انجمن تولیدکنندگان فولاد در گزارشی که در تاریخ ۲۱ شهریور منتشر کرد، اعلام داشت تا این زمان ۸۲ روز کاری برای فعالان صنعتی ازدست‌رفته و همین موضوع خسارت‌های قابل‌توجهی به صنایع وارد کرده است. البته به‌تازگی و با خنک‌تر شدن هوا اخباری مبنی بر رفع این محدودیت‌ها برای صنایع از سوی توانیر منتشر می‌شود. برای بررسی این موضوع به سراغ فعالان صنعتی رفته‌ایم و جزییات تامین برق آنها را جویا شده‌ایم. این‌طور که از بررسی‌ها به‌نظر می‌رسد درحال‌حاضر بخش عمده‌ای از محدودیت‌ها در تامین برق صنایع برطرف شده؛ با این وجود همچنان تولیدکنندگان در تمام ساعات روز قادر به تولید نیستند. به‌علاوه آنکه این محدودیت‌ها در استان‌های گرمسیری بیشتر به چشم می‌خورد و همچنان تولید را در مضیقه قرار داده است.

خسارت ۶ میلیارد دلاری قطعی برق به فولادی‌ها

سیدرضا شهرستانی، عضو هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران در گفت‌وگو با صمت و در پاسخ به سوالی مبنی بر تامین برق صنایع فولادی در موقعیت کنونی، گفت: درحال‌حاضر هنوز مشکل صنایع فولاد در تامین برق به‌طور کامل برطرف نشده است. این کمبود به‌ویژه برای شرکت‌هایی که در مناطق گرمسیری واقع شده‌اند همچون خوزستان، کرمان و یزد، بیشتر وجود دارد. البته شرایط تامین برق به‌مراتب نسبت به ماه‌های گذشته بهبودیافته و بسیاری از فعالان صنعتی از شرایط توقف کامل به تولید بازگشته‌اند.

این فعال صنعت فولاد در ادامه تاکید کرد: صنایع فولاد کشور طی ماه‌های گذشته و باوجود محدودیتی که در روند تامین برق آنها پدید آمد، در مجموع ۶ میلیارد دلار متضرر شدند. این خسارت‌ها از عوامل متعددی نشات گرفته است. به‌عنوان مثال، بسیاری از تولیدکنندگان نتوانسته‌اند در این زمان تعهدات خود را اجرایی کنند و حال یا بازار صادراتی خود را از دست داده‌اند یا باید متحمل خسارت‌های متعددی شوند. 

این شرکت‌ها باوجود توقف یا کاهش قابل‌توجه تولید همچنان خود را ملزم به پرداخت حقوق کارگران دانسته‌اند و همین موضوع نیز هزینه‌هایی را به آنها تحمیل کرده است. به‌علاوه آنکه بسیاری از صنایع فولاد در شرایطی که تولید و فروش آنها بسیار محدود شد، از بازپرداخت تسهیلات بانکی بازماندند.

وی افزود: باوجود تمام مشکلات واردشده بر صنایع، انجمن تولیدکنندگان فولاد از این شرکت‌ها درخواست کرد کسی از کارکنان خود را اخراج نکنند. با این وجود باید تاکید کرد که مشاغل متعددی به‌طور غیرمستقیم از عملکرد این صنعت ایجاد می‌شوند که این روزها و باوجود افت شدید تولید، از بین رفته‌اند.

عضو هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران افزود: با توجه به تمام فشارهایی که بر فعالان صنایع فولاد کشور تحمیل می‌شود، از دولت انتظار می‌رود با اجرای اقدامات حمایتی از تداوم فعالیت در صنعت فولاد حمایت کند.

از جمله این اقدامات حمایتی می‌توان به امهال در بازپرداخت اصل و سود تسهیلات بانکی، مالیات، قبوض برق، سایر دیون دولتی و همچنین بخشودگی جرایم اشاره کرد.

