روند ریزشی بورس تهران در هفته‌های گذشته افت بیش از ۲۰۰ هزار واحدی را تجربه کرد و همین مسئله بسیاری از سهامداران و تازه‌واردان را دچار تشویش و اضطراب ناشی از تکرار سناریوی سال گذشته کرد، چراکه در سال ۹۹ نیز روند ریزشی شاخص کل از سقف تاریخی ۲ میلیون و ۱۰۰ هزار واحدی دقیقا از نیمه دوم مرداد آغاز شد و در طول شهریور ۹۹ با سرعت ادامه یافت.

برخی از کارشناسان اعتقاد دارند دلیل اصلی ریزش‌های اخیر را باید در انتشار گزارش‌های نیمه نخست سال کارگزاری‌ها نیز دانست، چراکه در این دوره کارگزاری‌ها تلاش می‌کنند به اصطلاح نقد شوند تا ترازنامه‌های مثبتی داشته باشند.

اما عده زیادی از متخصصان و تحلیلگران بورسی معتقدند ریسک‌های زیادی بورس را تحت‌تاثیر قرار داده که فقط چند مورد از آنها وجود ابهامات پیرامون برجام، مداخلات گسترده دولت در بازار، شائبه گسترش قیمت‌گذاری دستوری در بورس کالا، تثبیت نرخ ارز و... است.

هیجانات بالا گرفت

حالا اتفاقی که در بازار سهام جریان دارد، وجود جوی هیجانی و مشوش است که به‌دنبال واکنش نوسهامداران (در پی فروش سهام از سوی تعداد زیادی از حقوقی‌ها) روی داده و به نظر می‌رسد در طول هفته جاری هم این روند ادامه داشته باشد. البته امیدواری‌هایی در زمینه ورود شرکت‌های بیشتر به بازار وجود دارد که باعث می‌شود برخی از تحلیل‌ها نسبت به روند بازار کمی تعدیل شود اما روی هم‌رفته ذهنیتی که سهامداران نسبت به وضعیت کنونی بورس دارند با آنچه تحلیلگران خوشبین دارند، تفاوت زیادی دارد و همین مسئله عاملی برای افزایش اختلافات بین دو طیف در شبکه‌های اجتماعی و گروه‌های بورسی شده است.

۴ دلیل ریزش شاخص کل

علیرضا عسگری‌مارانی، مدیرعامل پیشین شرکت سرمایه‌گذاری ملی ایران با اشاره به ریزش‌های اخیر شاخص بورس به گفت: وضعیت کنونی بورس به‌دلایل مختلفی ایجادشده اما به‌دلیل اینکه هر روز اتفاقات جدیدی رخ می‌دهد نمی‌توان تحلیل و پیش‌بینی نسبت به آینده بازار ارائه کرد. وی در ادامه افزود: شاخص کل ریزش شدیدی را تجربه کرده که یادآور اتفاقات سال ۹۹ است اما به نظر می‌رسد اگر پرونده مذاکرات به نتیجه مثبتی برسد می‌توان نسبت به آینده بورس اوراق بهادار امیدوار بود.

پایان سال مالی کارگزاری‌ها

عسگری‌مارانی با اشاره به عملکرد کارگزاری‌های بورسی عنوان کرد: یکی از دلایل ریزش بورس این است که در واپسین روزهای سال مالی کارگزاری‌ها قرار داریم و طبیعتا این مجموعه‌ها علاقه زیادی به تسویه‌حساب با مشتریان دارند و از سویی هم تلاش می‌کنند از طریق فروش‌های سنگین سهام حجم نقدینگی در اختیار خود را افزایش دهند.

تحولات سیاسی منطقه و مذاکرات برجام

مدیرعامل پیشین شرکت سرمایه‌گذاری ملی ایران با یادآوری تغییر و تحولات گسترده سیاسی در منطقه به گفت: یکی دیگر از اتفاقات که باعث‌شده بازار تحت‌تاثیر قرار گیرد، تشنج‌هایی است که در برخی از کشورهای همسایه مانند افغانستان شاهد هستیم. تحت‌تاثیر همین مسئله عده قابل‌توجهی از سرمایه‌گذاران نقدینگی خود را از کشور خارج کرده و با خرید ملک در کشورهای با امنیت بالاتر مانند ترکیه، گرجستان، امارات و... هم امکان اقامت در این کشورها را اخذ کنند و هم اینکه با توجه به آمار و ارقامی که ارائه می‌شود ارزش دارایی‌هایشان کاهش پیدا نمی‌کند و ریسک سرمایه‌گذاری اصطلاح پایین‌تر است.

