کارشناسان معتقدند یکی از آثار زیانبار تورم در کشور سودجویی از زمین است که آسیب جدی به محیط‌زیست وارد می‌کند. به عبارت روشن، ثبات اقتصادی در کشور می‌تواند رای حفاظت از محیط‌زیست امری ثمربخش باشد. یکی دیگر از مواردی که به ترمیم محیط‌زیست در مقیاس جهانی کمک می‌کند، پیگیری تورم سبز است که امروزه سوژه داغ اهالی محیط‌زیست در سراسر جهان است. صمت در این گزارش به ارزیابی نقش تورم در محیط‌زیست و رویکردهای تورم سبز پرداخته است.

تورم نباشد، محیط‌زیست سالم‌تر می‌ماند

سیدمحمد مجابی، معاون حقوقی و امور مجلس سازمان حفاظت محیط‌زیست درباره اثر کنترل تورم بر ۴ سال گذشته که در بهبود وضعیت محیط‌زیست تاثیری بسزا داشته، گفت: محیط‌زیست حوزه‌ای فرابخشی بوده و طبیعی است که سیاست‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در افزایش مراقبت عمومی یا کاهش انگیزه برای این اقدام موثر باشد. رئیس کمیته محیط‌زیست مجمع تشخیص مصلحت نظام با تاکید بر اینکه تداوم ثبات اقتصادی می‌تواند زمینه‌ را برای بهبود عملکرد فراهم کند، اضافه کرد: اقتصاد ایران باید کشش زیست‌محیطی شدن را در خود ایجاد کند. به هرحال در شرایط کنونی تولید ناخالص داخلی سبز در بسیاری از کشورهای پیشرفته محاسبه می‌شود، البته برخی کشورها این رقم را اعلام نمی‌کنند، اما در حقیقت با محاسبه، سیاست‌گذار را در جریان قرار می‌دهند. وی با تاکید بر اینکه بسیاری از اتفاقات ناگواری که در طبیعت رخ داده، ناشی از کوتاه‌نگری‌ها در حوزه اقتصاد بوده، اظهار کرد: بلایی که بر سر دریاچه ارومیه آمد را در نظر بگیرید. چه اتفاقاتی در این حوزه رخ داد؟ متاسفانه دریاچه ارومیه تحت‌تاثیر کشاورزی غیراصولی در این منطقه و استفاده نادرست از چاه‌های مجاز و غیرمجاز آب سبب شد فشار بر این دریاچه افزایش یابد؛ در نتیجه با خشکی روبه‌رو شود. مجابی گفت: دریاچه در حال خشک شدن بود، اما همچنان برنامه تاسیس سد در دستور کار بود و دولت یازدهم احداث ۲۵ سد را بر این دریاچه متوقف کرد. وی اصلاح ساختار اقتصاد ایران را برای افزایش رویه‌های حمایتی از محیط‌زیست ضروری دانست و افزود: تا زمانی‌که قیمت‌ها در ایران اصلاح نشود، نمی‌توان امیدی به این مسئله داشت، فکر می‌کنم هنوز هم بسیاری از مردم در هنگام خرید خودرو، توجه چندانی به میزان مصرف آن نداشته باشند. مجابی گفت: اگر امروز کسی قصد خرید ماشین لباسشویی و ظرفشویی داشته باشد، چقدر به مولفه مصرف آب در این دستگاه‌ها دقت می‌کند؟ برچسب‌های انرژی نصب‌شده روی لوازم برقی تا چه میزان از سوی خریداران جدی گرفته می‌شود؟ منظور این نیست که تنها با افزایش نرخ حامل‌های انرژی و آب، در صدد اصلاح ساختار اقتصادی باشیم، باید همزمان با برنامه‌ریزی برای اصلاح نرخ‌ها، اصلاح ساختار تولید و افزایش بهره‌وری و استفاده از تکنولوژی‌های روز که منجر به کاهش مصرف آب و انرژی در فرآیند تولید می‌شود، اقتصاد را مهیای محیط‌زیستی شدن کنیم.  وی با تاکید بر اینکه محیط‌زیست به‌هیچ‌روی مانعی در برابر توسعه در کشور تلقی نمی‌شود، اضافه کرد: جامعه ایران حق برخورداری از رفاه را دارد و باید توسعه بیابد، اما بدون تردید اگر این توسعه بی‌توجه به مسئله محیط‌زیست انجام شود، پایدار نخواهد بود و عوارضی غیرقابل‌جبران را متوجه کشور خواهد کرد.

