این بازار غیررسمی محل وقوع جرمی مشخص است که بسیاری معتقدند دستگاه قضا باید با ورود هوشمندانه و رصد جریان حاکم بر این مافیا، یک بار برای همیشه عوامل آن را شناسایی کرده و ریشه‌های آن را بخشکاند.

راسته خیابان ناصرخسرو تهران سال‌هاست به محل فروش غیررسمی دارو تبدیل شده و تلاش‌های گاه‌گاهی نهادهای مختلف برای جمع کردن آنجا به‌جایی نرسیده است؛ شاید چون تا تقاضا وجود دارد عرضه هم خواهد بود. هرازگاهی با کمبود دارویی خاص در کشور و بالا گرفتن حاشیه‌های تامین دارو مانند آنچه در ابتدای شیوع کرونا رخ داد، مسئولان وارد میدان شده و از پیگیری‌ها برای برخورد نهادهای امنیتی و قضایی با فروشندگان دارو در این بازار سیاه خبر می‌دهند. با ‌این‌ حال گشتی در این خیابان و کوچه‌های اطرافش نشان می‌دهد فعالان این راسته بیدی نیستند که با این بادها بلرزند و بازار خرید و فروش دارو در ناصرخسرو همچنان داغ است. 

به گزارش، از هر طرفی که به این خیابان نزدیک شوید، چه از خروجی‌های مترو امام خمینی و چه مسیرهای دیگر، روبه‌روی ساختمان غول‌آسای وزارت ارتباطات، درست سر میدان، دلالان دارو را می‌بینید که با عبور هر رهگذر زیر لب زمزمه می‌کنند «دارو دارو». البته انگار اکنون تعدادشان از گذشته کمتر شده، اما هنوز هم این افراد و لفظ روی لب‌شان از اصلی‌ترین مشخصه‌های این خیابان و راسته است.

ناصرخسرو مجازی هم آمد

به‌نظر می‌رسد چند وقتی است یک ناصرخسرو هم در فضای مجازی شکل گرفته و در برخی گروه‌های تلگرامی فروش دارو هم دقیقا مثل ناصرخسرو، می‌توان انواع داروهای کمیاب را به‌راحتی پیدا کرد. فعالان این بازار می‌گویند بخشی از داروهای موجود در ناصرخسرو مجازی داروهای بیمارستانی هستند که از مراکز درمانی به بازار سیاه نشت کرده‌اند. این نشتی البته به داروخانه‌ها نیز رسیده و ضعف نظارتی سازمان غذا و دارو موجب شده ناصرخسرو مجازی نیز فعال شود؛ به‌علاوه اینکه نرخ داروهای موجود در ناصرخسرو مجازی بسیار بیشتر از نرخ رسمی این داروهاست. در کل هرچه دارو کمیاب‌تر، نرخ آن در ناصرخسرو مجازی بیشتر.

در ناصرخسرو مجازی، داروهای مرسومی مثل انواع انسولین نیز به‌راحتی یافت می‌شود که البته نرخ آن بیش از ۲ برابر نرخ این دارو در داروخانه‌هاست. در این بازار مکاره، افراد از همه شهرها فعالیت می‌کنند و برای همه شهرها دارو می‌فرستند. بیشتر داروفروش‌های مجازی هنگام تحویل دارو به مشتری، وجه آن را به‌صورت کارت به کارت تسویه می‌کنند و البته برخی از آنها هم که دارو را از طریق پست خصوصی (تیپاکس) ارسال می‌کنند، تاکید دارند مشتری باید هزینه را بلافاصله بعد از تحویل دارو به تیپاکس تحویل دهد.

داروهای خاص در دست مافیای خاص

داستان دلالان دارو و ناصرخسرو از دید نمایندگان مجلس هم دور نمانده و با این همه ظاهرا زور گردانندگان این بازار از مسئولان بیشتر است. به گزارش ایسنا، حسن همتی، نماینده مجلس شورای اسلامی با اشاره به جولان دلالان دارو در کشور گفت: وزیر جدید بهداشت باید در راستای مقابله با مافیای دارو و ایستادگی در برابر دلالان دارو اقدامات قاطعی انجام دهد.

وی افزود: ‌باید در گام نخست جولان دلالان دارو و داروهای تک‌نسخه‌ای را بپذیریم و سپس نهادهای ناظر و دستگاه‌های امنیتی و انتظامی برای مقابله با آن گام بردارند، این در حالی است که بسیاری از داروها در داروخانه‌ها وجود ندارد اما دلالان ناصرخسرو به مقادیر زیادی از آن نوع دارو دسترسی دارند.