در همین حال باید خاطرنشان کرد چالش تامین برق مختص به امسال نبود. این مشکل از بی‌توجهی به تامین زیرساخت‌های برق در طول سال‌های گذشته نشأت می‌گیرد و انتظار می‌رود در سال‌های آینده نیز ادامه یابد. به‌ویژه که در همین زمان طرح‌های توسعه متعددی برای صنایع در دستور کار هستند که به بهره‌برداری رسیدن آنها به منزله نیاز هرچه بیشتر کشور به برق است. درنتیجه جذب سرمایه و ارتقای توان کشور در تامین برق ضروری به‌نظر می‌رسد.

در چنین شرایطی دولت می‌تواند با ارائه مشوق‌هایی همچون معافیت مالیاتی یا ارائه تسهیلات کم‌بهره بانکی، این مسیر را تسهیل کند. انتظار می‌رود در سایه تسهیلات و حمایت‌های دولتی نیروگاه‌های فعلی بازسازی شوند؛ نیروگاه‌های جدیدی احداث و پروژه‌های سیکل ترکیبی احداث شوند. در همین حال باید روی احداث و بهره‌برداری از انرژی‌های نوین نیز سرمایه‌گذاری شود تا شاهد رفع این کمبود باشیم.

این فعال صنعت فولاد در ادامه گفت: صنایع فولاد در فصول گرم سال با مشکل کمبود برق و در ماه‌های سرد سال با چالش در تامین گاز خود روبه‌رو هستند. این چالش‌ها زمینه کاهش تولید واحدهای فولادی کشور را فراهم کرده و از سودآوری آنها می‌کاهد.

ظرفیت تولید صنایع فولاد کشور در سال گذشته ۳۶ میلیون تن برآورد شده اما میزان تولید در این صنعت حدود ۳۰ میلیون تن گزارش شد. کمبود مواد اولیه و تامین نشدن سوخت موردنیاز واحدهای فولادی از مهم‌ترین دلایل خالی ماندن ظرفیت در صنایع فولادی کشور است.

شهرستانی گفت: با توجه به طرح‌های توسعه متعددی که در زنجیره فولاد در دست احداث و اجرا هستند، ظرفیت تولید این فلز استراتژیک در کشور امسال ۴۰ میلیون تن برآورد می‌شود. با این وجود، چالش‌های موردبحث از میزان تولید این صنایع در کشور کاسته‌اند. در واقع میزان تولید فولاد کشور در ۳ ماهه دوم امسال به‌شدت کاهش‌یافته است. حال چنانچه کمبود در تامین انرژی موردنیاز صنایع در ۶ ماه دوم سال نیز ادامه یابد، باوجود رشد ظرفیت‌هایی که شاهد آن بودیم، درنهایت میزان تولید فولاد کشور با سال قبل برابری خواهد کرد.

وی افزود: متاسفانه از هم‌اکنون صحبت‌هایی درباره فشار روی صنایع برای تامین گاز در فصول سرد سال به میان آمده است. فشاری که می‌تواند حتی شدیدتر از سال گذشته باشد و صنایع را در تامین انرژی دوباره در مضیقه قرار دهد. چنانچه این مشکل برطرف نشود، روند افت تولید و خسارت‌ها واردشده به صنایع فولادی ادامه خواهد داشت.

این فعال صنعت فولاد در پایان تاکید کرد: شوک ناشی از قطعی برق و به‌دنبال آن کاهش تولید موجب شد بسیاری از فولادساران از عهده تامین تعهدات صادراتی خود برنیایند. همچنین به‌دلیل نابسامانی‌ها در تولید فولاد، در زمینه مقاطع فولادی سبد کارخانه‌های تولیدی جور نیست. در این شرایط که تولید با محدودیت مواجه شده، تولیدکنندگان فقط برخی از سایزها را در مقاطع فولادی تولید می‌کنند تا به مشتریان خود تحویل دهند.

در مجموع تامین نشدن برق موردنیاز صنایع باعث ایجاد اختلال در تولید، عدم‌تعادل در بازار و همچنین از دست رفتن فرصت‌های صادراتی شده است. سال‌ها طول کشید تا بازار عراق به تسخیر شرکت‌های فولادی ایرانی درآمد و این شرکت‌ها توانستند با صادرات خود ضرر و زیان انباشته خود را جبران و سهم عمده‌ای از نیاز ارزی کشور را تأمین کنند. اما متأسفانه تمام اندوخته سال‌ها زحمت و مرارت صنایع فولادی طی ماه‌های اخیر و با قطعی برق، از بین رفت.

