انتخاب و تصویب این روز نقطه عطفی در گردشگری جهانی محسوب می‌شود. هدف از گرامیداشت چنین روزی، بالا بردن سطح آگاهی در زمینه نقش گردشگری در جامعه جهانی و نشان دادن چگونگی تاثیر گردشگری بر ارزش‌های اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی در سراسر جهان است.

تاریخچه جهانگردی را می‌توان به گذشته‌های دور نسبت داد؛ چنانکه در دوران پیش از اسلام، برخی از یونانیان و رومیان به ایران سفر می‌کردند. پاره‌ای از آنان چون هردوت و گزنفون سفرنامه‌هایی با موضوع دیدار از ایران نوشته‌اند. در دوران بعد از اسلام نیز نخستین کسی که از مغرب زمین به ایران سفر کرد و سفرنامه در این باره نوشت بنیامین تودلای اسپانیایی بود که در سال ۱۱۵۹ به کشورهای مختلف از جمله ایران سفر کرده است.

در گذشته‌های دور، مردانی را که شهامت و جسارت رویارویی با مشکلات را داشتند و مدت‌های مدیدی در بیابان‌ها و صحراها و از میان راه‌های پرخطر رد می‌شدند تا به شهر و دیاری برسند، سیاح می‌نامیدند؛ نظیر ابن‌بطوطه، ناصر خسرو، مارکوپولو.در قرن۱۹ میلادی اصطلاح جهانگرد یا توریست جایگزین سیاح شد. در آن زمان اشراف‌زادگان فرانسوی، برای تکمیل تحصیلات و کسب تجربه‌های لازم زندگی مسافرت می‌کردند.

این جوانان، در آن زمان توریست نامیده می‌شدند. بعدها این اصطلاح برای کسانی به‌کار رفت که برای سرگرمی، وقت‌گذرانی و گردش، به فرانسه سفر می‌کردند. این اصطلاح، با گذشت زمان به مسافرت خارج از فرانسه نیز تعمیم یافت و به همه افرادی که به خارج از کشور محل اقامت خود مسافرت می‌کردند، توریست گفته شد.

اطلاعات تاریخی نشان می‌دهد مسافرت برای استراحت و تفریح، از اوایل قرن ۱۶ میلادی شروع شده و نمی‌توان انگیزه اصلی سیاحان معروفی چون ابن‌بطوطه، واسکودوگوما، کریستف کلمب و مارکوپولو و مانند اینها را، تفریح و استراحت دانست. اینان سیاحانی حرفه‌ای بودند که برای کشف سرزمین‌های جدید، تجارت، ماجراجویی، شناخت اقوام و ملت‌های دیگر یا زیارت، گام در سفرهای چندین ساله می‌گذاشتند.

انواع جهانگردی

جهانگردی حسب اغراضی که مردم به جهت آن سفر می‌کنند، دارای اقسام زیر است:

۱- جهانگردی تفریحی: به‌نوعی از گردشگری اطلاق می‌شود که طی آن افراد یا دسته‌هایی با هدف تفریح، استراحت و گذراندن تعطیلات از سرزمین خود به سفر می‌روند.

۲- جهانگردی درمانی: ‌نوعی از گردشگری را شامل می‌شود که طی آن افرادی برای استفاده از تغییرات آب و هوا، با هدف پزشکی و درمانی و استفاده از آب‌های معدنی، اقدام به مسافرت می‌کنند.

۳- جهانگردی فرهنگی: به‌نوعی از گردشگری اطلاق می‌شود که طی آن افراد برای آشنایی با فرهنگ و هنر و آداب و رسوم ملل مختلف، آثار تاریخی و مطالعه علمی، اقدام به سفر می‌کنند.

۴- جهانگردی مذهبی: هدف از این نوع جهانگردی زیارت اماکن مقدسه، بازدید از اماکن مذهبی مثل مساجد و کلیساها و معابد قدیمی، شرکت در مراسم عبادی و... است.

