برخی کارشناسان بر این نکته تاکید دارند که مشکلات روسیه با برخی کشورها، منجر به کاهش چشمگیر واردات این کشور شده و همین مسئله ظرفیتی بکر برای ایران ایجاد کرده است. یکی از ظرفیت‌های قابل‌توجه برای توسعه همکاری بین تهران-مسکو حوزه معدن و فولاد است که صمت در این گزارش به این ظرفیت‌های همکاری پرداخته است.

ظرفیت‌های همکاری در آینده

امسال باتوجه به رویدادهای اخیر، فدراسیون روسیه کشورهایی را غیردوست عنوان کرده که پیرو همین امر براساس برآوردها ۸۰ میلیارد دلار از واردات این کشور حذف شده است. به گزارش ایمیدرو، روسیه در حوزه‌های مختلف کامودیتی با ارائه تخفیف کلی، در حال رقابت با ایران در بازارهای ترکیه و شرق آسیا در حوزه آلومینیوم، مس، فولاد و نفت است.

در حوزه اکتشاف، روس‌ها از پیش از انقلاب در ایران فعال بودند و آماده همکاری در این حوزه هستند. در فولاد نیز شرکت فولاد مبارکه در حال مذاکره با روس‌ها به‌منظور تهاتر اسلب با ورق گرم است تا از این طریق، بخشی از نیاز بازار شمال ایران از طریق واردات تامین و ورق از ناحیه جنوبی کشور با نرخ بهتر صادر شود.

چادرملو نیز در حال مذاکره با یک فولادساز روسی به‌منظور سرمایه‌گذاری مشترک در یک معدن سنگ‌آهن روسیه است.

روس‌ها به فناوری آهن اسفنجی ایران علاقه‌مند هستند و پیمانکاران ایرانی احتمالا قراردادهایی به‌منظور ساخت واحدهای بریکت‌سازی با فولادسازان روسی امضا خواهند کرد. همچنین ظرفیت‌هایی در حوزه طلا و تجهیزات معدنی وجود دارد که در مرحله مذاکره است.

تجارت های معدنی با روسیه

برپایه این گزارش، در بهار امسال ایران بیش از ۱۰۷ هزار و ۷۶ تن انواع محصولات بخش معدن و صنایع معدنی از جمله زنجیره‌های روی، سیمان، مولیبدن، کروم، انواع فرو، انواع محصولات سفال، آجر، کاشی و سرامیک، زنجیره فولاد و محصولات فولادی، انواع سنگ و محصولات مرتبط، مس و محصولات پایین‌دستی و پودر آلومینا به ارزش ۱۳ میلیون و ۱۴۱ هزار و ۸۰۷ دلار به روسیه صادر کرد. در مقابل بیش از ۸ هزار و ۲۳۹ تن انواع محصولات زنجیره فولاد و محصولات فولادی مرتبط، زغال‌سنگ و کک و انواع سنگ و محصولات مرتبط به ارزش ۷ میلیون و ۱۶۷ هزار و ۶۰۴ تن از روسیه وارد کشور ما شد.

افزایش ۴۰ درصدی تجارت دو کشور

در همین حال به‌گفته رایزن بازرگانی فدراسیون روسیه در ایران آمارها نشان می‌دهد مبادلات تجاری با ایران در نیمه نخست سال ۲۰۲۲ حدود ۴۰ درصد افزایش را تجربه کرده است.

رستم ژیگانشین در کارگاه بین‌المللی آموزش تجارت با فدراسیون روسیه با اشاره به نشست رؤسای‌جمهوری ایران و روسیه، اظهار کرد: در این جلسات در کنار تمام توافقات به همکاری‌های اقتصادی میان دو کشور توجه ویژه شد.

وی افزود: برای توسعه تجاری و اقتصادی، مسائل مختلف مطرح و راه‌حل‌های رفع آن مورد بررسی قرار گرفت و همین افزایش ۴۰ درصدی مبادلات نشان‌دهنده عزم افزایش تعاملات دو کشور است. این نماینده روس با بیان اینکه هیات‌های تجاری مدام میان ایران و روسیه در حال تردد هستند، خاطرنشان کرد: قراردادها و توافقاتی امضا شد که شامل توافقات بانکی، حمل‌ونقلی، نفتی و گازی، ترانزیتی و گمرکی می‌شود.