این کارشناس بازار سرمایه به اهمیت نرخ ارز در بازار سرمایه اشاره‌کرد و یادآور شد: از سویی هم تکلیف برجام هنوز روشن نیست، هرچند خوشبینی‌ها نسبت به آغاز مذاکرات تقویت‌شده و همین مسئله نیز باعث شده چشم‌انداز ریزش نرخ دلار نیز محتمل‌تر از قبل باشد. بورس نیز که همواره از نوسانات نرخ ارز تاثیر پذیرفته این بار از فضای هیجانی این بازار سیگنال‌هایی را دریافت کرد که منجر به کاهش ارزش سهم‌های صادرات‌محور شد.

تغییرات مدیریتی و سیاست‌گذاری‌ها

مدیرعامل پیشین شرکت سرمایه‌گذاری ملی ایران با یادآوری روی کار آمدن کابینه سیزدهم و تغییرات گسترده مدیریتی، بیان کرد: مسئله دیگری که بازار را تحت‌تاثیر قرار داده، تغییر دولت است. روی کار آمدن وزرای جدید باعث شده بسیاری از فعالان اقتصادی در انتظار انتصابات جدید در بخش‌های گوناگون باشند. این تغییرات از جهتی اهمیت دارد که بسیاری از سیاست‌های قبلی منجر به وارد شدن آسیب‌هایی به بدنه بازار شده بود و حالا سهامداران و فعالان در انتظارند تا تکلیف مناصب مدیریتی گوناگون روشن شود و با توجه به ترکیب جدید مسئولان اقدام به برگزیدن استراتژی‌های مناسب معاملاتی کنند.

وی در ادامه یادآور شد: برای مثال در زمینه قیمت‌گذاری فولاد، سیمان و... شاهد بروز مشکلاتی در بورس بودیم که زمینه‌ساز ریزش‌های اخیر شد، البته وزرا که تاکنون با اجرای سیاست‌های قیمت‌گذاری دستوری مخالفت ورزیده‌اند اما تا زمانی که تکلیف ترکیب مناصب مدیریتی در حوزه اقتصاد روشن نشود بازار نمی‌تواند چشم‌انداز مشخصی را پیش‌روی خود ببیند.

این تحلیلگر با سابقه بازار به وجود فعالیت‌های مخرب در بخش‌های گوناگون اقتصاد اشاره‌کرد و گفت: از سویی هم سیستم قیمت‌گذاری دستوری باعث‌شده عده زیادی از محل دلالی و فعالیت‌های غیرمولد درآمدهای کلانی به جیب بزنند و حالا تغییر رویکرد به سمت واگذاری کشف نرخ به بازار سبب‌شده این عده شروع به مقاومت‌های شدید و همه‌جانبه کنند. در این میان، بورس نیز از تحرکات مخرب این دسته از افراد تاثیر پذیرفته و نشانه‌هایش را در بازار مشاهده می‌کنیم.

آزادسازی واردات خودرو

عسگری‌مارانی در پایان با اشاره به طرح اخیر مجلس درباره آزادسازی واردات خودرو خاطرنشان کرد: یکی دیگر از دلایلی که فعلا کان‌لم‌یکن تلقی می‌شود، تایید طرح آزادسازی واردات خودرو بود که البته چهارشنبه هفته گذشته از سوی شورای نگهبان رد شد اما تاثیرات منفی تصویب اولیه این طرح در مجلس شورای اسلامی را در بازار سهام مشاهده کردیم.

وقتی چنین طرحی تصویب شد در ابتدا تصور می‌شد صنعت خودرو روزهای بسیار سختی را در پیش خواهد داشت و به همین دلیل، سهم‌های خودرویی روند ریزش سنگینی را تجربه کردند. اما به‌دلیل رد این طرح از سوی شورای نگهبان انتظار می‌رود سهم‌های خودرویی باردیگر روند رو به رشدی را داشته باشند.

وقت هیجانی کردن بازار نیست

مصطفی صفاری، کارشناس و فعال با سابقه بازار سهام با اشاره به تاثیرات تغییر دولت بر بازار سرمایه به گفت: مهم‌ترین عاملی که بازار را تحت‌تاثیر قرار داده و باعث ریزش شاخص‌شده، تغییر مدیران اقتصادی کشور و به‌ویژه تغییر اعضای هیات مدیره بورس است که می‌تواند تحول بسیار بزرگی در بازار باشد.

وی در ادامه افزود: بسیاری از حقیقی‌ها و حقوقی‌ها باتوجه به این مسئله واکنش‌های هیجانی از خود نشان داده و بر روند ریزشی شاخص دامن زدند، هیچ‌کس از ضرر استقبال نمی‌کند اما سهامداران باید توجه داشته باشند که این وضعیت گذراست و بازار فراز و نشیب‌های زیادی دارد، آنچه اهمیت دارد نحوه مواجهه ما با چنین وضعیت‌هایی است، زیرا ما با نحوه عملکرد خود می‌توانیم باعث دامن زدن به شرایط نامطلوب بازار شویم و دوره بازگشت به حال طبیعی را طولانی‌تر کنیم.