۵- جهانگردی ورزشی: هر نوع مسافرتی را که به‌منظور فعالیت‌های ورزشی انجام می‌شود را در بر می‌گیرد؛ مانند کوهنوردی، شکار، شرکت در مسابقات، تماشای مسابقات و...

۶- جهانگردی تجاری: مسافرت‌هایی است که افراد برای شرکت در بازارها و نمایشگاهای کالا و صنایع تاسیسات کارخانه‌ای و نظایر آن انجام می‌دهند.

۷- جهانگردی سیاسی: مسافرت به‌منظور شرکت در جشن‌های بین‌المللی و مراسم خاص و کنگره‌ها و کنفرانس‌ها را جهانگردی سیاسی می‌گویند.

شعارهای روز جهانی گردشگری

از سال ۱۹۸۰ سازمان جهانی گردشگری شعاری را به‌عنوان شعار سال خود انتخاب می‌کند؛ شعارهایی که هر کدام به فراخور زمان دارای اهمیت است و حتی مدل‌های توسعه گردشگری را تعریف می‌کند، اما امسال سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) کار سختی برای انتخاب شعار سال داشت. از طرفی همه‌گیری بیماری کووید ۱۹ در سراسر دنیا گردشگری را به کما برد و از طرفی دیگر یونسکو بر رونق روستاها تاکید داشت. در نهایت «گردشگری و توسعه روستایی» به‌عنوان شعار سال ۲۰۲۰ برگزیده شد؛ شعاری که در ابتدا بسیاری از فعالان این صنعت را شوکه کرد، زیرا آنها انتظار شعاری مرتبط با شرایط حاکم بر صنعت گردشگری داشتند.

گردشگری از زمان اعلام خبری مبنی بر کشف ویروس همه‌گیر جدیدی در چین تحت تاثیر قرار گرفت. در ابتدا این صنعت بزرگ‌ترین بازار خود، یعنی چین را از دست داد و سپس با شیوع ویروس کرونا در سراسر جهان، تمام فعالیت‌های مرتبط با گردشگری تعطیل شد. در ادامه شعارهای منتخب هر سال را مرور می‌کنیم:

