امروزه با توجه به نقش مهم استارت‌آپ‌ها‌ها یا کسب‌وکارهای نوپا در توسعه و پیشرفت اقتصاد کشورها، کارآفرینی جایگاه ویژه و متمایزی پیدا کرده است. درواقع، توسعه صنعتی، رشد محلی و افزایش اشتغال، به توسعه و رشد کارآفرینی وابسته است.

تملک اراضی موات به وسیله احیاء یکی از مسائل فقهی و ذوابعادی در حکومت اسلامی است و در رشد و توسعه اقتصادي جوامع و استفاده صحيح ازاین سرمايه‌ها، علاوه بر حفظ امنیت و استقلال و اشتغال در توسعه احیاء اموات کارکرد بسیاری دارد. 

امروزه کشورهاي اسلامي از جمله ايران با پديده تخریب و غيرقابل استفاده شدن برخي اراضي روبه رو هستند و اين زمين‌ها که روزي آباد بودند، امروزه نيز قابليت احيا و بهره‌برداري بالايي دارند.

در ادبیات فقهی اراضی موات، زمین‌های تعطیلی است که نفعی از آنها برده نمی‌شود؛ حال چه به جهت آب که از آن‌جا قطع شده است یا این‌که تبدیل به نیزار و... شده باشد یا تبدیل به سنگزار و... شده است (امام‌خمینی ره. تحریرالوسیله).

قرآن کریم، انسان را به عنوان عامل روی زمین معرفی می‏کند و زمین را وسیله کار و معیشت انسان می‏داند، و هیچ‌گاه خود زمین را به عنوان ثروت و مال نمی‏شناسد. لذا نمی‏توان رقبه زمین را مستقلا و ذاتا مملوک، و دارنده آن را مالک دانست.

در سوره هود، آیه ۶۱ آمده است: « او شما را از زمین آفرید و به کار آباد نمودن آن داشت». رسول خدا(ص) فرمود: «هر کس نهالى را در زمینى بنشاند، یا نهر آبى بکشد که کسى بر او پیشى نگرفته باشد، یا زمین بایرى را آباد کند، بنا به فرمان خدا و پیامبرش، آن زمین از آن خود او خواهد بود (کافی، ج۵، ص۲۷۵). 

با نگاهی گذرا به توسعه تولیدات دامی کشور نیوزلند در مقایسه با مساحت اندک آن به این نتیجه می‌رسیم که این کشور توانسته است از حداکثر اراضی خود به نفع تولیدات دامی استفاده کند. کشور نیوزلند در اقیانوس آرام‌جنوبی در مدار ۴۱ درجه جنوبی و ۱۷۴ درجه شرقی، واقع شده‌است. این کشور با مساحت ۷۱۰‌.‌۲۶۷‌ کیلومتر مربع است که نهمین منطقه بزرگ ویژه اقتصادی در جهان را داراست و آمار جمعیتی و دامی این کشور، طبق آخرین آمار در ماه ژوئن سال ۲۰۱۵، جمعیت این کشور ۴میلیون و ۶۰ هزار نفر بوده است. 

در همان سال، مرکز آمار کشاورزان نیوزیلند، تعداد گوسفندهای کل کشور را ۲۹میلیون و ۵۰۰ هزار راس، اعلام کرده است. یعنی به ازاء هر نفر در نیوزلند ۷ راس گوسفند و دقیقا ۸۰ درصد محصولات دامی و لبنی دنیا را تأمین می‌کند. این درحالی است که در ایران فقط دو استان گرگان و مازندران به اندازه مساحت کشور نیوزلند و با آمار دو برابری جمعیت نیوزلند است. یعنی کشور ما با داشتن اراضی چند برابر بیشتر از کشور نیوزلند، هنوز نتوانسته است در تأمین محصولات دامی خودکفا شود. چراکه اراضی اموات غیرقابل استفاده می‌باشد. 

طبق اصل چهل و پنجم قانون اساسی، زمین‌های موات از ثروت‌های عمومی است و باید در اختیار حکومت اسلامی باشد و بر طبق مصالح جامعه باید از آنها بهره‌برداری شود (قانون اساسی، ۱۳۹۴). در صورتی که این زمین‌ها با حمایت از تولید و کارآفرینی در حوزه دامپروری، در اختیار کارآفرینان قرار گیرد، می‌توان علاوه بر حل مشکلات دامی و لبنی کشور، صادرات در این حوزه نیز میسر خواهد شد. 

زمین‌های موات به دو بخش تقسیم می‌شود: 

۱- موات اصلی: زمین‌هایی که نمی‌دانیم هیچ زمانی حیات داشته و از آنها نفعی برده می‌شده و یا این‌که می‌دانیم از ابتدا بایر و موات بوده است؛ مانند بلندی کوه‌ها، بیابان‌ها و...

۲-موات عارضی: زمین‌هایی که آباد بوده‌اند و بعدها خرابی و مردگی بر آنها عارض شده است (موسوی‌خویی، منهاج‌الصالحین، ج ۲، ص ۱۵۰).

و البته شرط‌‌هایی هم پیرامون احیای زمین‌های موات، ذکر شده است: 

۱- زمین مورد نظر در دست دیگری نباشد؛ زیرا در دست دیگران بودن نشانه مالک بودن آن شخص است مگر این‌که مشخص شود مالکیتی برای او نیست.

۲- زمین مورد نظر در حریم قنات و یا چاه نبوده باشد؛ زیرا حریم این مکان‌ها در حکم آبادی بوده و نمی‌توان آن‌را زمین موات حساب کرد.

۳- محلی برای عبادت و انجام مناسک عبادی نبوده باشد.

۴- قبل از او شخصی آن زمین را سنگچین (تحجیر) نکرده باشد. (مغنیه، فقه الإمام الصادق(ع)، ج ۵، ص ۴۴ – ۴۵)

در نتیجه‌گیری مطالب فوق می‌توان گفت از آنجا که کارآفرینی به‌عنوان یک فرآیند مملو از ریسک، سبب رشد اقتصادی جامعه می‌شود، طبیعتاً تنها می‌توان با حمایت همه جانبه دولت از تولید و کارآفرینی به نتایج مطلوب برسد. از طرفی اگر حمایت از کارآفرین صورت گیرد و چون حکم مالکیت، برای احیاکننده زمین موات، بر اساس روایات اسلامی ثابت و قطعی است و فقها نیز بر اصل این مسئله اتفاق دارند، در نتیجه با سپردن اراضی اموات و بهره‌وری از آنان و حمایت همه‌جانبه از تولیدات آنان هم در حوزه اشتغال و کارآفرینی، می‌توان اقدامات موثری انجام داد و هم اینکه کشور از حوزه رکود و سکون در آمده و اقدامات آن سبب خواهد شد حتی برکاتش در حوزه‌های امنیتی و سیاسی و فرهنگی شامل کشور خواهد شد.