فشار مضاعف به تولید

علی‌محمد زمانی، مدیرعامل شرکت صبافولاد زاگرس در گفت‌وگو با صمت و درباره روند تامین برق موردنیاز فولادسازان گفت: در حال‌حاضر برق موردنیاز ما از ساعت ۹ شب تا ۱۱ صبح تامین می‌شود. یعنی در ۱۴ ساعت از روز امکان تولید داریم. البته محدودیت در تامین برق در ساعت اصلی روز به منزله از دست رفتن ظرفیت عمده تولید است. 

این فعال صنعت فولاد تاکید کرد: در حدود ۳ ماه اخیر از ظرفیت تولید کشور کاسته شده است. باوجود فشاری که در تامین بر واحدهای فولادی وجود داشت؛ امکان تولید با دوسوم از ظرفیت قابل‌استفاده خود را از دست دادیم. 

توجه به این نکته ضروری به‌نظر می‌رسد نقطه سربه‌سر و پوشش هزینه‌های ثابت در صنعت فولاد، حدود ۵۵ تا ۶۵ درصد برآورد می‌شود. در واقع چنانچه یک واحد حداقل با ۵۵ درصد ظرفیت خود فعالیت کند، از پس تامین هزینه‌های ثابت خود برمی‌آید. هرچه میزان تولید از این درصد بیشتر شود، می‌توان به سودآوری هرچه بیشتر صنایع فولاد امید داشت.

با توجه به اعداد و ارقام یادشده می‌توان این‌طور نتیجه گرفت که فولادسازان در ماه‌های گذشته به‌شدت متضرر شده‌اند و همچنان این روند ادامه دارد. در چنین شرایطی دولت می‌تواند از ابزارهایی مانند تخفیف مالیاتی برای صنایع استفاده کند تا بخشی از ضرر واحدهای تولیدی برطرف شود. یا با تخفیف در حقوق و منابع دولتی بخشی از این ضررها را جبران کند. 

این فعال صنعت فولاد در ادامه افزود: مشکلات حاکم بر روند تامین برق صنایع از کمبود زیرساخت‌های انرژی در کشور نشأت می‌گیرد؛ بنابراین احتمال می‌روند این روند قطعی برق در سال‌های آینده نیز ادامه داشته باشد و حتی با توجه به روند افزایش ظرفیت صنایع بیش از امسال ادامه یابد. در چنین شرایطی، فولادسازان با چالشی جدید در دسترسی به برنامه‌های تولید خود روبه‌رو خواهند شد.

زمانی گفت: باوجود تمام مشکلات حاکم بر عملکرد صنایع، تولید ادامه دارد. در این میان، دولت می‌تواند با اقدامات حمایتی بخشی از این مشکلات را برطرف کند.

وی با اشاره به چالش‌های احتمالی در تامین گاز موردنیاز صنایع با سرد شدن هوا گفت: با توجه به پیش‌بینی‌ها انتظار می‌رود در ۶ ماه دوم امسال با چالش در تامین گاز روبه‌رو شویم. کمبود گاز روند فعالیت نیروگاه‌های گازی کشور را در تولید برق با چالش روبه‌رو می‌کند. درنتیجه فشار مضاعفی به صنایع در روند تولید وارد خواهد شد.

سخن پایانی

از مجموع موارد یادشده این‌طور برداشت می‌شود که صنایع فولاد همچنان با کسری در تامین برق موردنیاز خود روبه‌رو هستند. البته این محدودیت‌ها برای اغلب صنایع به‌شدت کم شده‌ اما شرایط به حالت عادی بازنگشته است. فارغ از روند تامین برق صنایع باید تاکید کرد رفع این مشکل از تغییر فصل و خنک شدن هوا نشأت می‌گیرد؛ بنابراین همچنان چالش موردبحث در حالت زیرساختی خود به قوت باقی مانده است. درنتیجه از دولتمردان و سیاست‌گذاران انتظار می‌رود از یک‌سو به‌دنبال رفع اصولی این کمبود باشند و از سوی دیگر، اقداماتی برای حمایت از صنایع در مسیر تولید ترتیب دهند.