با نگاهی کلی به آمارهای کالاهای ترخیص نشده از بنادر و تخلیه نشده از کشتی‌ها، در می‌یابیم تمامی کالاهای اساسی عنوان شده به عنوان موجودی بنادر، از بحران‌های مهم فعلی بازار داخلی هستند. به عقیده بعضی از کارشناسان، کمبودهای بازار می‌تواند با ازادسازی کالاهای اساسی از بنادر مرتفع شود و این موضوع اهمیت آزادسازی و توزیع این کالاهای اساسی در بازار داخلی را افزایش می‌دهد. اما از سویی دیگر برخی معتقدند سیاست‌های نظام توزیع در کشور، تعیین‌کننده وضعیت موجودی و یا حتی نرخ کالاها در بازار است. از این رو بررسی علت عدم ترخیص کالاها و همچنین راهکارهایی که برای این مسئله می‌توان در نظر گرفت، حائز اهمیت است. صمت در این گزارش، به بررسی وضعیت بنادر و کشتی‌های حامل بارهای وارداتی و پیشنهاد کارشناسان برای بهبود شرایط پرداخته است.

انباشت حدود ۴ میلیون تن کالا

بهروز آقایی، مدیر کل بنادر و دریانوردی خوزستان اظهارکرد: درحال‌حاضر در بندر امام خمینی ۳۷ فروند کشتی با میزان بار ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار تن در لنگرگاه روی آب مانده‌اند.

به گزارش ایلنا، بهروز آقایی درباره آخرین وضعیت انبارهای بنادر و تخلیه و ترخیص کالا در بنادر خوزستان اظهارکرد: درحال‌حاضر در بندر امام خمینی ۳۷ فروند کشتی با میزان بار ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار تن در لنگرگاه بر روی آب مانده‌اند و در کنار اسکله هم ۲۰۰ هزار تن کالا در حال تخلیه است. همچنین بیش از ۳ میلیون و ۹۰۰ هزار تن کالا در انبارهای بندر امام انباشت شده‌اند. وی با تاکید براینکه کشتی‌های که روی آب مانده‌اند به دلیل مشکل اسنادی امکان ورود به بندر را ندارند، ادامه داد: هنوز تبادلات مالی بین فروشنده و خریدار کامل نشده و با مشکل اسنادی مواجه‌اند. پس از رفع مشکل اسنادی به این کشتی‌ها اعلام ورود به بندر می‌شود که درحال‌حاضر به هیچ یک از این ۳۷ فروند کشتی که حامل کالای اساسی هستند، اعلام ورود به بندر نشده است.

مدیر کل بنادر و دریانوردی استان خوزستان گفت: اگر فرض کنیم همین امروز مشکل اسنادی این کالاها و بار برطرف شود، به دلیل اینکه امور پشتیبانی دام نتوانسته کالاهای خود یعنی همان ۳میلیون و ۹۰۰ هزار تن را از انبارهای بندر امام خارج کند، ظرفیت و انباری برای پذیرش بار کشتی‌های مانده بر روی آب نداریم.

وزارت جهاد کشاورزی جوابگو باشد

آقایی با بیان اینکه وزارت جهاد کشاورزی و دو زیر مجموعه آن (امور پشتیبانی دام و شرکت بازرگانی دولتی) باید در اقدامی سریع کالاهای انباشت شده در انبار بندر امام را خارج کنند، تاکید کرد: بخشی از کالاها و بارهای انباشت شده در انباره بندر امام، متعلق به بخش خصوصی بوده که سیاست‌گذاری ورود و خروج این کالاها نیز بر عهده جهاد کشاورزی است. جهاد کشاورزی باید با برنامه‌ریزی دقیق نسبت به واردات کالا و خروج آن از بنادر اقدام کند تا امروز با این مشکلات مواجه نشویم. تا ۳ میلیون و ۹۰۰ هزار تن کالای انباشت شده، از انبارهای بندر امام خارج نشوند، از پذیرش همزمان انبوه کشتی که در لنگرگاه مانده‌اند را نداریم.

مدیر کل بنادر و دریانوردی استان خوزستان درباره مدت زمان ماندگاری برخی از این کالاها در لنگرگاه و انبارهای بندر امام اظهارکرد: برخی از این کشتی‌ها از مرداد در لنگرگاه منتظر ورود به بندر هستند و برخی از کالاها از اردیبهشت در انبارهای بندر امام دپو شده‌اند.

وی با هشدار نسبت به فسادپذیری کالاهای دپوشده در انبار بنادر گفت: اگر این کالاها سریع از انبار خارج نشوند، مشکل آفت و خودسوزی پیدا می‌کنند؛ چراکه کالاهایی مانند کنجاله سویا یک کالای خودسوز بوده و از این دست کالاهای اساسی فسادپذیر در انبار بنادر زیاد است. همچنین دسته دیگری از کالاها مانندگندم و ذرت، گازی از از خود متصاعد می‌کنند که در نهایت باعث تخریب آنها می‌شود. آقایی ادامه داد: یکی دیگر از مشکلات دپوی کالاها در انبار آن است که اگر این بارها در مدت دو ماه ترخیص نشوند، باید باید مورد آزمایش مجدد قرار گیرند. در این صورت علاوه بر تحمیل هزینه انجام آزمایش دوم، صاحب بار وارداتی باید ریسک و مسئولیت فاسد بودن برخی از کالاها را نیز قبول کند.

