طرح پایش واحدهای صنعتی غیرفعال نشان می‌دهد در بین کل واحدهای صنعتی، ١٢ هزار و ۶۷ واحد راکد، شامل ۶۸۱۴ واحد در داخل شهرک‌ها و نواحی صنعتی و ۵۲۵۳ واحد خارج از آنها وجود دارد که ۶۲ درصد آنها از طریق شیوه‌های فنی بازفعال‌سازی، امکان راه‌اندازی مجدد دارند و در صورت تحقق آن، بیش از ۱۶۷ هزار فرصت شغلی جدید ایجاد و سازمان صنایع کوچک نیز سالانه برای احیای تعدادی از این‌ واحدها برنامه‌ریزی می‌کند. همچنین براساس اعلام مدیران بنگاه‌های اقتصادی راکد، ۴۴ درصد از واحدهای غیرفعال مشکل کمبود نقدینگی، ۱۶ درصد مشکل نبود تقاضا و بازار، ۱۱ درصد مشکل کمبود مواد اولیه، ۱۰ درصد مشکل فرسودگی ماشین‌آلات، ۹ درصد مشکلات حقوقی با سازمان‌ها و نهاد‌ها، ۸ درصد مشکلات زیرساختی و ۲ درصد مشکلات مالکیتی و سهامداری دارند. صمت در این گزارش به اهمیت و نقش شهرک‌های صنعتی در افزایش موقعیت‌های شغلی پرداخته است.

افزایش اشتغال به‌دنبال توسعه شهرک‌های صنعتی

طبق آماری که از سوی سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران منتشرشده، تعداد شهرک‌ها و نواحی صنعتی مصوب تا پایان خرداد امسال به ۱۰۴۰ شهرک و ناحیه رسید که نسبت به تعداد ۱۰۱۱ شهرک و ناحیه صنعتی مصوب تا پایان ۱۴۰۰، افزایش ۲.۹ درصدی داشته است.

همچنین تعداد شهرک‌ها و نواحی صنعتی در حال بهره‌برداری تا پایان خرداد امسال با ۲.۲ درصد افزایش نسبت به پایان خرداد امسال به ۸۴۷ شهرک و ناحیه رسیده است.

تعداد شهرک‌ها و نواحی صنعتی در حال بهره‌برداری تا پایان خرداد سال قبل ۸۲۹ مورد بوده است.

 تعداد واحدهای صنعتی به بهره‌برداری رسیده در شهرک‌ها و نواحی صنعتی نیز تا پایان خرداد سال گذشته، ۴۸ هزار و ۱۲ واحد بوده که در مقایسه با ۴۹ هزار و ۵۲۹ واحد به بهره‌برداری رسیده تا پایان فصل اول امسال، حدود ۳.۲ درصد افزایش داشته است.

همچنین آمارها نشان می‌دهد در مجموع تا پایان خرداد سال گذشته ۹۶۲ هزار و ۲۴۳ نفر در واحدهایی که در شهرک‌ها و نواحی صنعتی به بهره‌برداری رسیدند مشغول به کار بودند که نسبت به اشتغال ۹۸۷ هزار و ٧٥٠ نفر تا پایان سه ماهه امسال در این واحدها، حدود ۲.۶ درصد افزایش داشته
است.

بر شهرک‌های صنعتی نظارت جدی داریم

گفتنی است، سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران و شرکت‌های استانی تابعه آن، اکنون با داشتن ۵۰۹ شهرک و ۳۳۸ ناحیه صنعتی و ۵ منطقه ویژه اقتصادی درحال بهره‌برداری، ۸۴ شهرک و ناحیه صنعتی تخصصی، ۶ شهرک فناوری، ۴۰ مرکز خدمات فناوری و کسب‌وکار، ۲مجتمع فناوری اطلاعات و خدمات نرم‌افزاری، ۹۹ هزار و ۱۴۳ قرارداد منعقد‌شده و بهره‌برداری از ۴۹ هزار و ۵۲۹ واحد صنعتی و 3 هزار و ۲۴۵ واحد کارگاهی، زمینه اشتغال مستقیم ۹۸۷ هزار و ۷۵ نفر را در سراسر کشور فراهم کرده است.