 ۱۹۸۰- مشارکت گردشگری در حفاظت از میراث فرهنگی، صلح و فهم متقابل فرهنگی

 ۱۹۸۱- گردشگری و کیفیت زندگی

 ۱۹۸۲- افتخار و سربلندی در مسافرت، میزبانان خوب و میهمانان خوب

 ۱۹۸۳- جهانگردی و تعطیلات، حق و مسئولیت همگانی

 ۱۹۸۴- گردشگری و فهم بین‌المللی، صلح و همکاری

 ۱۹۸۵- گردشگری جوانان، میراث تاریخی-فرهنگی برای دوستی و صلح

 ۱۹۸۶- گردشگری ابزاری حیاتی برای صلح جهانی

 ۱۹۸۷- گردشگری برای توسعه

 ۱۹۸۸- جهانگردی، آموزش همگانی

 ۱۹۸۹- جریان آزادانه جابه‌جایی جهانگردان، پدیدآورنده یک جهان

 ۱۹۹۰- جهانگردی صنعتی ناشناخته و تجارتی خدماتی که باید توسعه پیدا کند

 ۱۹۹۱- اطلاعات، ارتباطات و آموزش نیروهای محرکه توسعه گردشگری

 ۱۹۹۲- گردشگری ابزاری برای پیوند قاره‌ها

 ۱۹۹۳- توسعه جهانگردی و حفاظت محیط‌زیست، به‌سوی تعادل پایدار

 ۱۹۹۴- پرسنل کیفی، جهانگردی کیفی

 ۱۹۹۵- سازمان جهانی جهانگردی، ۲۰ سال در خدمت جهانگردی جهان

 ۱۹۹۶- گردشگری عاملی برای صلح و صبر

 ۱۹۹۷- گردشگری، فعالیت پیشتاز قرن بیست‌ویکم در جهت اشتغالزایی و حفاظت محیط‌زیست

 ۱۹۹۸- همکاری بخش خصوصی و دولتی کلید توسعه و ترویج گردشگری

 ۱۹۹۹- جهانگردی عامل حفاظت از میراث جهانی برای هزاره جدید

 ۲۰۰۰- فناوری و طبیعت، دو چالش گردشگری قرن بیست‌ویکم

 ۲۰۰۱- گردشگری ابزاری برای صلح و گفت‌وگوی تمدن‌ها

 ۲۰۰۲- اکوتوریسم و توسعه پایدار

 ۲۰۰۳- گردشگری نیروی محرکه اشتغالزایی، هماهنگی اجتماعی و کاهش فقر

 ۲۰۰۴- گردشگری و ورزش، دو نیروی زنده برای درک متقابل فرهنگ و توسعه جوامع

 ۲۰۰۵- سفر و حمل‌ونقل؛ از رؤیای ژول‌ورن تا واقعیت قرن ۲۱

 ۲۰۰۶- گردشگری غنا می‌بخشد

 ۲۰۰۷- گردشگری درها را به‌سوی زنان باز می‌کند

 ۲۰۰۸- گردشگری در پاسخ به تغییرات آب‌وهوایی و گرم شدن زمین

 ۲۰۰۹- گردشگری برای گرامیداشت تنوع‌ها

 ۲۰۱۰- گردشگری و تنوع زیستی

 ۲۰۱۱- گردشگری پیونددهنده فرهنگ‌ها

 ۲۰۱۲- گردشگری و انرژی پایدار

 ۲۰۱۳- گردشگری و آب، حمایت از آینده مشترک

 ۲۰۱۴- گردشگری و توسعه اجتماعی

 ۲۰۱۵- یک میلیارد گردشگر، یک میلیارد فرصت

 ۲۰۱۶- گردشگری برای همه، ترویج دسترسی جهانی

 ۲۰۱۷- گردشگری پایدار ابزاری برای توسعه

 ۲۰۱۸- گردشگری و تحول دیجیتال

 ۲۰۱۹- گردشگری و مشاغل؛ یک آینده بهتر برای همه

«گردشگری برای رشد فراگیر» هم به‌عنوان شعار روز جهانی گردشگری در سال ۲۰۲۱ انتخاب شده است.

به گزارش ایسنا، همه‌گیری ویروس کرونا با تاثیر گسترده اجتماعی و اقتصادی همراه بوده و به اقتصادهای توسعه‌یافته و در حال توسعه آسیب وارد کرده و در این میان گروه‌های حاشیه‌نشین و آسیب‌پذیر بیشترین زیان و صدمه را متحمل شده‌اند. آغاز دوباره گردشگری به شروع بهبود و رشد کمک خواهد کرد و ضروری است همگان به‌طور گسترده و منصفانه از مزایای آن بهره‌مند شوند؛ بنابراین سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) شعار «گردشگری برای رشد فراگیر» را به‌عنوان شعار روز جهانی گردشگری در سال ۲۰۲۱ انتخاب کرده است.

سخن پایانی...

جهانگردی دارای خاصیت ویژه‌ای است که می‌توان آن را به‌منزله نیروی محرک توسعه اقتصادی در تمام کشورها دانست. هیچ کشوری را نمی‌توان یافت که فاقد مواد اولیه لازم برای توسعه جهانگردی باشد. آنچه که کشورها را از هم متمایز می‌سازد، خود به تنهایی جاذبه جهانگردی به‌شمار می‌رود. طرح‌های جهانگردی در کشورهای در حال توسعه از طریق ارائه کمک‌های فنی و مالی به‌طور وسیعی از طرف بیشتر سازمان‌های مالی بین‌‌المللی و دفاتر تامین‌کننده کمک‌های اقتصادی و مالی جهانی مورد حمایت قرار گرفته‌اند.