گزارشات ۶ ماهه

صفاری ضمن اشاره به انتشار گزارشات شرکت‌های بورسی عنوان کرد: این وضعیتی که در بازار شاهد آن بودیم به‌زودی به چند دلیل متوقف خواهد شد، مسائلی مانند انتشار گزارشات سود و زیان ۶ ماهه شرکت‌ها می‌تواند باعث شفافیت هرچه بیشتر بازار شده و به‌عنوان محرکی برای افزایش و تقویت طرف تقاضا در بورس اوراق بهادار شود.

قیمت دلار نیمایی و برجام

این کارشناس بازار سهام به تثبیت نرخ ارز نیمایی اشاره ‌کرد و به گفت: اصلا کاری به برجام نداریم، چه کسی می‌تواند ادعا کند نرخ دلار نیمایی از کانال ۲۳ هزار تومان کاهش پیدا کرده است؟

هیچ‌کس چنین مدعایی را نمی‌تواند مطرح کند اما جوی که به راه افتاده مبنی بر کاهش نرخ ارز به‌دنبال انجام مذاکرات از آن دسته تحرکات مخرب در بازار است که باعث ریزش‌های پردامنه شاخص نیز می‌شود.

تعیین‌تکلیف بانک مرکزی

این کارشناس اقتصاد بر اهمیت انتصاب رئیس کل بانک مرکزی از سوی وزیر اقتصاد تاکید کرد و یادآور شد: از سویی هم تعیین رئیس کل بانک مرکزی می‌تواند چشم‌انداز بازار سرمایه را بیش‌ازپیش روشن کند، باید توجه داشت فردی که قرار است سکاندار بانک مرکزی شود طبیعتا باید در زمینه نرخ بهره تصمیماتی اتخاذ کند که می‌تواند تاثیر مستقیم بر بازار سهام داشته باشد.

 از همین‌رو، بسیاری از فعالان بورس به انتظار نشسته‌اند تا تکلیف پست ریاست کلی بانک مرکزی هم روشن شود.

بازار این هفته برمی‌گردد

صفاری در پایان خاطرنشان کرد: با توجه به مسائلی که گفته شد و رفع بسیاری از ابهامات مورداشاره انتظار می‌رود بازار سرمایه در طول هفته جاری بار دیگر روی روند عادی خود بازگردد و فرآیند ریزشی شاخص از همین هفته متوقف شود.

سخن پایانی...

نکته‌ای که فکر عده‌ای از کارشناسان را به خود مشغول کرده، واکنش‌های منفی سهامداران و نوسهامداران به هر خبر مثبتی است که پیرامون مذاکرات هسته‌ای با غرب انتشار می‌یابد.

این عکس‌العمل تازه‌واردان بورسی و برخی از باتجربه‌ها و نوسانگیران به اخبار خوشبینانه نسبت به از سرگیری مذاکره در جهت احیای برجام همواره بازار را دچار مشکلاتی کرده که ریزش یا اصلاح شاخص کل فقط یکی از آنهاست.

همان‌طور که بارها گفته‌شده دلیل این نگرانی‌ها نیز از قوت‌گرفتن احتمال ریزش یا کاهش نرخ ارز در پی بهبود روابط دیپلماتیک با جهان نشأت می‌گیرد که می‌تواند در کوتاه‌مدت سهم‌های صادرات‌محور و کامودیتی‌محورها را وارد روند کاهشی نرخ کند.

 اما نکته‌ای که متخصصان با تاکید بر آن از سهامداران طلب صبوری بیشتر می‌کنند، لزوم نگاه بلندمدت‌تر به سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه است، زیرا هرگونه گشایش دیپلماتیک می‌تواند زمینه را برای سرمایه‌گذاری خارجی در کشورمان را فراهم کرده و طبیعتا به‌دلیل توسعه شرکت‌ها نرخ بازدهی سهام نیز افزایش قابل‌توجهی خواهد داشت.

در واقع طبق الگوی معاملاتی که این دسته از کارشناسان توصیه می‌کنند اگر سهامداران بتوانند با دید عمیق‌تر و بلندمدت‌تری در بورس فعالیت خود را ادامه دهند، دامنه ریزش‌ها نیز به‌مراتب کوچک‌تر و محدودتر از آنچه شاهد آن هستیم می‌شود. از سویی هم بازگشت سهم‌ها به سقف‌های حمایتی قبلی آسان‌تر از امروز خواهد بود، زیرا هرچه عمق ریزش‌ها کاهش یابد، مسیری که باید برای بازگشت طی شود نیز کوتاه‌تر خواهد بود و سهامداران می‌توانند در میان‌مدت نتیجه تامل در انتخاب استراتژی‌های معاملاتی خود را دریافت کنند و از سودی که نصیب‌شان خواهد شد، بهره‌مند شوند.