خوشبختانه ایران جزو ۵ کشور مطرح دنیا در صنعت طلا محسوب می‌شود و از جایگاه مطلوبی در تولید طلا، جواهرات و زیورآلات دست‌ساز برخوردار است. چندی پیش، دعوایی میان مجازی‌فروشان و طلافروشان مغازه‌دار در بازار به وجود آمد و طرفداران کسب‌وکارهای سنتی معتقد بودند طلا بسان کفش نیست که بتوان در بسترهای آنلاین خرید و به‌راحتی فروخت؛ بحث وزن رنگ و اصالت کالا در این فلز گرانبها حساسیت چند برابری دارد. در طرف دیگر، آنلاینی‌ها هم معتقد بودند با رعایت تمامی استانداردهای نظارتی و زیرساخت‌های امنیتی می‌توان بازار آنلاین طلا را هم راه‌اندازی کرد و به کسب‌وکار پرداخت. صمت در این گزارش به بررسی نقش پلتفرم‌های مجازی در خرید و فروش آنلاین طلا پرداخته است.

آنلاین به رنگ طلا

از گذشته، تمام سرمایه‌گذاری‌های مردم روی طلا بوده است. ما هم در کشوری زندگی می‌کنیم که از گذشته تاکنون خرید و نگهداری طلا راه مناسبی برای پس‌انداز بوده است؛ این موضوع به‌قدری اهمیت دارد که حتی در برخی خانواده‌ها که جزو سطوح پایین مالی جامعه هم به‌حساب می‌آیند، مقداری طلا به‌ویژه از سوی مادر خانواده، به‌اصطلاح برای روز مبادا نگهداری می‌شده است. اصولا خریدن طلا متناسب با وسع مالی هر فردی انجام می‌شود؛ نکته مهم اینجا است که بیشتر افراد خواهان خریدن طلا هستند، در واقع بیشتر مردم هنگام خرید طلا هیچ‌گونه مشکلی ندارند، اما در زمان فروش دچار مشکل هستند و حتی با نرخ بسیار پایین نیز مجبور به فروش آن می‌شوند و به‌تازگی به‌دلیل فاصله نرخ خرید و فروش، مردم کمتر رغبتی برای سرمایه‌گذاری روی طلا دارند. حال اگر بستری پیدا شود که افراد با طلافروشان بسیاری در ارتباط باشند، تا کالاها قابلیت فروش در لحظه را داشته باشند و در بستری مطمئن و امن به تبادل طلا بپردازند، می‌تواند مردم را به خرید طلا راغب‌تر کند، بنابراین خرید و فروش آنلاین طلا تنها جنبه تبادل این فلز گرانبها را ندارد، بلکه موجب ارتباط گسترده اشخاص حقیقی با بازار طلا و طیف وسیع طلافروشان می‌شود.

مخالفت با فروش آنلاین طلا

محمدرضا نصراللهی، مشاور حقوقی اتحادیه کشوری کسب‌وکارهای مجازی و چند پلتفرم فروش طلا در بستر آنلاین در گفت‌وگو با صمت درباره فروش طلا در بستر مجازی گفت: در سال ۹۴-۹۵ اتاق اصناف و اتحادیه فناوران تهران، جوازهایی برای پروانه کسب به برخی فروشگاه‌ها صادر کرد که در میان این پروانه کسب، چند پلتفرم طلا هم جواز کسب گرفت؛ مانند سکه سرمایه یا آرامیس. در سال ۱۳۹۶ که اتحادیه کسب‌وکارهای اینترنتی تشکیل شد، از سوی این اتحادیه هم 3 جواز دیگر برای پلتفرم‌های طلا صادر شد که در مجموع 5 جواز کسب برای این نوع پلتفرم‌ها از سوی اتاق اصناف و اتحادیه کشوری کسب‌وکارهای اینترنتی صادر شد.

وی گفت: در همان سال به‌دلیل مشکلاتی که در فروش سکه ثامن در بستر آنلاین به‌وجود آمد، به‌صورت غیررسمی و نه مستند، به اتحادیه کسب‌وکارهای اینترنتی، اجازه ادامه صدور جواز برای فروشگاه‌های طلا و فروش آنلاین طلا داده نشد. در این راستا، این اتحادیه هم کارگروهی را به نام «کارگروه پلتفرم‌های طلا» تشکیل داد و در مرحله بعد از تمامی فعالان این حوزه هم در بستر مجازی و هم در فضای سنتی دعوت کرد تا نظرات خود را اعلام کنند.