تخلیه کشتی‌ها سرعت یابد

شهلا عموری، رئیس اتاق بازرگانی اهواز خواستار تسریع در تخلیه کشتی‌های حامل کالاهای اساسی در بندر امام خمینی (ره) شد و گفت: تعداد کشتی‌های موجود در لنگرگاه بندر امام خمینی (ره) به بیش از ۳۰ کشتی رسیده و باید فکری برای سامان‌دهی این شرایط کرد.

به گزارش اتاق ایران آنلاین، رئیس اتاق اهواز با اشاره به معطلی تعداد قابل‌توجهی از کشتی‌های حامل کالاهای اساسی در لنگرگاه بندر امام خمینی (ره) اظهار کرد: تسریع تخلیه این کشتی‌ها ضروری است و پیگیری این موضوع باید در دستور کار دستگاه‌های مربوطه قرار گیرد. بررسی‌های انجام‌شده نشان می‌دهد که هم‌اکنون ظرفیت نگهداری انبارهای بندر امام خمینی (ره) در آستانه تکمیل شدن قرار دارد.

رئیس اتاق اهواز با اشاره به اینکه تعداد کشتی‌های موجود در لنگرگاه بندر امام به بیش از ۳۰ کشتی رسیده است، گفت: این کشتی‌ها حامل بیش از ۲میلیون تن کالای اساسی هستند. بنابراین رسیدگی به وضعیت این کشتی‌ها و تخلیه بار آن‌ها، از اهمیت زیادی برخوردار است. در هفته ابتدایی آبان امسال، موجودی کالاهای اساسی در بندر امام به بیش از ۶ میلیون تن رسید. تسریع در روند تخلیه کالاهای موجود می‌تواند به تأمین مواد اولیه موردنیاز واحدهای تولیدی منجر شود.

مشکلات اسنادی کشتی‌ها را معطل می‌کند

عموری با اشاره به پیگیری‌های اداره کل بنادر و دریانوردی خوزستان برای تسریع در تخلیه کشتی‌ها و همچنین کاهش حجم انبارش کالا در مجموعه بندری امام خمینی (ره) عنوان کرد: از دستگاه‌های متولی حمل‌ونقل بار و همچنین گمرک انتظار می‌رود هرچه سریع‌تر نسبت به رفع مشکلات پیش‌آمده در ترخیص کالاهای ورودی به این بندر اقدام کنند. همچنین عملیاتی شدن بسته‌های پیشنهادی اداره کل بنادر و دریانوردی خوزستان برای سرعت بخشیدن به فرآیند ورود و خروج کالاهای اساسی از بندر امام خمینی، یکی از ضرورت‌های مهم است. ایجاد جذابیت برای به‌کارگیری ناوگان حمل بار از این بندر، کاهش بروکراسی صدور مجوزهای استاندارد، قرنطینه و بهداشت و همچنین استفاده از ظرفیت انبارهای خارج از محوطه بندری تا شعاع ۳۰ کیلومتری ازجمله این پیشنهادهاست. این بسته پیشنهادی می‌تواند نقشی مؤثر در تسریع ترخیص کالاها از بنادر شوند.

عموری ادامه داد: بخش قابل‌توجهی از معطلی کشتی‌های حامل کالاهای اساسی در بندر امام خمینی(ره)، به دلیل وجود مشکلات اسنادی کالا است.

همچنین عدم تخصیص ارز را می‌توان مهم‌ترین دلیل بروز مشکلات پیش آمده درباره معطلی این کشتی‌ها دانست. این موارد در حالی است که هزینه ناشی از معطلی کشتی‌ها در لنگرگاه به‌صورت ارزی محاسبه شده و این موضوع تبعات متعددی را برای اقتصاد کشور در پی دارد. جریمه تأخیر در تخلیه کالا برای هر کشتی به‌صورت روزانه به میزان ۲۵ هزار دلار محاسبه می‌شود که می‌توان برای کشور هزینه‌ای بسیار سنگین باشد.

شرکت‌های دولتی، واردکنندگان اصلی هستند

عادل دریس، مدیرکل امور بندری سازمان بنادر و دریانوردی کشور از رشد ۳۵ درصدی موجودی کالاهای اساسی و نهاده‌های دامی در بنادر کشور و انتظار ۴۸ فروند کشتی در راستای فرآیند اسنادی و پهلودهی برای تخلیه کالا خبر داد.