آیا تورم سبز پروژه‌های انرژی‌های تجدیدپذیر را تهدید می‌کند؟

در کنار موارد یادشده جالب است بدانید اصلاح تورم سبز به نقش انرژی تجدیدپذیر در اقتصاد اشاره دارد. به‌عبارت دیگر، تورم سبز یعنی افزایش هزینه مصرف‌کننده ناشی از افزایش نرخ محصولات مرتبط با انرژی چه آنهایی که در زمره کربن صفر قرار دارند و چه آن دسته محصولاتی که از راه سوخت‌های فسیلی تولید می‌شوند.  سرمایه‌گذاران می‌گویند افزایش نرخ کالاهای اولیه که برای تولید انرژی‌های تجدیدپذیر لازم است هزینه پروژه‌های جدید تولید برق سبز را افزایش می‌دهد، اما با دسترسی متعادل به منابع مالی و با صرفه‌جویی‌های تولید انبوه، این معضل قابل‌حل است. به نقل از رویترز، کارشناسان انرژی در نشست بازارهای جهانی گفتند که افزایش هزینه‌ها و نیز مشکلات مربوط به زنجیره تامین برای برخی کالاها و کالاهای موردنیاز پروژه‌های سبز در بلند‌مدت تهدیدی برای ماندگاری اقتصادی انرژی‌های پاک نخواهد بود و هزینه‌های اضافی را می‌توان با صرفه‌جویی‌های تولید انبوه از جمله حق‌الزحمه‌های مجوزها، هزینه کارگران برای نصب و راه‌اندازی و هزینه‌های تملک مشتری کاهش داد. هری بوید کارپنتر، مدیر بخش اقتصاد سبز و تغییرات اقلیم در بانک اروپایی نوسازی و توسعه می‌گوید: از آنجایی‌که موانع کمی بر سر راه این صنعت وجود دارد، هزینه‌های اضافی این صنعت هم روندی رو به کاهش خواهد نهاد. وایبهاوب چاتورودی، تحلیلگر انجمن انرژی، محیط‌زیست و آب هم «تورم سبز» یا هزینه‌های مربوط به انرژی‌های سبز را نگرانی‌هایی از نوع نگرانی‌های کوتاه‌مدت می‌بیند. نرخ فلزاتی مانند قلع، آلومینیوم، مس، نیکل و کبالت که برای تکنولوژی‌های‌گذار انرژی نیاز است امسال بین ۲۰ تا ۹۱ درصد افزایش یافته است.

تورم سبز به‌دنبال سیاست‌های دوستدار محیط‌زیست

استراتژیست‌ها بر این باورند که اعمال سیاست‌های جدید محیط‌زیستی می‌تواند موجب افزایش تورم در سراسر جهان شود. به گزارش سی‌ان‌بی‌سی، تلاش‌های جهانی برای استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر و شکل‌گیری موج تورم سبز موجب افزایش نرخ بلند‌مدت حامل‌های انرژی و نرخ مصرف‌کننده در تمام کشورهای جهان خواهد شد. تورم محیط‌زیستی اصطلاح جدیدی است که از ترکیب دو واژه محیط‌زیست و تورم ساخته شده و به افزایش قیمت‌های ناشی از اقدامات دوستدار محیط‌زیست اطلاق می‌شود. تورم محیط‌زیستی به تورم سبز (Greenflation) نیز معروف است.

سیماشاه، استراتژیست ارشد شرکت سرمایه‌گذاری Principal Global می‌گوید: فشارهای تورمی ناشی از تلاش دولت‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان برای پیشبرد اهداف کربن صفر می‌تواند نرخ حامل‌های انرژی را بسیار افزایش دهد. این اقتصاددان معروف به سرمایه‌گذاران توصیه کرد از فرانشیزهای بلو چیپ‌ها حمایت کنند تا شرکت‌ها و دولت‌ها بحران تورم محیط‌زیستی را آسان‌تر پشت‌سر بگذارند. اصطلاح بلوچیپ در بازار بورس نیویورک به انواعی از سهام اطلاق می‌شود که از نظر کیفیت، اطمینان و قابلیت سودآوری تضمین شده هستند و معمولا این شرکت‌ها که تشکیل‌دهنده شاخص صنعتی داوجونز هستند، از بیشترین ارزش بازار برخوردارند. گرچه در تحقیق جدیدی که در اجلاس اخیر کوپ ۲۶ قرائت شد، سیماشاه اعلام کرد: تغییرات پرسرعتی که شرکت‌ها در تمام صنایع و کسب‌وکارها در راستای پیشگیری از آلاینده‌ها آغاز کرده‌اند، در نظر سرمایه‌گذاران، بی‌اهمیت تلقی می‌شود. سیستم تبادل انتشار اتحادیه اروپا، کارخانجات، شرکت‌های انرژی و شرکت‌های هواپیمایی را ملزم می‌کند به ازای انتشار هر تن کربن در هوا مبالغی را به‌عنوان «مالیات کربن» به سازمان‌های مسئول در حوزه محیط‌زیست پرداخت کنند. گرچه این اتحادیه به برخی صنایع، مجوزهای معافیت از مالیات کربن می‌دهد تا قادر به رقابت با شرکت‌های بین‌المللی مهم که در معرض پرداخت مالیات کربنی نیستند، باشند. بسیاری از صنایع مهم آلاینده از سال ۲۰۲۶ از رده خارج خواهند شد و اتحادیه اروپا نیز بسیاری از مجوزهای اعطاشده به صنایع را لغو خواهد کرد.

سخن پایانی

کارشناسان معتقدند ثبات موقعیت اقتصادی در ۴ سال گذشته تاثیری بسزا بر کاهش جرایم زیست‌محیطی مانند از میان بردن کوه‌ها و جنگل‌ها داشته است. حال با توجه به موارد یادشده، وقتی نرخ زمین دائم در حال افزایش نباشد، انگیزه برخی سودجویان برای دست درازی به طبیعت و محیط‌زیست نیز کاهش می‌یابد؛ در نتیجه مشاهده می‌شود ثمرات کنترل تورم در اقتصاد چگونه تمامی بخش‌های کشور را به‌طور مستقیم و غیرمستقیم تحت‌تاثیر قرار می‌دهد؛ بنابراین باید گفت تورم، یکی از اصلی‌ترین مولفه‌های آسیب‌زننده به محیط‌زیست است.