برخی آمارها حاکی از آن است که صنعت چوب و مبلمان حدود ۹ درصد اشتغال کشور را به خود اختصاص داده است. این در حالی است که سهم کنونی ایران در بازارهای بین‌المللی حدود ۰.۴ درصد است. به گزارش صمت اگرچه صنعت مبلمان در سال‌َ‌های اخیر با مشکلاتی جدی همراه بوده اما توانسته با تکیه بر توسعه زیرساخت‌ها و توان فنی از مزیت‌های لازم برای تولید و عرضه محصولات به بازارهای خارجی برخوردار شود. در این بین، برگزاری رویدادهای بین‌المللی و حضور در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی بستر معرفی توانمندی فعالان این عرصه به بازارهای داخلی و خارجی را فراهم کرده است.

گردش مالی 100 هزار میلیارد تومانی

برپایه آمارها، ایران نوزدهمین بازار بزرگ مبلمان در جهان است. گفته می‌شود در حال حاضر بیش از ۸۰ هزار واحد صنعتی، صنفی و خدماتی در صنعت مبلمان کشور فعالیت دارند و مجموع گردش مالی آن حدود ۱۰۰ هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود. این در حالی است که این حجم از گردش مالی و اشتغال تنها با بکارگیری نیمی از ظرفیت صنعت حاصل شده؛ بنابراین با بکارگیری این ظرفیت بالا که به‌دلایل گوناگون خالی و بدون‌استفاده مانده می‌توان حجم تولید، گردش مالی، اشتغال، صادرات، ارزآوری و بازده اقتصادی این صنعت را دست‌کم تا دوبرابر افزایش داد. درباره ارزش صادرات مصنوعات چوبی و مبلمان، کارشناسان از رقم سالانه بالای ۳۰ میلیون دلار صحبت می‌کنند که اگر بخشی از موانع تولید برداشته شود، می‌تواند جهش قابل‌توجهی داشته باشد.

آخرین نمایشگاه مبل

نمایشگاه بین‌المللی تهران در روزهای پایانی تیر میزبان سی‌ویکمین نمایشگاه بین‌المللی صادرات صنعت مبل با مشارکت حدود ۳۰۰ شرکت ایرانی و خارجی در ۴۰ هزار مترمربع فضای مفید و ۱۹ سالن بود. نمایشگاهی که رنگ و لعاب آن در برخی سالن‌ها چشم هر مخاطبی را به خود خیره می‌کرد اما در برخی سالن‌ها هم خبری از تشریفات نبود. براساس گزارش میدانی خبرنگار گسترش‌نیوز، ‌پایگاه خبری موسسه فرهنگی و مطبوعاتی صمت، دکور برخی غرفه‌ها جلوه بیشتری به این نمایشگاه می‌داد. میزان بازدید از نمایشگاه مبل اما چنگی به دل نمی‌زد! با وجود اینکه از شدت کرونا کاسته شده بود، این میزان مراجعه‌کننده عجیب به نظر می‌رسد.

افزایش ۱۰درصدی نرخ در سال ۱۴۰۱

محمدرضا فروتن یکی از فعالان صنعت مبل در گفت‌وگو با گسترش‌نیوز درباره چالش‌های تولید، اظهارکرد: متاسفانه کاهش تقاضا چالش بسیار بزرگی است. تامین مواد اولیه و تغییر نرخ لحظه‌ای آن نیز از مشکلات مهم این صنف به‌شمار می‌رود.

این فعال حوزه مبل با اشاره به وضعیت صادرات بیان کرد: به کشور عراق صادرات داریم اما مدتی است به علت مشکلات موجود، میزان آن محدود شده است.

وی همچنین درباره میزان افزایش نرخ محصولات در سال جاری، گفت: با توجه به گرانی مواد اولیه، فقط ۱۰ درصد از ابتدای سال افزایش نرخ داشته‌ایم اما این میزان به نسبت هزینه‌های تولید بسیار کم است.

فروتن در پایان با بیان اینکه در گذشته برگزاری نمایشگاه تاثیرات مثبت بیشتری بر وضعیت این صنف داشت، افزود: در دو سال اخیر به‌علت شیوع کرونا و افزایش قیمت‌ها نمایشگاه اثرگذاری قبل را نداشته است.