دو همسایه با توان بالای معدنی

ایران با حدود ۶۸ نوع ماده معدنی در میان ۱۵ قدرت معدنی جهان جای گرفته، اما فرآورده‌های معدنی تنها ۰.۶ درصد تولید ناخالص داخلی را تشکیل می‌دهد. این آمار مبین آن است که این ظرفیت کم‌نظیر اقتصادی برای توسعه کشور به کار گرفته نشده است. براساس آمار ۵ هزار و ۸۰۰ معدن فعال با اشتغال حدود ۱۳۸ هزار نفر در کشور وجود دارد و میزان ذخایر معدنی شناسایی‌شده نزدیک ۶۰ میلیارد تن است که از این رقم افزون بر ۴۰ میلیارد تن قطعی و بقیه احتمالی است. همچنین ارزش ذخایر معدنی شناسایی شده کشورمان که ۳ درصد ذخایر مواد معدنی جهان را شامل می‌شود، افزون بر ۷۷۰ میلیارد دلار برآورد شده است. به‌گفته مسئولان، ایران از نظر میزان ذخیره اکتشافی معدن رتبه چهاردهم جهان را دارد و از نظر تنوع مواد جایگاه دهم جهانی را به خود اختصاص داده است؛ بنابراین براساس آمار موجود، ایران از نظر ذخایر معدنی جزو ۱۰ کشور برتر دنیاست که این مهم مبین تاثیر معادن در اقتصاد و صادرات کشور است. بنا به اظهار کارشناسان، ۶۸ نوع ماده معدنی در کشور وجود دارد که از این تعداد فقط ۲۰ ماده کشف و استخراج شده و در مرحله فرآوری قرار گرفته است. همچنین ایران با دارا بودن ۱.۵ میلیارد تن ذخایر قطعی و ۴.۵ میلیارد تن ذخایر احتمالی سنگ‌های ساختمانی جزو 3 کشور نخست جهان در این بخش است. از سوی دیگر مسئولان معتقدند محدوده‌های معدنی با ۱۳۰ میلیون هکتار مساحت، ۸ درصد مساحت کل کشور را شامل می‌شود، این در حالی است که به‌گفته کارشناسان، میانگین اکتشافات کشور در بخش معدن کمتر از ۵۰ متر است، در حالی که اندازه مطلوب اکتشافات ۱۵۰ متر برآورد می‌شود تا بتوان به یک ماده معدنی دست پیدا کرد. در سوی مقابل روسیه نیز کشوری دارای بزرگ‌ترین منابع معدنی در دنیا و دومین صادرکننده بزرگ مواد معدنی نادر است. ارزش منابع طبیعی این کشور را ده‌ها تریلیون دلار تخمین می‌زنند. روسیه ذخایر فراوانی از نفت، گاز طبیعی، چوب و مواد معدنی باارزش مانند مس، الماس، سرب، روی، بوکسیت، نیکل، قلع، جیوه، طلا و نقره دارد که بیشتر این منابع در سیبری و شرق دور قرار دارند. صنعت معدن روسیه دومین صنعت بزرگ این کشور بعد از نفت و گاز است و سهم زیادی در تولید ناخالص ملی و صادرات این کشور دارد. روسیه جزو 3 تولیدکننده بزرگ کالاهای معدنی مثل پلاتینیوم، طلا و آهن در دنیا قرار دارد. همچنین این کشور بزرگ‌ترین تولیدکننده الماس و پالادیوم است. کوه‌های اورال این کشور مقادیر عظیمی از مواد معدنی دارند، اما بیشتر زغال‌سنگ، نفت و چوب این کشور از سیبری برداشت می‌شود. روسیه با دارا بودن ۱۷۵ میلیارد تن ذخایر زغال‌سنگ پن جمین تولیدکننده بزرگ زغال‌سنگ در دنیاست.

سخن پایانی

باتوجه به موارد یادشده و توان معدنی ایران و همسایه روس می‌توان با توسعه همکاری به پوشش نقاط ضعف و قدرت یکدیگر پرداخت.  برپایه آمار و به‌گفته برخی مسئولان حوزه معدن ایران، در حال حاضر ذخایر سنگ‌آهن وضعیت مناسبی دارد، اما ذخایر معدنی دیگر مانند روی، سرب و آلومینیوم رو به اتمام است؛ بنابراین کارشناسان معتقدند طبق مذاکرات صورت گرفته می‌توان با اجرای برنامه‌های مشترک به رفع کاستی‌ها  پرداخت.  چنانچه چندی پیش وزیر صمت با اشاره به اجرای سیاست تهاتر کالایی با روسیه گفت در تهاتر کالایی با روسیه، واردات مواد اولیه معدنی و فولادی از مهم‌ترین برنامه‌هایی است که به‌زودی اجرا می‌شود.