به گزارش روابط‌عمومی سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران، علی رسولیان، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت در نشست مشترک مدیران عامل شرکت شهرک‌های صنعتی و مدیران شهرک‌ها و نواحی صنعتی غیردولتی سراسر کشور که چندی پیش برگزار شد، عنوان کرد: از جمله اقدامات برای ارتقای وضعیت شهرک‌های صنعتی خصوصی عبارت است از حمایت، شکل‌گیری و تقویت شهرک‌های صنعتی خصوصی با اعمال نظارت‌های لازم، فعالیت بیش از ۷ هزار واحد تولیدی و اشتغالزایی برای حدود ۱۶۸ هزار نفر در ۶۴ شهرک و ناحیه صنعتی غیردولتی دارای پروانه بهره‌برداری در کشور که در خلال این اقدامات، رویکرد وزارت صنعت، معدن و تجارت در دولت سیزدهم رویکردی مبتنی بر توسعه نهادهای اشتغالزاست.

وی گفت: نهادهای نظارتی نیز به‌طور جدی بر شهرک‌ها و نواحی صنعتی غیردولتی نظارت دارند و البته نظارت‌ها باید حداکثری باشد.

رویکرد این وزارتخانه در دولت سیزدهم، حمایت از ارتقای وضعیت شهرک‌های صنعتی خصوصی است؛ بنابراین در تلاشیم با اعمال نظارت‌های لازم، به شکل‌گیری و تقویت این‌گونه شهرک‌ها کمک کنیم.

وی با تاکید بر اینکه باید ابزارهای قانونی لازم را برای نظارت بر شهرک‌ها و نواحی صنعتی غیردولتی داشته باشیم، اضافه کرد: اهلیت‌ها و صلاحیت‌های فنی لازم برای راه‌اندازی و فعالیت این‌گونه شهرک‌های صنعتی باید احراز و مشخص شود. بررسی قوانین، دستورالعمل‌ها و بخشنامه‌های مرتبط با شهرک‌ها و نواحی صنعتی غیردولتی با رویکرد رفع چالش‌ها و مشکلات موجود، از اولویت‌ها و ضرورت‌های این سازمان است.

رسولیان تاکید کرد: صدور مجوزهای لازم به‌صورت الکترونیکی نیز به کاهش بروکراسی اداری و تسهیل فعالیت‌های سرمایه‌‌گذاری در این حوزه کمک شایانی می‌کند. وی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه ۴۵ شهرک و ناحیه صنعتی غیردولتی دارای پروانه تاسیس داریم، یادآور شد: همچنین ۶۴ شهرک و ناحیه صنعتی غیردولتی دارای پروانه بهره‌برداری از سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران در کشور فعالیت دارند.

معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت همچنین از انعقاد ۱۰ هزار و ۴۱۶ قرارداد حق بهره‌برداری به گستره ۴ هزار و ۳۷۱ هکتار در شهرک‌ها و نواحی صنعتی غیردولتی استان‌ها خبر داد.

تعداد واحدهای به بهره‌برداری رسیده در شهرک‌ها و نواحی صنعتی غیردولتی نیز ۷ هزار و ۶۰۱ واحد است که زمینه اشتغال حدود ۱۶۸ هزار نفر را فراهم آورده‌اند.

دودی که به چشم صنعتگر می‌رود

جواد باصری، مدیرعامل شرکت خدماتی شهرک صنعتی بزرگ شیراز هم ضمن تاکید بر لزوم تامین زیرساخت‌ها در شهرک‌های صنعتی متناسب با توسعه این شهرک‌ها گفت: قطعا دود توسعه شهرک‌ها بدون توجه به تامین زیرساخت‌های موردنیاز به چشم صنعتگر خواهد رفت. شهرک صنعتی شیراز به‌عنوان یکی از شهرک‌های صنعتی بزرگ کشور هم‌اینک در ۵ فاز فعال است در حالی که زیرساخت‌های موجود در آن به هیچ موجه متناسب با تعداد واحدهای تولیدی و صنعتی مستقر در آن نیست. این در حالی است که روند توسعه شهرک همچنان ادامه دارد و زمینه واگذاری زمین به صنعتگران در فاز ۶ هم در حال آماده شدن است.

