دانش‌بنیان‌ها در صدر انتخاب صنعتگران باشند
بسیاری از دولتمردان در مناصب وزارتی و اجرایی معتقدند صاحبان صنایع در کشور ما نیازمند دانش‌بنیان‌ها و فناوری‌های نوینی هستند که حاصل فعالیت آنها می‌توانند نیازهای عمده‌ای را در صنایع گوناگون حل کند؛ بنابراین بیش از پیش باید نسبت به شرکت‌های دانش‌بنیانی که در راستای رفع تحریم‌ها گام برمی‌دارند، اعتبار قائل شویم و محصولات آنها را در صدر انتخاب‌هایمان قرار دهیم. این روند، کمک شایانی به ذخایر ارزی کشور برای جلوگیری از ارزبری می‌کند و حتی با مدیریت درست می‌تواند منجر به ارزآوری شود.
دانش، ثروتی نامیرا
ناهید انتظاریان در مقاله‌ای با عنوان تاثیر کسب‌وکارهای دانش‌بنیان بر رشد اقتصادی کشور آورده است؛ «در دنیای پر تحول امروز، دانش و نوآوری، اساسی‌ترین عامل پیشرفته در عرصه‌های صنعتی و اقتصادی به‌شمار می‌رود. اقتصاد یک کشور وقتی شکوفا می‌شود که بستر لازم برای نوآوری و حضور در بازارهای رقابتی فراهم شود. دانش یک کالای عمومی است، زیرا می‌توان آن را بدون کاهش و استهلاک با دیگران به مشارکت گذاشت. در عین حال، این یک مشخصه منحصر به فرد برای این کالای عمومی است که بر خلاف سایر کالاهای فیزیکی مانند سرمایه، دارایی‌های مادی و منابع طبیعی، استفاده از آن از کمیت این سرمایه نمی‌کاهد و می‌توان از آن بارها استفاده کرد؛ به این ترتیب، دانش به‌عنوان یک منبع دائمی همواره در اختیار بنگاه‌های اقتصادی قرار گرفته و با مشارکت مکرر در فرآیندهای گوناگون تولیدی و خدماتی، سبب افزایش مزیت رقابتی و ایجاد ارزش‌افزوده و توسعه پایدار می‌شود.»
راه‌های ورود به صنایع بزرگ
حمیدرضا رفیعی‌زاده، مدیرعامل یک شرکت‌های دانش‌بنیان در زمینه برق و الکترونیک، فوتونیک، مخابرات و سیستم‌های خودکار با اشاره به مهم‌ترین مولفه‌ها در اقناع صنایع بزرگ برای بهره‌گیری بیشتر از تولیدات دانش‌بنیان به صمت گفت: امروزه صنایع کشور بیش از هر چیز نیازمند بروزرسانی هستند و به‌عبارت دیگر، عموما محصولات فناورانه تاریخ صرف دوسالانه یا شاید هم کمتر دارند و اگر محصولی که دو سال پیش تولید شده متناسب با نیازهای روز تغییر نکرده باشد، عمر زیادی ندارد و امروز خواهان قبلی نخواهد داشت.
عبرت‌گیری از برندهای بزرگ
وی گفت: دانش‌بنیان‌ها باید روز‌به‌روز خود را با آنچه نیاز صنایع است به‌روز کنند و به عبارت‌دیگر، اگر هر سازمانی توانست خود را به‌روز کند، در جامعه هدف ماندگار خواهند شد و در غیر این صورت، رو به اضمحلال می‌روند. به‌عنوان مثال، زمانی کفش ملی به روسیه صادر می‌شد، اما امروز کمتر بازاری مخاطب کفش ملی است یا در روزگاری شرکت علاءالدین، بزرگ‌ترین تولیدکننده چراغ والور بود، اما از آنجا که نتوانست پابه‌پای فناوری روز پیش برود، در نهایت نتوانست جایگاه خود را در بازار حفظ کند. در واقع یکی از فرآیندهای اعتمادسازی صاحبان صنایع بزرگ به‌روز بودن دانش‌بنیان‌هاست.
