حضور صنعت فولاد در یک منطقه بر فرآیند توسعه، فرهنگ، سطح دانش، اشتغالزایی، پژوهش، آموزش و تجارت آن منطقه تاثیر بسزایی دارد. زندگی روزمره بشر با فولاد آمیخته شده و صنعت فولاد در سازندگی، بازسازی و توسعه کشور نقش مهمی ایفا می‌کند. مصرف سرانه فولاد هر کشور نشانگر سطح توسعه‌یافتگی آن کشور است. به‌طور کلی در کشورهای در حال توسعه مصرف سرانه فولاد بین ۱۰۰ تا ۳۰۰ کیلوگرم و در کشورهای صنعتی و توسعه‌یافته بیش از ۳۰۰ کیلوگرم برآورد می‌شود. باتوجه به اهمیت صنعت فولاد انجمن جهانی فولاد هر سال آماری دقیق از روند تولید این فلز استراتژیک ارائه می‌کند که بیانگر مسیر توسعه صنعتی و اقتصادی در دنیا است. چین در حال ‌حاضر در جایگاه بزرگ‌ترین فولادساز دنیا قرار دارد؛ این کشور نیمی از تولید فولاد دنیا را در اختیار دارد و همزمان بخش مهمی از فولاد تولیدشده در دنیا را مصرف می‌کند؛ بر همین اساس تحولات سیاسی و اقتصادی این کشور تاثیر بسزایی بر روند تولید و مصرف فولاد دنیا دارد.

فولاد خام نخستین نوع فولاد است که در ساخت بسیاری از کالاها از جمله اتومبیل، کشتی و تجهیزات نقشی کلیدی ایفا می‌کند. طبق آمارهای موجود، تولید جهانی فولاد خام در سال ۲۰۲۱ به ۱.۹ میلیارد تن رسید که در این میان، چین با حجم تولید ۱.۰۳ میلیارد تن در صدر فهرست بزرگ‌ترین کشورهای تولیدکننده در سال ۲۰۲۱ قرار گرفت؛ در حالی که هند با حجم تولید بسیار کمتر از چین، رتبه دوم را از آن خود کرد. تولید فولاد خام هند در این سال تنها ۱۱۸.۲ میلیون تن بوده است.

براساس گزارش منتشرشده ازسوی سازمان جهانی فولاد، چین با تولید ۸.۷ برابری نسبت به هند، طی سال ۲۰۲۱ در رتبه نخست قرار گرفته و نکته قابل‌تامل دیگر این است که ۶ شرکت بزرگ فولادی جهان، چینی هستند. براساس داده‌های آماری فولاد جهان، ژاپن با تولید ۹۶.۳ میلیون تن در رتبه سوم و ایالات متحده امریکا با تولید ۸۵.۸ میلیون تن در رتبه چهارم قرار گرفتند.

فاصله عجیب تولید چین که تقریبا حدود ۸.۷ برابر هند است، فاصله مصرف و تولید این کشور را با سایر کشورهای جهان به‌خوبی نشان می‌دهد؛ به‌ویژه اینکه اگر این آمارها درست باشد، چین به‌تنهایی بیش از ۵۴ درصد فولاد خام جهان را تولید می‌کند.

تولید فولاد در کشورهای عربی

درباره کشورهای عربی، مصر با حجم تولید ۱۰.۳ میلیون تن در جایگاه بیستم جهان قرار گرفته، در حالی که عربستان سعودی با تولید ۸.۷ میلیون تن در رتبه دوم جهان عرب و ۲۱ جهان قرار دارد. الجزایر نیز با ۴.۲ میلیون تن در جایگاه سوم کشورهای عربی قرار داد و امارات با تولید 3 میلیون تن، رتبه چهارم تولید فولاد در جهان عرب و ۴۱ دنیا را به خود اختصاص داده است.

بزرگ‌ترین تولیدکنندگان فولاد خام دنیا

گروه چین بائو با تولید ۱۲۰ میلیون تن، بزرگ‌ترین شرکت تولیدکننده فولاد خام در سال ۲۰۲۱ بود که تولید آن از دومین کشور تولیدکننده فولاد خام بیشتر بوده است.

در جهان عرب، شرکت عز استیل مصر با تولید ۵.۱۴ میلیون تن در سال ۲۰۲۱ در صدر شرکت‌های عربی و در رتبه ۷۴ جهان قرار گرفت؛ در حالی که شرکت آهن و فولاد عربستان وابسته به «SABIC» با مجموع تولید ۴.۸۶ میلیون تن در سال ۲۰۲۱، در رتبه دوم جهان عرب و ۷۹ در جهان است.

۱۰ تولیدکننده بزرگ فولاد خام در سال ۲۰۲۱

۱۰ شرکت برتر از لحاظ تولید چینی، ژاپنی، کره‌ای و هندی هستند که در میان این ۱۰ شرکت 6 شرکت چینی هستند. بی‌جهت نیست که حجم تولید این کشور با فاصله بسیار زیاد از بقیه کشورها قرار دارد. در زیر به ۱۰ شرکت برتر تولیدکننده فولاد خام جهان اشاره شده است.

