شرط موفقیت هر کشوری در تجاری‌سازی کالاها، کیفیت و قیمت تمام شده کالا مطلوب است تا قدرت حضور در بازار رقابتی را داشته باشد. به این ترتیب کیفیت محصولات تولیدی ارتباط مستقیم و غیر قابل انکاری با جذب بازار خارجی و میزان صادرات دارد با این اوصاف تولیدکنندگان جزو مهره‌های اصلی شریان تجاری کشور به حساب می‌آیند که حمایت از آنها و رفع مشکلات‌شان موجب رونق صادرات و چرخه اقتصادی کشور خواهد شد. تجارت ایران نیز از این قاعده مستثنا نیست و برای توسعه صادرات راهی جز ارتقای کیفیت و تناسب قیمت تمام شده با کیفیت کالا وجود ندارد.اما نقش دولت و بخش خصوصی و رابطه این دو در این میان چیست؟ صمت در این گزارش در گفت‌وگو با فعالان تجاری به بررسی راهکارهای موفقیت ایران در تجاری‌سازی کالاها و دستیابی به رونق تجاری پرداخته است.

در تجاری‌سازی تولیدات موفق نبوده‌ایم

محمدرضا صفا، رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی استان هرمزگان با اشاره به اینکه صدور بخشنامه‌های خلق الساعه یکی از بزرگ‌ترین موانع توسعه تجارت خارجی کشور است، گفت: یکی از اتفاقات خوبی که در ماه‌های اخیر در حوزه تجارت خارجی کشور رخ داده تعیین تعرفه برای صادرکنندگان است. این اقدام به مراتب بهتر از ممنوعیت یکباره صادرات کالا است.

 رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی استان هرمزگان در گفت‌وگو با گسترش نیوز، پایگاه خبری موسسه فرهنگی و مطبوعاتی صمت در بخش دیگری از صحبت‌های خود به تجاری‌سازی محصولات ساخت داخل اشاره و خاطرنشان کرد: در زمینه تجاری‌سازی کالاها به شرطی موفق خواهیم بود که با کشورهای بزرگ رقابت کنیم. برای تحقق این هدف باید واردات را در قبال صادرات داشته باشیم. اینکه ما در تجاری‌سازی محصولات خود موفق نبوده‌ایم واقعیتی غیرقابل‌کتمان است. وی با اشاره به اینکه برندسازی و مشتری مداری در بستر رقابت به وجود می‌آید گفت: اگر می‌خواهیم در فرآیند معرفی کالا و برندسازی موفق باشیم باید توان تولیدی خود را افزایش دهیم و با کشورهای همسایه و منطقه و حتی دنیا رقابت کنیم. صفا همچنین گفت: بازار کشورهای همسایه نیز بازار بسیار بزرگی است و باید از این ظرفیت نهایت استفاده را ببریم. به نظر می‌رسد ما در کسب بازار بعضی از کشورهای همسایه مانند عراق یا افغانستان تا حدودی موفق بوده‌ایم اما در کشورهایی مانند ترکیه یا امارات که جزو کشورهای صنعتی و تجاری خوب به شمار می‌روند نتوانسته‌ایم ورود خوبی داشته باشیم.

شاه کلید رونق تولید

رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی استان هرمزگان حمایت از کالاهای داخلی با استانداردسازی جهانی را شاه کلید رونق تولید در کشور دانست و گفت: رقابت‌پذیری با تعرفه‌گذاری مناسب نیز از دیگر راهکار‌های اصلی رونق گرفتن تولید در کشور است؛ بنابراین باید برای کالاهایی که در کشور تولید می‌شود تعرفه‌های مشخصی در نظر بگیریم تا ضمن اینکه کالای خارجی وارد کشور می‌شود رقابت‌پذیری و استانداردسازی کالاهای داخلی نیز به وجود بیاید. وی همچنین به راهکارهای جذب سرمایه‌گذار صنعتی به کشور اشاره کرد و گفت: با ایجاد زیرساخت‌های امنیت اقتصادی در کشور می‌توان تضمین‌های لازم صادراتی را عهده دار شد. اگر به سرمایه‌گذار اجازه دهیم کالا را در کشور ما تولید و طبق ضوابط خاصی که ما برای او تعیین می‌کنیم اقدام به صادرات کند به طور قطع در جذب سرمایه‌گذار خارجی موفق خواهیم بود.