تنها مجوزداران می‌توانند آنلاین بفروشند

به‌گفته نصراللهی، دغدغه اصلی این اتحادیه برای مبارزه با فروش طلا در بستر آنلاین، فساد و جرم‌های ممکن نبود، بلکه مخالفت با تغییر و اشاعه روندی جدید در فروش طلا بود. در این میان، اتحادیه کشوری کسب‌وکارهای مجازی هم یک شرط مهم برای ضوابط فروش آنلاین طلا گذاشت. برطبق این ضوابط به کسانی جواز فروش آنلاین داده می‌شد که یا خودشان جواز کسب داشته باشند یا با فردی که دارای جواز کسب است، قرارداد ببندند و تامین‌کننده اصلی طلا همان فردی باشد که دارای جواز است.

وی خاطرنشان کرد: بنابراین برای صدور جواز فروش طلا در بستر آنلاین 2 رکن کلیدی وجود دارد. ابتدا فردی که می‌خواهد به‌صورت آنلاین طلا را بفروشد باید خودش جواز کسب داشته باشد یا  یک قرارداد همکاری با یک طلافروشی برای فعالیت در زمینه کسب‌وکار داشته باشد.

فروش آنلاین طلا به بازار سنتی آسیب نمی‌زند

نصراللهی در ادامه گفت: مخالفت اتحادیه طلافروشان با فروش آنلاین در اصل به‌دلیل رقابت با فروش سنتی این کالا بود، در واقع آنها در مقابل تغییر مقاومت نشان می‌دادند و خواهان توقیف کسب‌وکارهای اینترنتی بودند؛ چرا که گمان می‌کردند فروش طلا در بستر آنلاین سد راه فروش سنتی است و این باعث ضربه خوردن به این نوع کسب‌وکارها می‌شود.

وی افزود: مشابه چنین روندی در دیگر کسب‌وکارها هم رخ داده است، مانند تاکسی تلفنی‌ها یا سفارش غذا به‌صورت آنلاین. تاریخ نشان داده است، در واقع هر تغییری که در فروش کالا ایجاد می‌شود، کسب‌وکارهای سنتی با آن مخالفت می‌کنند.

هنوز سندی ارائه نشده است

نصراللهی عنوان کرد: اتحادیه طلافروشان هیچ‌گاه از دلایل اصلی خود در جلسات رسمی پرده برنداشتند، اما آنها فروش آنلاین طلا را سد راه فروش سنتی این کالا می‌دانستند، اما این دلیلی نبود که آنها بتوانند در جلسات اتاق اصناف به‌راحتی درباره آن صحبت کنند. از سوی دیگر، اتحادیه کشوری کسب‌وکارهای مجازی هم در پاسخ به این محور اشاره کرده که وقتی فردی از سوی اتحادیه طلافروشان موفق به کسب جواز می‌شود، یعنی این فرد موردتایید اتحادیه طلافروشان است، حال این پرسش مطرح می‌شود که چرا این فرد نمی‌تواند طلای خود را در بستر مجازی به‌فروش برساند؟

وی بااشاره به الزامات موجود در فروش طلا گفت: وقتی فردی کالایی را در بستر مجازی خریداری می‌کند، باید پیش از خرید، اطلاعات کامل و موردنیاز را از سوی فروشنده دریافت کند، در واقع طبق ماده قانون تجارت الکترونیک، فروشنده تامین‌کننده باید تمام ویژگی‌هایی را که در تصمیم خریدار موثر است، در توضیحات کالا بگذارد. حال اگر اخلالی در اطلاعات دریافتی طلای خریداری‌شده به‌وجود آمد، به‌ویژه درباره وزن طلا، خریدار می‌تواند شکایت خود را ثبت کند و این فرآیند در تمامی کالاها صادق است.