در میان اخبار
خوش‌قول باشید
وی خدمات‌دهی متناسب با بازار هدف از سوی دانش‌بنیان‌ها را از دیگر فرآیندهای مهم دانش‌بنیان‌ها در راستای باز شدن راه‌شان به صنایع داخلی کشور دانست و گفت: دانش‌بنیان‌ها باید بتوانند خدمات‌دهی مطلوبی داشته باشند و مطابق با استانداردهای روز دنیا مشتری‌مداری کنند. همچنین پایبند بودن به زمان‌بندی‌های از قبل تعیین‌شده از دیگر فرآیندهایی است که یک دانش‌بنیان را در مسیر اقناع صاحبان صنایع پیروز میدان می‌کند. بسیاری از صاحبان شرکت‌های دانش‌بنیان که سابقه طولانی در تولید محصول دارند، معتقدند که باید به‌آرامی در بازار گام گذاشت و ذره‌ذره محصولات تولیدی را عرضه کرد. ترابی این ویژگی را یک پله دیگر برای جلب رضایت صنایع داخلی در بهره‌گیری از تولیدات شرکت‌های دانش‌بنیان دانست و گفت: شناخت نیاز بازار، برگ برنده هر تولیدکننده‌ای است. ذائقه اصلی بازار در حرکت‌های آهسته و گام‌به‌گام شناخته می‌شود. بهتر است پیش از آنکه میلیون‌ها تومان هزینه صرف تولیدات با تیراژ بالا کنیم، چند نمونه اولیه برای شناسایی مخاطب تولید شود. متاسفانه راه برای جا افتادن در چرخه صنعتی کشور هنوز زیاد است و اغلب شرکت‌های دانش‌بنیان نتوانسته‌اند تعاملات تجاری جدی با کارخانه‌دارهای بزرگ و صاحبان صنایع در کشور برقرار کنند و بیشتر تعاملات آنها جسته‌گریخته بوده است. البته اغلب این افراد هم هزینه جدی برای به‌روزآوری نمی‌کنند. وی افزود: یکی دیگر از فرآیندهایی که جنبه دوسویه دارد، استانداردسازی صنایع است این مولفه مهم را دو طرف یعنی هم دانش‌بنیان و هم صنایع باید مدنظر داشته باشند. از یک‌سو دانش‌بنیان‌ها باید استانداردسازی کنند تا بتوانند جایگاه خود را در میان مصرف‌کننده و صنعت باز کند و از سوی دیگر، صنایع باید استانداردسازی کنند تا در نهایت مانع از خروج ارز از کشور شوند.
توفیقات چندانی در صنعت کشاورزی نداشتیم
به‌طورکلی، وقتی صحبت از توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان می‌شود، یعنی به کمک علم و فناوری به تولید انبوه کالا و خدمات داخلی باکیفیت بالا برسیم. سیامک آزادی، رئیس پارک علم و فناوری استان کرمانشاه با تاکید بر این فرآیند به صمت گفت: این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که همه اجزای این زیست‌بوم بتوانند در ارتباط با یکدیگر به‌عنوان یک راهبرد اساسی در توسعه کشور به آن نگاه کنند، نه آنکه تنها به‌دلیل نام‌گذاری یک سال معین به‌عنوان یک رویکرد مهم در نظر گرفته شود؛ بنابراین توجه به کسب‌وکارهای نوین باید از الزامات اساسی وزارتخانه‌ها و اداراتی باشد که در زمینه صنعت، معدن، تجارت، کشاورزی، فنی‌مهندسی و... فعالیت می‌کنند. البته تاکنون نتوانسته‌ایم توفیق چندانی به‌ویژه در صنایع تبدیلی کشاورزی کسب کنیم. وی گفت: در این میان، استفاده از قدرت بازوی بخش خصوصی برای این هدف می‌تواند به‌عنوان یک رویکرد مهم در نظر گرفته شود. از آنجایی که محور توسعه اقتصادی هر کشوری، بخش خصوصی آن کشور است؛ بنابراین برای توسعه اقتصاد دانش‌بنیان‌ها، راهی جز جذب بخش خصوصی به‌عنوان یک رکن مهم در بازار و تولید انبوه نیست، چراکه امکانات مالی نهادهای دولتی، تنها برای بقای دانش‌بنیان‌ها کفایت می‌کند، نه توسعه آنها به‌عنوان یک قدرت اقتصادی در کشور. در نهایت اینکه ایجاد اشتغال و توسعه کارآفرینی باید بر عهده بخش خصوصی باشد. بسیاری معتقدند دولت و پارک‌های علم و فناوری باید ریسک سرمایه‌گذاری را برای بخش خصوصی کاهش دهند تا بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری در راستای توسعه اقتصاد دانش‌بنیان‌ها قانع شود. در غیر این صورت، نمی‌توان هدف توسعه اقتصاد دانش‌بنیان را عملیاتی کرد و توقعی از بخش خصوصی داشت.
سخن پایانی
به‌گفته کارشناسان، در سال گذشته هزار و ۶۵۹ نیاز فناورانه صنعت با برگزاری ۱۴ رویداد در حوزه‌های فضا، کاشی و سرامیک، فولاد، رباتیک و هوش مصنوعی و... معرفی شد. حال می‌توان به این نکته اشاره کرد که خلق ثروت در قرن جاری در جایی اتفاق می‌افتد که علم و دانش در تمامی محصولات و صنایع به‌کار گرفته شود و به تبع آن، حرکت به سمت اقتصاد دانش‌بنیان و دانش‌بنیان شدن صنایع به‌ویژه صنایع بزرگ، به‌عنوان اصلی‌ترین راهبرد توسعه صنعتی کشورها موردتوجه قرار گرفته باشد، مقوله‌ای که تا کنون نسبت به آن غفلت کرده‌ایم و باید هر چه سریع‌تر، فاصله تولیدات صنعتی و دانش را با حرکت به سمت دانش‌بنیانی شدن صنایع به حداقل برسانیم. نوآوری باز، عنوانی است که به‌تازگی در ادبیات دانش‌بنیان کشور راه یافته که در واقع، امکان همکاری بین صنایع گوناگون و غیرمرتبط با یکدیگر را در راستای ترکیب فناوری‌های نامتجانس برای خلق یک محصول جدید و دانش‌بنیان را مقدور می‌سازد تا چالش عدم‌پاسخگو بودن صنایع داخلی به نیازهای فناورانه جامعه که به‌دلیل افزایش سطح انتظار مردم و حرکت شتابان فناوری به‌وجود آمده را برطرف کند.