۳ دلیل عمده موفق نبودن در تجاری‌سازی صنعتی

شعبان فروتن، نایب‌رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و عراق بر این باور است که اگر دولت بتواند ثبات قوانین و قیمت‌ها را تحقق بخشد، وضعیت اقتصاد کشور دگرگون خواهد شد. فروتن در گفت‌وگو با صمت اظهارکرد: بخشنامه‌های خلق الساعه، هزینه‌های گزاف و بی‌ثباتی نرخ‌ها، ۳ عامل اصلی عدم توفیق در تجاری‌سازی صنعتی در کشور است. تمام کشورهای پیشرفته دارای ثبات در قیمت‌ها و تعرفه‌ها هستند، به همین دلیل فعالان اقتصادی و تجاری این کشورها در آرامش خاطر اقدام به برنامه‌ریزی‌های بلندمدت می‌کنند. متاسفانه در کشور ما این موضوع به هیچ عنوان قابل اجرا نیست، چرا که قیمت‌ها به صورت روزانه و حتی لحظه‌ای تغییر می‌کند و هر لحظه شرایطی جدید ایجاد می‌شود. همین موضوع موجب می‌شود صادرکنندگان کشور نتوانند برای فردای خود برنامه مشخصی داشته باشند. علاوه بر این نظارت خاصی نیز بر عملکردها وجود ندارد. این امر نیز مزید بر علت می‌شود تا معضل تعیین لحظه‌ای قیمت‌ها همچنان ادامه داشته باشد. قیمت‌گذاری دستوری نیز تاثیر بسیار زیادی در شکل‌گیری وضعیت کنونی دارد و شرایط را روز به روز سخت‌تر می‌کند. بهترین راهکار برای گذر از شرایط امروزی اقتصاد و تجارت کشور رسیدن به یک ثبات قیمتی مشخص است تا هم تولیدکننده و هم مصرف‌کننده بدانند که با چه نرخ و سیاستی روبه‌رو هستند. عضو اتاق بازرگانی ایران همچنین گفت: دولت باید توجه ویژه و خاصی به موضوع ثبات قیمت‌ها داشته باشد. صادرکنندگان از دولت انتظار دارند با برنامه‌ریزی‌های دقیق و اساسی ولو با قیمت‌گذاری دستوری ثبات قیمتی ایجاد کند تا هر روز شاهد قیمت‌های جدید نباشیم.

سهم اندک ایران از بازار بزرگ عراق

نایب رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و عراق در بخش دیگری از صحبت‌های خود به تشریح آخرین وضعیت تجارت دو‌ کشور پرداخت و گفت: تجارت با عراق در وضعیت خوبی به سر می‌برد اما این وضعیت مطلوب ما نیست. ایران مرزهای گسترده و رابطه‌ تجاری قدیمی با این کشور دارد؛ با این حال سهم ایران از بازار کنونی مطلوب نیست. وی افزود: بازار این کشور دارای ظرفیت‌های بزرگ تجاری است و می‌تواند به طور کامل در اختیار تولیدات ایران قرار گیرد، این درحالی است که طبق آمار ما متاسفانه چهارمین کشور صادرکننده به عراق هستیم و دیگر کشور‌های منطقه در این زمینه گوی سبقت را از ما ربوده‌اند. دولت برای جبران این عقب‌ماندگی باید دیپلماسی اقتصادی خود با این کشور را فعال و تقویت کند.

فروتن با اشاره به اینکه امروزه تجار کشور ما با اخذ ویزای زیارتی اقدام به تجارت با عراق می‌کنند، گفت: یکی از مشکلات بزرگ ما در تجارت با کشور عراق همین موضوع است. تجارت با ویزای زیارتی یکی از اشکالات صادرات ایران به عراق است. صادرکننده باید با دارا بودن ویزای تجاری به راحتی نسبت به بازاریابی در عراق اقدام کند. اگر ویزای صادرکنندگان تجاری باشد به راحتی امکان تردد برای آنها فراهم خواهد شد و از این رو بدون شک وضعیت صادرات به عراق نیز بهبود خواهد یافت.

سخن پایانی

بی‌ثباتی در سیاست‌ها و قیمت‌ها موجب شده تولیدکنندگان و صنعتگران کشور قادر به برنامه‌ریزی بلندمدت نباشند. برخی از فعالان این حوزه بر این باورند که بی‌ثباتی موجب شده وضعیت کنونی تجارت و اقتصاد کشور شکل بگیرد. از طرفی ما در تجاری‌سازی صنعتی نیز به توفیق خاصی دست پیدا نکرده‌ایم که بی‌ثباتی و نبود برنامه‌ریزی از جمله دلایل مهم این موضوع است. از آنجا که تاکنون مدیریت صادرات در اختیار بخش خصوصی نبوده قطعا نتوانسته‌‌ایم از ظرفیت‌‌های صادراتی موجود آن‌ طور که باید و شاید استفاده کنیم. کشورهای همسایه ما می‌توانستند بازارهای خوبی برای محصولات صادراتی باشند که متاسفانه از این ظرفیت نیز نتوانستیم به درستی استفاده کنیم. حقیقت این است که صادرکنندگان تا امروز همکاری خاص و مشهودی از جانب دولت ندیده‌‌اند و امیدوارند شورای‌عالی صادرات و دیگر سازمان‌های مربوط به امر صادرات این مقوله را جدی بگیرند.