صادرات همگام با تولید جلو می‌رود

کامل درستان، یکی دیگر از فعالان این حوزه درباره صادرات محصولات خود، اظهارکرد: بخش صادرات ما همپای تولید و فروش داخل کار می‌کند. دو فودکورت بزرگ در آلمان و ۳ رستوران با سبک‌های متفاوت در کانادا تجهیز کرده‌ایم و در حال‌حاضر مشغول به مجهز کردن ۲ هتل در گرجستان هستیم. میزان صادرات به قطر و عمان نیز بسیار خوب است.

وی میزان تولید شرکت خود را حدود ۲ هزار صندلی و میز اعلام کرد و افزود: تولیدات ما بسته به رستوران یا سازمان موردنظر متفاوت است. تلاش‌مان بر این است که محصولات تکراری نداشته باشیم و هر فصل ۳ مدل صندلی به سبد محصولات خود اضافه می‌کنیم که از گردونه رقابت در بازار حذف نشویم.

درستان با اشاره به چالش‌های تولید، گفت: یکی از چالش‌هایی که هر تولیدکننده‌ای با آن سروکار دارد، نرخ مواد اولیه است. به‌دلیل تحریم‌ها و نوسانات نرخ دلار هیچ‌وقت نمی‌توانیم لیست نرخ مشخصی داشته باشیم. اگر وزارت صنعت، معدن و تجارت بتواند کنترل نرخ مواد اولیه را به‌دست گیرد، تولیدکنندگان می‌توانند خدمات خوبی به مشتریان بدهند. مالیات نیز موضوع دیگری است که چالش زیادی برای ما ایجاد می‌کند که منجر به اخراج کارگر یا کاهش تولید می‌شود.

وی با اشاره به مشکلات تامین پارچه افزود: زمانی که کشوری تحریم است، قطعا واردات آن نیز دچار مشکل می‌شود. سعی می‌کنیم تا حد امکان از پارچه‌های با کیفیت ایرانی استفاده کنیم اما در برخی موارد با نظر خود مشتری از پارچه‌های ترک یا چینی موجود در بازار استفاده می‌کنیم.

این فعال حوزه مبلمان در پایان با بیان اینکه شرکت در نمایشگاه تاثیر مثبتی برای شرکت‌کنندگان دارد، اظهار کرد: برگزاری نمایشگاه، اتفاق خوبی برای برندی است که در آن حضور دارد. در نمایشگاه از آخرین محصولات تولیدی رونمایی و حضور با قدرت برند در بازار به‌نوعی به مشتریان اعلام می‌شود.

پول خوب می‌گیرند اما خدمات نمی‌دهند

سعید رمضانی از دیگر فعالان حوزه مبلمان نیز به بیان چالش‌های موجود در مسیر تولید پرداخت و گفت: وضعیت تولید این صنعت با توجه به افزایش نرخ اولیه که چرم طبیعی است با مشکل رو به‌رو شده است. افزایش قیمت‌ها و کاهش تقاضا نیز از دیگر مشکلات ما به‌شمار می‌رود. این فعال صنعت مبلمان درباره برگزاری نمایشگاه اظهار کرد: انتقاد من از نحوه برگزاری نمایشگاه است. با توجه به نمایشگاه‌هایی که در کشورهای خارجی برگزار می‌شود، این نمایشگاه بسیار ضعیف است و سالن‌های آن مناسب نیست. با توجه به مبلغی که برای اجاره غرفه‌ها می‌گیرند، پاسخگوی مشکلات ما نیستند. بسیاری از محصولات ما در نمایشگاه به‌دلایلی خراب می‌شود. سیستم سرمایشی نیز در بیشتر موارد مشکل دارد.

وی با بیان اینکه متاسفانه زمینه صادرات برای ما فراهم نیست، افزود: چندین سال است صادرات نداریم.