به گزارش برنا، مدیرکل امور بندری سازمان بنادر و دریانوردی درباره تأخیر در ترخیص کالاهای اساسی از بندر امام خمینی (ره) اظهار کرد: درحال‌حاضر موجودی کالاهای اساسی و نهاده‌های دامی در بنادر کشور قریب به ۵ میلیون و ۱۰۰ هزار تن است که ۳۵ درصد رشد را نسبت به سال گذشته نشان می‌دهد.

وی از وجود بیش از ۸ میلیون و ۲۰۰ هزارتن کالای اساسی و نهاده‌های دامی در بنادر، اسکله و لنگرگاه‌ها و انتظار کشتی‌ها برای تخلیه بار خبر داد و عنوان کرد: این میزان نیز نسبت به مدت مشابه سال گذشته از رشد ۳۰ درصدی حکایت دارد. بخش زیادی از کالاهای اساسی توسط دو شرکت بزرگ دولتی، بازرگانی دولتی و پشتیبانی امور دام وارد می‌شود؛ حدود ۵۵ درصد از کالاهای اساسی وارد شده متعلق به این دو شرکت بوده و مابقی مربوط به بخش خصوصی است. با توجه به این آمار درمی‌یابیم میزان کالای وارد شده توسط شرکت‌های دولتی علاوه بر نقش تأمین کالا، در تنظیم بازار نیز موثرند.

وی ادامه داد: در چند مدت اخیر جلسات متعددی با شرکت‌های دولتی و خصوصی برای ترخیص بار از بنادر به‌ویژه بندر امام خمینی (ره)‌ برگزار شد؛‌ چراکه حدود ۸۰ درصد از آمار کالاهای وارداتی ترخیص نشده، مربوط به بندر امام (ره) است.

تکمیل ظرفیت انبار بندر امام خمینی

مدیرکل امور بندری سازمان بنادر و دریانوردی با بیان اینکه ظرفیت انبار در بندر امام خمینی به طور تقریبی پر شده، تاکید کرد: به شرکت‌های دولتی و خصوصی اعلام شده در سریع‌ترین فرصت ممکن نسبت به ترخیص کالای اساسی خود از انبارهای بندر اقدام کنند. در این راستا خوشبختانه طی چند هفته گذشته اقداماتی از سوی برخی از شرکت‌ها انجام شده و با ایجاد فضا برای ورود کالاهای جدید، مجدد بارگیری از بندر آغاز شد.‌ اما اگر این روند با سرعت بیشتری ادامه نیابد، در ادامه با مشکلات بسیاری مواجه خواهیم شد. چراکه در این صورت صف انتظار کشتی‌ها افزایش یافته و دیگر مشکلات برای تأمین کالاها در بازار پیش خواهد آمد.

وی ادامه داد: در یک بازه زمانی ممکن است اسکله‌ها خالی باشد و در یک بازه زمانی با پیک خروج کالا مواجه می‌شویم که این امر سازمان حمل‌ونقل جاده‌ای و حمل‌ونقل ریلی را نیز با مشکل مواجه می‌کند. بنابراین ترخیص و خروج کالاها از انبارها، به منظور جلوگیری از پیشامد مشکلات متعدد، ضرورت دارد.

دریس با بیان اینکه کالابه طور مستمر توسط کشتی‌ها به بنادر اضافه می‌شود، اظهار کرد: روزانه بین ۵۰ تا ۶۰ هزار تن تخلیه کالا از کشتی را در دستور کار داریم و به تناسب بین ۳۰ تا ۴۰ هزار تن نیز از بندر خارج می‌شود. درحال‌حاضر ۴۸ فروند کشتی در کل بنادر در انتظار فرآیند اسنادی و پهلودهی برای تخلیه کالا هستند و ۱۹ فروند نیز در حال تخلیه کالا هستند. حجم کالا در کشتی‌هایی که در لنگرگاه قرار دارند دو میلیون و ۶۵۱ هزار تن گزارش شده است که حامل کالای اساسی و نهاده‌های دامی هستند.

سخن پایانی

برخی کارشناسان و فعالان اقتصادی معتقدند در سال‌های اخیر هیچ یک از تصمیمات و سیاست‌های دولت، در جهت تسهیل فعالیت‌های تجاری نبوده و تنها به بار هزینه‌های واردکنندگان افزوده شده است. به این دلیل شاهد هستیم کالاها در گمرک و بنادر باقی مانده و اقلام فسادپذیر، روز به روز از بین می‌روند.

باید توجه کرد از بین رفتن محصولات غیر از زیان مالی به واردکنندگان، ضرر ارزی نیز به کشور وارد می‌کند. اما از سویی دیگر اگر به آمارها توجه کنیم، خواهیم دید واردکنندگان اصلی کالاهای اساسی در کشور، شرکت‌های دولتی بوده و آنها نسبت به ترخیص بارهای خود کوتاهی می‌کنند. این نوع بی‌توجهی‌ها، در ادامه تمامی بخش‌های بازارهای داخلی را دست‌خوش تغییر کرده و نباید شرکت‌های دولتی نسبت به آن بی‌تفاوت باشند.