بیش از یک ماه از زمانی که رضا محتشمی‌پور اعلام کرد مشکل ورود ماشین‌آلات صنعتی حل شده، می‌گذرد.

وی در آیین افتتاح نمایشگاه ماینکس اعلام کرد هیچ محدودیتی در واردات ماشین‌آلات سنگین معدنی وجود ندارد و گزارش‌های خانه معدن را گواه این مدعا دانست. محتشمی‌پور اذعان کرد در چند سال گذشته شرایط خوبی در حوزه ورود ماشین‌آلات نداشتیم، اما گفت در چند ماه گذشته شرایط کاملا تغییر یافته و امروز هیچ محدودیتی برای واردات ماشین‌آلات سنگین معدنی که فاقد سابقه ساخت داخل و کارکرد کمتر از ۵ سال هستند، وجود ندارد.

محتشمی‌پور درباره واردات ماشین‌آلات با سابقه ساخت داخل هم گفت: متقاضیان می‌توانند از ظرفیت صندوق بیمه سرمایه‌گذاری فعالیت‌های معدنی برای تامین ماشین‌آلات داخلی استفاده کنند. اما آنچه در عمل مشاهده می‌شود، حاکی از آن است که شرایط تغییر چندانی نداشته است.

مسئله کمبود ماشین‌آلات معدنی در جلسه اخیر رهبر معظم انقلاب با جمعی از نخبگان و استعدادهای برتر علمی کشور هم مطرح شد.

حمیده مجد، برگزیده طرح شهید احمدی‌روشن بنیاد ملی نخبگان و فعال حوزه معدن درباره سخنان خود در آن جلسه به فرهیختگان گفت: سخنرانی من درباره ماشین‌آلات مستهلک معدنی بود و بعد از آن رهبری به معاون وزیر که در جلسه حضور داشت، دستور دادند عوارض برای ورود ماشین‌آلات سنگین معدنی نو، مورد بازنگری قرار گیرد تا شاهد حل این مسئله باشیم.

معدن گروگان دلالان

رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان سرب و روی با بیان اینکه معدنکاران ازسوی دلالان گروگان گرفته شده‌اند، گفت: به‌دلیل فرسودگی ماشین‌آلات، بخش معدن در رکود قرار دارد. به گزارش مهر، حسن حسینقلی درباره چالش‌های پیش روی بخش معدن باتوجه به فرسوده بودن ماشین‌آلات این بخش اظهار کرد: براساس آمار وزارت صمت حوزه معدن در حال ‌حاضر نیاز به ۳۰ هزار دستگاه ماشین‌آلات معدنی دارد، در حالی که موجودی امروز کشور حدود ۱۸ هزار دستگاه است و حداقل نیاز به ۱۲ هزار دستگاه ماشین دیگر احساس می‌شود اما تولید داخل با اغماض به ۵۰۰ دستگاه هم نمی‌رسد.

ماشین‌آلات محبوس معدنی

حسینقلی با بیان اینکه به‌دلیل فرسوده بودن ماشین‌آلات بخش معدن در رکود قرار دارد، تصریح کرد: تعداد زیادی از ماشین‌آلات معدنی اعم از نو و دست دوم در گمرک باقی مانده که یا باید اجازه ترخیص آنها داده شود یا آنها را برگشت دهند. ماشینی که در گمرک قرار دارد، چه کمکی به کشور می‌کند؟ وی تصریح کرد: مسئولان باید برای کمک به بخش معدن اجازه دهند ماشین‌آلات دست دوم با عمر ۱۰ سال، بدون شرایط و ضوابط دست‌وپاگیر وارد شود.

انتقاد از مدیران

رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان سرب و روی ایران با انتقاد از مدیران وزارت صمت خاطرنشان کرد: مدیران وزارت صمت بدون هیچ شناختی اقدام به تدوین ضوابط برای واردات کرده‌اند، در حالی که ۹۵ درصد دستگاه‌های استخراج در معادن کوچک و متوسط هستند، مدیران وزارت صمت برای معادن بزرگ ضوابط تدوین کردند.

خانه مونتاژکاران

وی ادامه داد: در خانه معدن کمیته ماشین‌آلات وجود دارد که همه آنها مونتاژکار هستند. مشخص است آنها نامه می‌نویسند تا شرکت‌های داخلی بتوانند کار کنند، در حالی که تولید ندارند و فقط قطعات را وارد و با مونتاژ کردن آنها، محصول نهایی را به بازار عرضه می‌کنند. حسینقلی تصریح کرد: به این نوع کار تولید نمی‌گویند. تولید تعریف دارد؛ در مرحله نخست باید حداقل ۳۰ درصد و در مراحل بعد ۶۰ تا ۷۰ درصد قطعات در داخل تولید شود تا بتوان اسم تولیدکننده روی شرکت‌ها گذاشت.

تفاوت بولدوزر با خودرو سواری

رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان سرب و روی تاکید کرد: متاسفانه در 3 سال اخیر اجازه واردات ماشین‌آلات به کشور را ندادند و اکنون باید برای جبران، اجازه داده شود ماشین‌آلات نو با هر سایز و تناژی بدون مدنظر قرار دادن اینکه معدن بزرگ باشد یا کوچک وارد کشور شود.