در حال‌حاضر با نوسانات نرخ دلار و بالا بودن هزینه تولید، صادرات به صرفه نیست.  این فعال حوزه مبلمان در پایان تاثیر نمایشگاه بر این صنعت را مثبت دانست و تصریح کرد: برگزاری نمایشگاه خوب است، به شرطی که بتوانند از کشورهای هدف برای صادرات دعوت کنند تا کالا‌ها دیده شود. وضعیت صادرات برای صنعت مبلمان فاجعه است.

شیشه، ماده اولیه نایاب

سامان نجفی یکی از تولیدکنندگان مبلمان شیشه‌ای درباره میزان تولید و چالش‌های موجود اظهار کرد: تلاش ما این است که با همکاری تامین‌کنندگانی که در صنعت شیشه، تراش‌کاری و... فعالیت دارند، مواد اولیه‌ای را تولید و صنایع دیگری را در این چرخه دخیل کنیم. با این کار به‌نوعی اشتغالزایی غیرمستقیم خواهیم داشت. در صنعت شیشه تحولاتی ایجاد شده که متاسفانه این محصول را به یک ماده اولیه نایاب تبدیل کرده و تامین کردن قطعات شیشه‌ای با مشکلات زیادی همراه است. تنوع محصولات بسیار پایین است و تولیدکنندگان با ضخامت‌های موردنظر شیشه تولید نمی‌کنند و در این میان و با وجود این شرایط،  تلاش ما تقویت زنجیره تامین است.

وی درباره سهم‌شان از بازار گفت: در حال‌حاضر در صنعت مبلمان، تنها تولیدکننده مبل تمام‌شیشه‌ای هستیم در نتیجه رقیب نداریم و وضعیت‌مان مطلوب است. این فعال صنعت مبلمان در پایان تاثیر نمایشگاه بر این صنعت را مثبت ارزیابی کرد و  افزود: تامین کردن قطعات شیشه‌ای، مشکلات زیادی دارد، تنوع محصولات بسیار پایین است و تولیدکنندگان با ضخامت‌های موردنظر شیشه تولید نمی‌کنند؛ در نتیجه اولویت ما گسترش زنجیره تامین است. در حال‌حاضر میزان تقاضا مطلوب است و بازدیدکنندگان نمایشگاه از تولیدات ما استقبال می‌کنند.

تامین اجتماعی خدمات ندهد، بهتر است

محمدی از فعالان این حوزه با بیان هدف از شرکت در این نمایشگاه، اظهار کرد: هدف ما از شرکت در نمایشگاه مبلمان این است که تولیدات جدید خود را معرفی کنیم. بازخوردی که سال‌های قبل از کرونا داشتیم، بیشتر بود اما به بعد از نمایشگاه امیدوار هستیم. وی با اشاره به سهم بازار خود گفت: در مبلمان اداری یکی از برندهای شناخته شده هستیم و تقاضای خوبی از محصولات ما می‌شود. این فعال صنعت مبلمان درباره میزان صادرات نیز گفت: محصولات ناهارخوری و تجهیزات تالار پذیرایی را به کشور عراق صادر می‌کنیم. محمدی با اشاره به چالش‌های تولید در این حوزه بیان کرد: تنها مشکل ما در تولید تامین مواد اولیه است. خدماتی که ادعا می‌شود بانک‌ها برای حمایت از تولید ارائه می‌دهند، اصلا این‌گونه نیست. سنگ‌اندازی که شرکت‌های دولتی مانند تامین اجتماعی دارند، بزرگ‌ترین دغدغه ما است. در تامین اجتماعی متاسفانه خدمات خوبی دریافت نمی‌شود. اگر پرداخت‌های سنگین بیمه نباشد و به خودمان واگذار کنند، بهتر پیش می‌رود.  این فعال صنعت مبلمان در پایان پیرامون میزان افزایش نرخ در سال جدید اظهار کرد: به تناسب افزایش نرخ مواد اولیه و به‌گونه‌ای که به مصرف‌کننده فشار وارد نشود، افزایش نرخ جزئی داده شده است. کارهای ما با حداقل سود عرضه می‌شود.