به‌گفته این کارشناس، اگر فردی می‌خواهد صحت وزن طلای خریداری‌شده را دریابد، می‌تواند پس از خرید با مراجعه به طلافروشی‌های محلی، طلای خود را وزن کند و در صورت بروز اشتباه، روند قانونی را پیش گیرد و از فروشنده شکایت کند.

نصراللهی در ادامه بااشاره به توقف صدور مجوز از سوی اتحادیه کشوری کسب‌وکارهای مجازی درباره فروش آنلاین طلا گفت: از زمانی که صدور مجوز برای کسب‌وکارهای اینترنتی در فروش آنلاین طلا متوقف شد، این اتحادیه برای حل این معضل، کارگروهی را به نام کارگروه طلا تشکیل داد که در آن ضوابطی برای رفع توقف صدور مجوز تنظیم شد و طی روندی اصلاحیه‌هایی روی این ضوابط انجام گرفت که در نهایت تاییدیه نهایی اعلام شد.

وی افزود: در جلسه نهایی اتاق اصناف ایران درباره صدور مجوز برای فروش طلا در بستر آنلاین این تاییدیه به‌تصویب رسید.

طلا در بستر  مجازی

سیدرضا سیادتی، مدیرعامل یک شرکت دانش‌بنیان در زمینه طراحی و ساخت پلتفرم در زمینه خرید و فروش طلا در گفت‌وگو با صمت گفت: باتوجه به اینکه چند سالی می‌شود خریدوفروش‌های اینترنتی در کشور جا افتاده است، با راه‌اندازی چند پلتفرم در حوزه خریدوفروش طلا برخی فروشندگان سنتی و اتحادیه طلافروشان به مخالفت با این جریان برآمدند که خوشبختانه با حمایت انجمن کسب‌وکارهای مجازی و با ابلاغیه به وزارت صمت، این پلتفرم‌ها به‌رسمیت شناخته شدند و اکنون هیچ محدودیتی برای فعالان این عرصه وجود ندارد. کوکو یک فروشگاه آنلاین خرید و فروش طلا است که هر طلافروشی می‌تواند با استفاده از آن در بستر مجازی به کسب‌وکار و خریدوفروش طلا بپردازد.

پیش به سوی نقدینگی طلا

وی افزود: تیم تحقیقاتی این مجموعه با بکارگیری تکنولوژی‌های روز دنیا موفق شده است، نخستین پلتفرم ایرانی بر بستر اینترنت ملی را ایجاد کند؛ پلتفرمی که محدودیت‌های ناشی از قطعی اینترنت، هیچ تاثیری روی فعالیت‌های آن ندارد. در این پلتفرم، بستری مناسب به‌صورت حرفه‌ای و تخصصی برای افرادی که قصد خریدوفروش طلا و صنایع دستی را دارند، فراهم شده است، همچنین سیاست‌های بازاریابی حرفه‌ای را نیز روی این پلتفرم نهادینه کرده‌ایم.  اکنون جریان نقدینگی کشور، روی ارز و دلار حرکت می‌کند و این مسئله مشکلاتی را برای کشور ایجاد کرده است، از این‌رو ما به‌دنبال این هستیم تا نقدینگی ایران را به‌سوی طلا و صنایع دستی هدایت کنیم. گرایش نقدینگی به این سمت، ضمن ایجاد کارآفرینی باعث می‌شود صنعت قدیمی و با قدمت کشورمان بار دیگر رونق یابد.

وی به مسائل امنیتی این پلتفرم اشاره کرد و گفت: برای ساخت این پلتفرم از پیچیده‌ترین روش‌های کدگذاری استفاده شده است، همچنین از افراد بسیار حرفه‌ای نیز برای برنامه‌نویسی این پلتفرم استفاده کرده‌ایم که امنیت این قضیه را تامین می‌کند، حتی اکنون مجوزهای لازم را نیز از اتحادیه کسب‌وکار کشور دریافت کرده‌ایم.

سیادتی افزود: افراد برای فعالیت در این کسب‌وکار باید جواز کسب داشته و از صلاحیت کافی و پشتوانه فعالیت اقناع‌کننده‌ای برخوردار و همچنین سابقه درخشانی هم باید در خرید و روش آنلاین داشته باشند. گفتنی است، پول‌های خرید طلا زمانی به حساب طلافروش واریز می‌شود که پس از دریافت طلا، مشتریان گواه صحت کالا را بدهند و از اصل بودن محصول دریافت‌شده اطمینان حاصل کنند که پس از تایید مشتری، پول پرداخت‌شده به حساب طلافروش واریز یا به‌عبارتی پول آن آزاد می‌شود.