۱- گروه چین بائو «China BaowuGroup» با تولید ۱۲۰ میلیون تن، بزرگ‌ترین تولیدکننده فولاد خام در سال ۲۰۲۱ است.

۲- آرسلورمتال «ArcelorMittal» که دفتر مرکزی آن در لوکزامبورگ مستقر است و تولید آن ۷۹.۳ میلیون تن است.

۳- گروه آنستیل «Ansteel Group» که یک شرکت چینی است و تولید آن در سال گذشته ۵۵.۷ میلیون تن بوده است.

۴- شرکت فولاد نیپون یا فولاد ژاپن «Nippon Steel Corporation» که با ۴۹.۵ میلیون تن تولید در رتبه چهارم قرار دارد.

۵- گروه شگانگ «Shagang Group» از فولادسازان چینی که با ۴۴.۲ میلیون تن تولید در رتبه پنجم قرار گرفته است.

۶- پوسکو «POSCO» فولادساز کره جنوبی که با ۴۳ میلیون تن، رتبه بعدی را به خود اختصاص داده است.

۷- گروه اچ‌پی‌آی‌اس «HBIS Group» که دفتر مرکزی آن در چین مستقر است و با تولید ۴۱.۶ میلیون تن تولید فولاد خام، جایگاه هفتم خود را تثبیت کرده است.

۸- گروه جیان لونگ «Jianlong Group» چینی که تولید آن ۳۶.۷ میلیون تن است.

۹- گروه شوگانگ «Shougang Group» نیز شرکتی چینی است که ۳۵.۴ میلیون تن تولید دارد.

۱۰- گروه فولاد تاتا «Tata Steel Group» از کشور هندوستان در رتبه ۱۰ قرار دارد که تولید سالانه آن در سال گذشته ۳۰.۶ میلیون تن فولاد خام بوده است.

نگاهی به بازار فولاد

بازار خرید و فروش فولاد در سال گذشته میلادی روزهای پررونقی را پشت سر گذاشت. بسیاری از کشورهای دنیا بر بحران‌های جدی ناشی از همه‌گیری کرونا فائق آمده بودند و بدین ترتیب بر میزان تقاضا برای خرید فولاد و محصولات فولادی افزوده شد. در چنین شرایطی خرید و فروش فولاد نیز در سطح جهان رونق یافت و رکوردهای تازه قیمتی از این فلز ثبت شد. البته در دوره‌هایی با همه‌گیری سویه‌های جدید کرونا، شاهد بازگشت قیمت‌ها به روند نزولی بودیم، با این وجود بازار فولاد در سال گذشته روزهای پررونقی را پشت سر گذاشت.

در ماه‌های نخست سال جاری میلادی شدت گرفتن تنش در منطقه اروپای شرقی محرک نرخ فولاد در بازار جهانی بود. در ادامه و به‌دنبال حمله نظامی روسیه به خاک اوکراین بر شدت این تنش‌ها افزوده شد و شاهد روند صعودی نرخ فولاد در بازار جهانی بودیم. این صعود قیمتی برای نزدیک ۲ ماه ادامه یافت. در حال ‌حاضر نرخ فولاد وارد مسیر کاهشی شده و آمار تولید این فلز استراتژیک نیز در دنیا، رو به افول است.

تضعیف رشد اقتصاد جهانی که منجر به افت تقاضا برای خرید فولاد در بازارهای جهانی شده، عامل سقوط نرخ فولاد و محصولات فولادی در بازار جهانی است. رکوردشکنی مستمر تورمی در بزرگ‌ترین اقتصادهای دنیا باوجود اخذ سیاست‌های انقباضی، از دیگر موانع صعود دوباره نرخ فولاد است. در ادامه بلاتکلیفی چین در کاهش قرنطینه کرونایی یا استمرار آن مانع بازگشت شرایط به حالت پایدار و باثبات می‌شود. در چنین شرایطی می‌توان این‌طور ادعا کرد که نبود دورنمای روشن و مثبت از اقتصاد جهانی مانع بازگشت قیمت‌ها به روند صعودی است. به‌دنبال تغییرات یادشده برخی از بزرگ‌ترین فولادسازان دنیا اقدام به کاهش تولید کرده‌اند. فولادسازان چینی نیز برای جلوگیری از ضرر ارزان‌فروشی، فرآیندهای اورهال یا تعمیرات اساسی خود را زودتر از موعد آغاز کرده‌اند. البته رئیس‌جمهوری چین خواستار اتحاد اقتصادهای دنیا برای بازگرداندن آن به مسیر رشد شد و این موضوع سیگنال مثبتی را روانه بازارهای جهانی می‌کند.

سخن پایانی

صنعت فولاد در سال ۲۰۲۱ روزهای درخشانی را پشت سر گذاشت، اما در سال جاری میلادی روزهای روشنی را سپری نمی‌کند. در حال ‌حاضر بازار خرید و فروش فولاد از رونق افتاده و همزمان از میزان تولید این فلز در بازار جهانی نیز کاسته می‌شود. چنانچه اقتصادهای بزرگ دنیا به‌ویژه چین فکری برای رشد تقاضای فولاد نکنند، نمی‌توان به بهبود وضعیت تولید در این صنعت در نیمه دوم سال جاری میلادی هم امید داشت.