مشکلاتی از جنس نقدینگی

صنعت مبلمان در سراسر جهان به‌عنوان یکی از سودده‌ترین صنایع کوچک و زودبازده شناخته می‌شود. ایتالیا، چین، مکزیک، آلمان و امریکا از کشورهای مطرح در این صنعت هستند و بخش قابل‌توجهی از نیاز بازار توسط این کشورها تامین می‌شود. سرانه مصرف مبلمان در کشورهای توسعه‌یافته ۲۲۳ دلار و میانگین جهانی آن ۶۴ دلار است. ارزش مبلمان بازار ایران نیز ۵ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود که کمی بالاتر از متوسط جهانی است. در این بین، فعالان این صنعت تامین نشدن مواد اولیه با کیفیت با وجود تعرفه بالا، حضور قدرتمند رقبا و تاثیر مالیات بر ارزش‌افزوده در نرخ تمام‌شده کالا، را از جمله موانع توسعه تولید و صادرات صنعت مبلمان می‌دانند. عبدالحسین عباسی، عضو اتحادیه درودگران و مبل‌سازان تهران در گفت‌وگو با ایرنا گفت: کمبود نقدینگی و دشواری تامین آن، یکی از مهم‌ترین مشکلات فعالان این صنف است که با وجود خطوط تولید مناسب، تولیدکنندگانی که مایل به انجام کار هستند و دانش و توانمندی تخصصی، اما سودهای بالای بانکی و پارتی بازی مانع تامین نقدینگی موردنیاز واحدها شده است. وی یادآور شد: حدود ۴۰ درصد مواد اولیه موردنیاز این صنعت از خارج تامین می‌شود که با وجود مشکلات ارزی، با قیمت‌های بالایی وارد کشور می‌شوند. عباسی، از ام‌دی‌اف (MDF) به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مواد اولیه یاد کرد که در عین کمبود تولید داخلی، کیفیت مناسبی نیز ندارد و به ناچار از گرجستان، روسیه، مالزی و اندونزی وارد می‌شود. وی، همچنین از کیفیت پایین پارچه‌های رومبلی ایرانی انتقاد کرد که در برخی موارد عمر مفید آنها حتی به دو ماه هم نمی‌رسد و در ادامه گفت: ‌به همین دلیل، مجبور به استفاده از پارچه‌های ایتالیایی، ترک و چینی هستیم که قیمت‌های بالایی در بازار دارند. رئیس اتحادیه درودگران و مبل‌سازان تهران ضمن تایید وجود مافیای پارچه رومبلی در کشور، بیان کرد: در حالی که عمده این پارچه‌ها به صورت کولبری و در برخی موارد قاچاق با قیمت‌های حداکثر ۱۵۰ هزار تومانی هر مترمربع وارد کشور می‌شود اما در بازار بین ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار تومان در هر مترمربع نرخ می‌خورند. وی تاکید کرد: سازمان امور مالیاتی، تامین اجتماعی و شهرداری‌ها دیگر نهادها و سازمان‌هایی هستند که با وجود تاکید بر «رونق تولید»‌ در سال جاری، در مسیر تولید سنگ‌اندازی می‌کنند. عباسی ادامه داد: در حالی که وضعیت تولید چندان مساعد نیست و از ابتدای امسال بسیاری واحدهای تولید با تعطیل یا تعدیل نیروها مواجه شده‌اند اما هزینه‌های مالیات و بیمه تامین اجتماعی دست‌کم ۲۰ درصد افزایش داشته است. وی همچنین به انتقاد از چگونگی اخذ مالیات بر ارزش‌افزوده پرداخت و گفت: این مالیات در سراسر زنجیره تولید از چوب فروش، رنگ کار، رویه‌کوب، مبل‌ساز و... گرفته می‌شود که نتیجه مسلم آن گران شدن محصولات نهایی و از درست رفتن بازار فروش است.

سخن پایانی

در گفت‌وگو با تولیدکنندگان فعال در حوزه مبلمان به این نتیجه رسیدیم که تامین مواد اولیه و هزینه‌های سنگین آن یکی از اصلی‌ترین چالش‌هاست و از سوی دیگر، تقاضای کم به‌دلیل مشکلات اقتصادی، درد دیگری است که به جان تولیدکنندگان افتاده است. این چرخه مدت‌هاست به این شکل می‌چرخد، تولیدکننده هر روز نگران فروش محصول و خریدار نگران نرخ‌ها!