وی یکی از نیازهای اصلی شهرک‌ها را آب دانست و افزود: حدود ۸ سال است آب موردنیاز صنعتگران در شهرک صنعتی بزرگ شیراز از ۳ حلقه چاه تامین می‌شود و با وجود افزایش تعداد واحدهای صنعتی که روز‌به‌روز نیز در حال افزوده شدن بر تعداد آنهاست، حجم آب تولیدی برای این واحدها هیچ افزایشی نداشته است. به‌عبارتی می‌توان گفت در حالی‌که میزان آب موجود برای شهرک صنعتی شیراز ۷۵ لیتر بر ثانیه بوده، اما حدود ۳۵۰ لیتر بر ثانیه انشعاب فعال واگذار شده است. باصری گفت: این ۳۵۰ لیتر مربوط به یک نوبت فعالیت است و چنانچه این واحدها بنا باشد در ۲ یا ۳ نوبت فعالیت کنند یا واحدهای راکد هم وارد چرخه فعالیت شوند، این شرایط به مراتب سخت‌تر خواهد شد. تاکنون افزون بر ۴ هزار و ۳۰۰ قطعه زمین در شهرک صنعتی شیراز واگذار شده که از این تعداد ۲ هزار و ۳۰۰ قطعه هنوز به مرحله ساخت یا راه‌اندازی واحد تولیدی نرسیده است. از آنجا که ادامه فعالیت واحدهای تولیدی بدون تامین آب ممکن نیست، مابقی آب موردنیاز شهرک صنعتی یعنی چهارپنجم آب موردنیاز از طریق اجاره چاه‌های کشاورزی تامین می‌شود که هزینه آن بر دوش صنعتگر است و سبب افزایش بهای تمام‌شده تولید می‌شود.

مدیرعامل شرکت خدماتی شهرک صنعتی بزرگ شیراز گفت: علت اصلی مواجهه این شهرک با مشکل کمبود آب، واگذاری‌های بی‌رویه زمین به سرمایه‌گذار بوده و امروز در شهرک صنعتی شیراز چندین برابر منابع آبی موجود انشعاب واگذار شده است.

وی گفت: شهرک صنعتی بزرگ شیراز در بحث زیرساخت‌های مخابراتی هم مشکل دارد، چراکه در ابتدا برای تعداد محدودی زیرساخت مخابراتی پیش‌بینی‌شده بود، اما چون شهرک مدام توسعه داشته، زیرساخت‌های مخابراتی متناسب با این رشد توسعه چندانی نداشته و امروز صنعتگر برای داشتن یک خط تلفن اگر امکان واگذاری وجود داشته باشد باید هزینه زیادی صرف کنند.

باصری افزود: امروز یک صنعتگر برای خرید یک خط تلفن باید یک و نیم میلیون تومان هزینه کند، در حالی که همین خط تلفن در شهر شیراز به نرخ حداکثر ۲۰۰ هزار تومان به شهروندان واگذار می‌شود. در مجموع می‌توان گفت سرعت تامین زیرساخت‌ها در این شهرک به مراتب کندتر از سرعت ایجاد زیرساخت‌ها بوده و پیشنهاد می‌شود با توجه به فراهم نبودن زیرساخت‌ها، روند واگذاری زمین در شهرک صنعتی شیراز متوقف شود و زمانی که زیرساخت‌ها فراهم شد، زمین به سرمایه‌گذار واگذار شود.