وی با بیان اینکه نیاز به تغییر قانون واردات خودرو داریم و باید ضوابط واردات ماشین‌آلات معدنی از خودرو سواری و عمومی جدا شود گفت: این قانون اشتباه است و باید اصلاح شود. لودر، بولدوزر و بیل مکانیکی جزو خط تولید در معادن محسوب می‌شوند و با توقف کار آنها تولید با مشکل مواجه می‌شود؛ بنابراین ضوابط واردات آن باید با واردات خودرو سواری که برای مصارف شخصی است متفاوت و جدا باشد. حسینقلی با بیان اینکه به‌جای رفع موانع تولید موانع بیشتری پیش روی آن قرار داده می‌شود، تاکید کرد: بخش معدن معافیت‌هایی از ممنوعیت‌های واردات داشت که امسال آن را هم برداشتند و موانع را افزایش دادند.

قطعات تقلبی

رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان سرب و روی گفت: نرخ لودر که ۲۳۰ میلیون تومان بود، در حال‌ حاضر به ۶ میلیارد تومان رسیده، در حالی که قیمت این تجهیز در خارج ۵۰ هزار دلار است. وی افزود: بیشتر ماشین‌آلات موجود در کشور بالای ۲۰ سال سن دارند و هر روز ایراد و اشکالی پیدا می‌کنند، اما نمایندگی آنها وجود ندارد و قطعه و تجهیزات هم تقلبی است.

خرید با واسطه

محسن سیدصالحی، کارشناس ماشین‌آلات معدنی و عمرانی با اشاره به اینکه واردات ماشین‌آلات معدنی تا حدودی تسهیل شده، گفت: مشکل عمده در حال‌ حاضر این است که امکان خرید ماشین‌آلات نو از خارج از کشور بسیار کم است و دلیل آن به گرانی و تحریم‌ها برمی‌گردد.

 صالحی به ایراسین گفت: در حال ‌حاضر کشورهای غربی و ژاپن ماشین‌آلات معدنی را به ایران نمی‌فروشند و واردات این ماشین‌آلات از چین، روسیه و... آن‌هم با واسطه انجام و نرخ آن از نرخ کمپانی بیشتر می‌شود، به همین دلیل فقط شرکت‌های خصولتی و معدنی بزرگ توان خرید ماشین‌آلات معدنی را دارند. این کارشناس ماشین‌آلات معدنی و عمرانی ادامه داد: تعداد زیادی از معدنکاران و پیمانکاران معدنی به‌دنبال خرید ماشین‌آلات دست دوم هستند که این نوع در کشورهای اطراف به‌راحتی پیدا نمی‌شود و اگر موردی وجود داشته باشد باید امکان خرید و حواله سریع پول مهیا شود اما زمان‌بر بودن ثبت سفارش و تشریفاتی از این دست مانع سرعت کار است.

ضرورت حذف قوانین دست‌وپاگیر

سید صالحی تاکید کرد: اخذ مجوز راحت‌تر و قوانین دست‌وپاگیر از پیش پا برداشته شده‌اند، اما همچنان این فرآیند با سختی‌های زیادی همراه است. وی درباره بحث تولید داخل بیان کرد: هپکو بیشتر در زمینه ماشین‌آلات عمرانی فعال است و تولید آن نیز زیاد نیست اما شرکت‌های دیگری که از هپکو بسیار کوچک‌تر هستند، ماشین‌آلات عمرانی را به‌شکل مناسب‌تری تولید می‌کنند. سید صالحی گفت: تولیدکنندگان داخلی بیشتر بخش فلزکاری ماشین‌آلات را در داخل انجام می‌دهند و اگر نتوانند اجزای اصلی را تامین کنند، قراردادها پیش نمی‌رود. وی بیان کرد: قراردادهایی وجود دارد و دائم هم به آنها اشاره می‌شود، اما باوجود اتمام زمان این قراردادها، در یکی دو سال گذشته تنها یک دامپتراک ۶۰ تنی با اجزای عمدتا خارجی ساخته شده و در حال ‌حاضر به‌صورت آزمایشی در حال کار است. این کارشناس ماشین‌آلات معدنی و عمرانی گفت: حتی اگر هم این دستگاه عملکرد خوبی داشته باشد ارزش زیادی ندارد، زیرا نه تجاری‌سازی شده و نه توان تولید آن به‌صورت انبوه وجود دارد. به علاوه این دستگاه بسیار کوچک است و نیاز بسیاری از معادن را نمی‌تواند برآورده کند.

سخن پایانی

کارشناسان و فعالان حوزه معدن به اتفاق تامین ماشین‌آلات را در صدر لیست چالش‌های این حوزه می‌دانند اما باوجود همه قول‌های داده شده اقدامات دولت در یک سال گذشته در زمینه تامین ماشین‌آلات هنوز به نتیجه مطلوب نرسیده و امید است با تاکید اخیر رهبری به‌زودی بخش معدن شاهد حل این مشکل باشد.