وی بااشاره به ارزآوری این پلتفرم اظهار کرد: باتوجه به اینکه این پلتفرم ویژه مزایده است، تمام صنعتگرانی که کالاهای دستی و زینتی با طلا و نقره می‌سازند، می‌توانند در این شبکه به‌صورت مزایده شرکت کنند. یکی از اهداف و برنامه‌ریزی‌های ما برای سال‌های آینده این است که شبکه‌ها را به‌صورت انگلیسی برگزار کنیم که به‌شکل مزایده، ارزآوری هم برای کشورمان داشته باشد.

سیادتی درباره روند فروش طلا از سوی افراد حقیقی گفت: بخشی از پلتفرم فروشگاهی نیست که افراد حقیقی می‌توانند به فروش طلا هم بپردازند. گفتنی است، برای تایید اصالت طلا به‌صورت مجازی یا حقیقی طلای موردنظر کارشناسی می‌شود و از افراد حق کارشناسی دریافت می‌شود و با تایید طلا به‌فروش می‌رسد. به‌منظور استانداردسازی نرخ‌گذاری، برای فروشگاه‌ها تعرفه‌ای مشخص را در نظر گرفتیم و با رنگ‌ها مشخص کردیم که نرخ درج‌شده چقدر با نرخ واقعی فاصله دارد و افراد براساس رنگ‌ها فروشنده موردنظر خود را انتخاب می‌کنند، همچنین بخشی وجود دارد که هنوز راه‌اندازی نشده و این‌گونه افراد می‌توانند تصویر طلای موردنظر خود را بارگذاری و قیمت‌ها را از فروشندگان دریافت کنند.

بدلیجات نمی‌فروشیم

این فعال در عرصه خریدوفروش طلا بااشاره به تحت‌وب‌بودن این پلتفرم گفت: در گام نخست تلاش کردیم شبیه اینستاگرام باشد، اما متاسفانه استقبال چندانی نشد و آن را برمبنای وب طراحی کردیم. از آنجایی که خرید طلا جزو خریدهای روتین مردم نیست، شاید الزامی نبینند که بخواهند به‌عنوان یک اپلیکیشن آن را نصب کنند و به‌همین‌دلیل، تحت‌وب‌بودن را انتخاب کردیم؛ در کل هر فلز قیمتی در این پلتفرم به‌فروش می‌رسد. گفتنی است، بدلیجات و زیورآلاتی که مربوط به دیگر فلزها می‌شود، در این اپ به‌فروش نمی‌رسد. استقبال طلافروشان فیزیکی، قابل‌قبول بود و دست‌کم هزار طلافروش در این پلتفرم ثبت‌نام کرده‌اند، اما به‌دلیل پیچیدگی بازار، مولفه‌ای نیست که انتظار بازگشت سرمایه در کوتاه‌مدت را داشته باشیم و بیش از یک میلیارد تومان سرمایه‌گذاری شده، اما هنوز هیچ سود و بازدهی نداشته است.

سخن پایانی

باتوجه به موارد یادشده، آن دسته از طلافروشانی که دارای جواز کسب و سابقه فعالیت در بازار سنتی هستند، می‌توانند در فضای آنلاین به دادوستد بپردازند و به‌عبارتی، بازار آنلاین طلا را بیشتر مغازه‌داران بازار سنتی دایر کرده‌اند. رعایت حقوق مشتری در هر شرایطی الزامی است و کسانی که در فضای مجازی فعالیت می‌کنند هم، باید به آن پایبند باشند. طلافروشان مجازی به این دلیل که پروانه کسب دارند، به‌طورحتم دارای جا و مکان فیزیکی هم هستند، بنابراین شناخته‌شده و قابل رصد و پیگیری خواهند بود، در نتیجه داد و ستد طلایی با پیگیری الزامات سختگیرانه می‌تواند به رونق بازار طلا بینجامد.