سوداگری زمین نداریم

مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی استان قم گفت: به‌دلیل اینکه متقاضی بابت واگذاری زمین یک مبلغ قابل‌توجهی را پرداخت می‌کند معمولا در زمین‌های شهرک‌های صنعتی، بحث سوداگری زمین زیاد مطرح نیست.

به گزارش ایسنا، روح‌الله ابراهیمی درباره طرح پنجره واحد مدیریت زمین، اظهار کرد: پنجره واحد مدیریت اراضی کشور، کار بسیار پسندیده‌ای است و در راستای شفافیت، مقابله با فساد، مقابله رفتار چندگانه و... طراحی شده است.

وی با بیان اینکه این طرح منطبق با منشور دولت سیزدهم است و شرکت شهرک‌ها نیز از آن استقبال می‌کند، مطرح کرد: درباره خود شهرک‌های صنعتی دو موضوع وجود دارد یک ایجاد شهرک‌های صنعتی است اعم از خصوصی یا دولتی و دوم واگذاری اراضی در داخل شهرک است.

  مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی استان قم با اشاره به اینکه تمام مراحل ایجاد شهرک‌های صنعتی به صورت فیزیکی انجام می‌شود، عنوان کرد: الکترونیکی شدن مراحل، می‌تواند موجب تسریع در فرآیند ایجاد شهرک‌های صنعتی شود. طی این فرآیند هم شرکت شهرک‌های صنعتی به‌عنوان مجموعه دولتی که درخواست می‌دهد و هم بخش خصوصی که بخواهد شهرک غیردولتی بزند، تمام مراحل را شفاف و روشن طی خواهد کرد.

ابراهیمی با بیان اینکه اما درباره واگذاری اراضی داخل شهرک قاعدتا یک‌بار تمام استعلامات انجام و تغییر کاربری داده شده، خاطرنشان کرد: در استعلامات بحث ارزیابی زیست‌محیطی انجام‌شده و مباحثی از جمله تامین آب، برق، گاز و راه دسترسی نیز سنجیده می‌شود.

به‌عنوان‌مثال، یک مجموعه ۵۰۰ هکتاری را در قطعات ۵ هزار متر، ۲ هزار متر، ۱۰ هزارمتر و... به سرمایه‌گذار واگذار می‌کنیم و برای این واگذاری‌ها مراحل استعلام‌گیری و تغییر کاربری نیاز نیست، چراکه در ابتدا برای آن ۵۰۰ هکتار کلی انجام شده است.

مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی استان قم با اشاره به اینکه مجموعه شهرک‌های صنعتی قواعد و قوانین مشخصی در واگذاری زمین دارد، تصریح کرد: به‌دلیل اینکه متقاضی بابت واگذاری زمین یک مبلغ قابل‌توجهی را پرداخت می‌کند، معمولا در زمین‌های شهرک‌های صنعتی بسیار بحث سوداگری زمین مطرح نیست. در محل‌هایی که اراضی دولتی است و هزینه‌ای بابت واگذاری اخذ نمی‌شود معمولا تصرف و سوداگری زمین وجود دارد.

سخن پایانی

شهرک‌های صنعتی که روزی برای تقویت بنگاه‌های کوچک و متوسط و سوق‌یافتن آنها به سوی صادرات ایجاد شده بود، حالا خود به معضلی برای بخش صنعت بدل شده است. توسعه فیزیکی شهرک‌های صنعتی با وجود ضعف‌های زیرساختی، فعالیت بنگاه‌های صنعتی مستقر در این شهرک‌ها را باچالش مواجه کرده است. به گفته فعالان اقتصادی، افزایش بی‌رویه ایجاد خوشه‌های صنعتی توسط دولت، باعث اتلاف منابع دولت می‌شود که در نهایت، خروج تمرکز دولت از رفع نیاز‌ها و مشکلات صنایع کوچک را به‌دنبال دارد؛ پس بهتر است شهرک صنعتی جدیدی راه‌اندازی نشود و تمرکز دولت و سازمان شهرک‌های صنعتی روی رفع مشکلات زیرساختی شهرک‌های موجود باشد.