وی گفت: مافیای دارو باید هر چه سریع‌تر در کشورمان جمع‌آوری شود و به هیچ وجه نمی‌پذیریم بخش‌هایی از وزارت بهداشت به این افراد رانت‌خوار خدمات و داروی خاص بدهند؛ ضمن اینکه به‌نظر می‌رسد بخش‌هایی از کشور به‌دلیل کمبود دارو به‌دنبال ناراضی نشان دادن مردم هستند، به همین دلیل باید با تمام قوا با دلالان دارو در خیابان ناصرخسرو مقابله کرد.

جای خالی نظارت بر توزیع دارو

ناصرخسرو به‌عنوان نماد بازار سیاه یا قاچاق دارو کشور شناخته شده است. بسیاری معتقدند جولان دلالان دارو در بازار سیاه ناصرخسرو نشان از ضعف نظارت بر سیستم عرضه و تقاضا دارد.

محسنی بندپی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه کمبود دارو در شرایط کنونی در کل دنیا وجود دارد، گفت: در کشور ما در سایه نبود نظارت و تحریم‌ گاهی با کمبود دارو مواجه می‌شویم؛ چنانچه در پیک پنجم کرونا این کمبود بیش از گذشته نمایان شد. به‌گفته این نماینده مجلس امروز تنها کمبود دارو نیست که موجب ناراحتی مردم شده، بلکه نبود نظارت در بازار توزیع و عرضه ناراحتی مردم را به‌دنبال داشته که خسارات جبران‌ناپذیری را به همراه دارد. رفع ضعف نظارت، نیازمند همراهی و همگامی دولت و قوه قضاییه است و قطعا قوه مقننه در این بین همراهی لازم را خواهد داشت. 

محمدعلی محسنی بندپی با تاکید بر اینکه جولان دلالان دارو در بازار سیاه ناصرخسرو نشان از ضعف نظارت بر سیستم عرضه و تقاضا دارد، گفت: در تجربه کرونا استفاده از پوکه خالی واکسن‌های مصرف شده و بازتولید آنها به‌واسطه آب و عرضه آنها به نرخ ۱۰ تا ۲۰ میلیون تومان در بازارهای کاذب نمونه‌ای از بی‌توجهی به جان مردم است که در سایه ضعف نظارت شدت گرفت؛ بنابراین افزایش و نظام‌مندی نظارت بر این بازار باید در دستور کار تمام نهادهای نظارتی قرار گیرد.

سخن پایانی

«ناصرخسرو» بیش از آنکه شاعری بلندآوازه را به یادمان بیاورد، سال‌هاست پدیده‌ای شده برای فریب مردم و بازی با جان و سلامت‌ آنها؛ به‌اصطلاح داروفروشانی که این بار نان در روغن کرونا زده‌ و نوشدارویی تقلبی را دلالی می‌کنند؛ آن‌هم به یورو و دلار...

قبل از انقلاب که شرکت پخش دارو وجود نداشت و توزیع دارو به‌صورت بنکداری انجام می‌شد، ناصرخسرو محل بنکداران دارویی بود و هر کس که قصد تهیه دارو داشت، به ناصرخسرو مراجعه می‌کرد. پس از انقلاب روند توزیع دارو در کشور تغییر کرد و منظم شد. از آن زمان به بعد ناصرخسرو کارکرد خود را به‌عنوان محل تامین دارو به شیوه قبلی از دست داده و تبدیل به محلی برای مبادله غیرقانونی دارو شده است.

بازار داغ دلالان دارو بیان‌کننده یک نکته مهم است؛ اینکه آنها آزادانه و بدون ترس در ناصر‌خسرو معامله دارو می‌کنند و گویی نهاد‌های قضایی و انتظامی هنوز به این ماجرا ورود نکرده‌اند.

 در چنین شرایطی با چرخی در خیابان اصلی و کوچه‌های فرعی ناصرخسرو می‌توانید داروهایی را پیدا کنید که در داروخانه وجود ندارد. فعالان این بازار انواع قرص‌ها، داروها و آمپول‌هایی را که حتی در داروخانه‌های تخصصی نیز نایاب شده به‌ دست‌تان می‌رسانند. هرازگاهی کار به جایی می‌رسد که مسئولان وزارت بهداشت از نهادهای امنیتی و قضایی می‌خواهند به موضوع رسیدگی کنند، اما سوال این است که منشأ و مبدأ تامین دارو در این بازار کجاست؟ چه عواملی باعث رونق این بازار سیاه شده و چرا تاکنون تلاش‌ها برای کنترل و کاهش فعالیت داروفروشان در این خیابان به نتیجه نرسیده است؟