرداختیم.

ما می‌توانیم

غلامعلی سلیمانی، فعال صنعت لبنیات و عضو انجمن صنایع لبنی کشور در گفت‌وگو با صمت درباره ظرفیت‌های صنایع لبنی کشور در سال‌های اخیر عنوان کرد: حقیقت این است که سال‌های طولانی کشور ما یک مملکت مصرف‌کننده بوده و همیشه نفت فروخته و کالا وارد کرده، اما امروز ما دانش کافی برای تولید را داریم و می‌توانیم با ظرفیت‌هایی که در کشور وجود دارد، هر نوع کالایی را تولید کنیم و روی آن ادعا داشته باشیم. در صنایع شیر و لبنیات نیز همین‌طور است. دانش تولید در این صنعت به‌جایی رسیده که امروز علاوه بر تولید لبنیات، در تولید ماشین‌آلات و تجزیه و پالایش شیر نیز به پیشرفت‌های خوبی رسیده‌ایم.

سلیمانی درباره موانع و مشکلات در مسیر توسعه اقتصادی نیز بیان کرد: در این سال‌های تحریم، افزایش نرخ ارز و کاهش ارزش پول ملی موانع فراوانی را در مسیر توسعه اقتصادی کشور ایجاد کرده است. مثلا در زمینه همین پالایشگاه شیر کشور، برآورد هزینه راه‌اندازی در سال ۱۳۹۶ حدود ۵۲۰ میلیون یورو بود؛ یعنی قرار بود این مگاپروژه با ۶ هزار میلیارد تومان به اتمام برسد، اما شرایط اقتصادی، افزایش نرخ دلار، کاهش ارزش پول ملی و تحریم‌ها باعث شده با صرف ۶هزار میلیارد تومان، پروژه به ۵۰ درصد پیشرفت برسد. البته نکته مهم این است که فعالان اقتصادی می‌توانند باوجود تمام این تحریم‌ها راه توسعه را باز کنند.

وی درباره راهکار ایستادگی در برابر افزایش نرخ دلار و تلاش برای برطرف شدن مشکلات ناشی از آن نیز یادآور شد: تنها راه افزایش ارزش پول ملی کشور، افزایش تولید، افزایش صادرات و پرداخت مالیات است. با راه‌اندازی و تکمیل طرح‌های سازنده در حوزه صنایع لبنی کشور، می‌توانیم به ارزآوری برسیم و با راهیابی و ماندگاری در بازارهای جهانی سهم بسزایی در تولید ناخالص ملی داشته باشیم. 

این فعال صنایع شیر کشور با اشاره به گلایه مصرف‌کنندگان از نرخ محصولات لبنی گفت: افزایش نرخ محصولات لبنی و شیر در کشور موضوع چندان عجیبی نیست. این افزایش نرخ نیز در چارچوب قانون و باتوجه به دستورالعمل‌های موجود انجام می‌شود. نرخ شیر خام توسط دولت تعیین می‌شود که در حال ‌حاضر ۶۴۰۰ تومان به ازای هر لیتر است. طبیعتا این قیمت‌گذاری در نرخ محصول نهایی تاثیر فراوانی دارد. ‌علاوه‌براین نرخ محصولات لبنی تحت تاثیر مستقیم نرخ ارز است. امروز خوراک دام با ارز ۴۲۰۰ تومانی وارد می‌شود که اگر این نرخ افزایش یابد در نرخ شیر خام و به‌تبع آن محصول نهایی تاثیر خواهد گذاشت.

سلیمانی خاطرنشان کرد: اگر نرخ ارز خوراک وارداتی دام بالاتر برود، مطمئنا نرخ شیر و پنیر و همه لبنیات هم مانند کالاهای دیگر افزایش می‌یابد. ما اگر به فکر ثبات نرخ در محصولات لبنی هستیم باید به ثبات ارزی برسیم که البته مسیر رسیدن به این اهداف از تک‌نرخی شدن ارز و سرمایه‌گذاری بزرگان می‌گذرد.

این فعال صنایع لبنی درباره گلایه‌مندی‌های برخی دامداران از قیمت‌گذاری شیر خام و بازپرداخت مطالبات آنها تاکید کرد: همان‌طور که گفتم نرخ شیر خام توسط دولت تعیین می‌شود و ما به‌عنوان صنایع لبنی نقشی در آن نداریم. 

همچنین صنایع لبنی طی قراردادی ۶۰ روزه شیر خام را از دامداران خریداری می‌کنند و اگر در پرداخت‌ خود دیرکرد داشته باشند ملزم به پرداخت بهره بدهی نیز می‌شوند. همین‌طور اگر پرداخت زودتر از موعد داشته باشیم، بهره آن را کم می‌کنیم. در برخی موارد دامداران برای خرید علوفه و مواردی مانند این توقع پرداخت زودتر از موعد از ما دارند که گاهی این کار از توان کارخانه‌ها خارج است.

سلیمانی در پایان درباره نقش صنایع لبنی در توسعه اقتصادی و صادرات کشور گفت: در کنار تلاش برای تولید و صادرات باید به این نکته نیز توجه داشته باشیم که تجارت امروز دنیا نیازمند دانش است و اگر می‌خواهیم در کشورهای دیگر به بازارهای دائمی دست یابیم، باید دانش تجاری خود را افزایش دهیم.

چیزی برای جهانی شدن کم نداریم

گیتی کریم، متخصص صنایع لبنی کشور در گفت‌وگو با صمت درباره قابلیت‌های صادراتی صنایع لبنی کشور عنوان کرد: شاید موضوع کیفیت در صنایع مختلف داخلی به‌عنوان یکی از عوامل بازدارنده تجارت خارجی قلمداد شود، اما بدون‌شک در حوزه صنایع لبنی این موضوع مصداق ندارد و کیفیت محصولات لبنی کشور از هر جهت برابر با استانداردهای جهانی و حتی فراتر از آن است.

کریم با اشاره به ظهور فناوری‌های جدید در حوزه صنایع لبنی در دنیا افزود: فناوری‌ در حوزه فرآورده‌های لبنی در کشور ما نیز تا حدی پیشرفته است که محصولات ما را به‌راحتی با محصولات کشورهای پیشرو در این زمینه قابل‌رقابت می‌کند و محصولات ما از این نظر مشکلی برای حضور در بازارهای جهانی ندارند.

وی به استانداردهای جهانی محصولات لبنی اشاره کرد و افزود: استانداردهای این محصولات در همه کشورهای دنیا همسان است. هیچ کشوری برای تولید و صادرات نمی‌تواند از معیارهای مشخص شده تخطی کند، این در شرایطی است که برخی استانداردها در کشور ما حتی سختگیرانه‌تر از معیارهای جهانی است.

این متخصص صنایع لبنی کشور تاکید کرد: به‌هیچ وجه از نظر کیفیت محصولات در این حوزه از کشورهای دیگر عقب نیستیم و جایگاه اصلی ما در حوزه صادرات بسیار فراتر از رتبه کنونی است. 

کریم در پایان گفت: مسائل و مشکلاتی از جمله بروکراسی صادرات در کشور، تحریم‌ها و زیرساخت‌ها در این زمینه، توان صادراتی محصولات ما را تحت تاثیر قرار داده‌اند، وگرنه در این حوزه حرف‌های زیادی از نظر تنوع و کیفیت محصولات برای عرضه در بازارهای جهانی برای گفتن داریم.

سخن پایانی

باتوجه به گفته دست‌اندرکاران به‌نظر می‌رسد فراهم آمدن زیرساخت‌هایی مانند آنچه در پالایشگاه شیر خام کشور شاهد آن هستیم، بتواند در چند سال آینده نام ایران را به‌عنوان یکی از قدرت‌های صنایع لبنی مطرح کند. البته این موضوع در شرایطی می‌تواند محقق شود که این طرح‌ها مسیر تکمیل را به‌درستی طی کنند. در عین حال باید توجه داشت که اصل اول در تحقق اهداف خودکفایی و تجارت در صنایع لبنی کشور، حفظ و تقویت تولید شیر خام است. دامداران در حال ‌حاضر از هزینه‌های نگهداری دام و تولید شیر خام گلایه‌مند هستند و ادامه این روند شاید کشور را با کمبود تولید شیر خام مواجه کند؛ بنابراین لازم است نهادهای بالادست به این موضوع نیز توجه ویژه داشته باشند.