کشور عراق به‌واسطه نزدیکی جغرافیایی، فرهنگی و دینی با ایران و همچنین نیاز گسترده این کشور به اقلام و کالاهای اساسی در حوزه‌های گوناگون مانند خدمات فنی‌مهندسی، ساختمان، انرژی و... به یکی از بازارهای بزرگ صادراتی برای کشورهای منطقه تبدیل شده است. این کشور به‌دلیل در اختیار داشتن منابع نفتی، موقعیت فوق‌العاده مهم ترانزیتی، ظرفیت بالای کشاورزی و جذب خیل عظیمی از زوار، کشور بسیار ثروتمندی به‌شمار می‌رود. به همین دلیل رقابت شدیدی میان کشورهای گوناگون برای حضور در بازار این کشور شکل گرفته است.

اما آخرین وضعیت مبادلات تجاری ایران با این کشور به چه صورت است و ایران تا چه اندازه موفق شده از این بازار صادراتی سهم داشته باشد؟ در همین راستا گفت‌وگویی با سیدحمید حسینی، دبیر اتاق بازرگانی ایران و عراق ترتیب داده‌ایم که در ادامه مطالعه خواهید کرد.

جدیدترین جزییات مبادلات تجاری ایران و عراق را تشریح کنید.

براساس آمار منتشرشده از گمرک جمهوری اسلامی ایران در ۵ ماه گذشته حدود ۳ میلیارد و ۱۶۰ میلیون دلار صادرات به کشور عراق داشته‌ایم و در مقابل با رشدی حدود ۳ برابری رقمی حدود ۱۴۰ میلیون دلار انواع محصولات مانند گندم دامی و برخی ضایعات و اقلام متفاوت از این کشور وارد کرده‌ایم.

به‌طور متوسط در ۵ ماهه نخست امسال بیش از ۶۰۰ میلیون دلار صادرات به عراق داشته‌ایم که رقم قابل‌قبولی است. البته ظرفیت و گنجایش ما برای افزایش این میزان وجود دارد و باید به ارقام بالاتری دست پیدا کنیم.

عمده کالاهای صادراتی ایران به عراق چه کالاهایی هستند؟

عمده کالاهای صادراتی ما به عراق در خوزه انرژی است. البته در امسال بنا به‌دلایل متعدد از حجم صادرات انرژی ایران که اقلامی مانند برق، گاز، گازوئیل، برق و دیگر فرآورده‌های نفتی است، کاسته شده است. بعد از صادرات انرژی بیشترین کالایی که از نظر ارزشی به کشور عراق صادر می‌شود، لوازم ساختمانی است. در این حوزه نیز تمام اقلام ساختمانی از جمله میلگرد، سنگ، کاشی، سرامیک، شیشه، آهک، سیمان و... به عراق صادر می‌شود. انواع مواد غذایی و میوه‌وتره‌بار نیز در رده سوم عمده کالاهای صادراتی ایران به عراق است.

کدام صنایع در عراق نیاز به ارتقا دارند؟

عراق در شرایط فعلی به‌شدت به‌دنبال حمایت از تولید داخلی است و در همین راستا برخی از صنایع سبک مانند نوشابه، دوغ و بستنی را خودشان تولید می‌کنند؛ بنابراین به‌زودی این محصولات از سبد صادراتی ایران به این کشور حذف خواهد شد و باید به سمت صادرات محصولات های‌تک و صنایع سنگین که عراق تا آینده‌ای دور شانسی در تولید آنها نخواهد داشت، حرکت کنیم.

اوضاع اقتصادی و اجتماعی عراق درحال‌حاضر چگونه است؟

میزان صادرات و نرخ نفت این کشور به‌دلیل تصمیمات و سیاست‌گذاری‌های اوپک به‌شدت کاهش پیدا کرده بود؛ بنابراین درآمدهای نفتی این کشور با کاهشی چشمگیر روبه‌رو شد. عراق سال‌های سخت را تقریبا پشت سر گذاشته و امروزه درآمد ماهانه این کشور به بالای ۵ میلیارد دلار رسیده است و از این درآمد در راستای احیای وضعیت اقتصادی و اجتماعی مردم بهره برده‌اند. در همین راستا، برخی از پروژه‌های مهم این کشور فعال و بازسازی شهرها آغاز شده است. در امسال بازار عراق از وضعیت بهتری برخوردار است گرچه درحال‌حاضر به‌دلیل انتخابات دو ماه آینده با التهاباتی همراه شده است. گفتنی است این انتخابات با تغییراتی که در نحوه برگزاری آن به وجود آمده از حساسیت بیشتری برخوردار است.

بسترهای برگزاری نمایشگاه در عراق چگونه است؟

کشور عراق نیز مانند تمام کشورهای دنیا درگیر شیوع ویروس کرونا و چالش‌های پیرامون آن مانند رعایت پروتکل‌های بهداشتی و مواردی از این قبیل شده است. با توجه به این موضوع، نمایشگاه‌های رسمی و بین‌المللی تا اطلاع ثانوی در این کشور برگزار نمی‌شود. فقط اقلیم کردستان در این کشور تاکنون میزبان چند رویداد نمایشگاهی بوده که هم‌اکنون نیز نمایشگاه اختصاصی ایران در سلیمانیه در حال برگزاری است. اما دیگر شهرهای این کشور تا کنون آمادگی لازم برای برگزاری رویدادهای نمایشگاهی را ندارند.

براساس آمار اعلام شده از کشور عراق، تعداد فوتی‌های این کشور از زمان شیوع ویروس کرونا تاکنون ۱۷۰ هزار نفر افزایش پیدا کرده است. این امر نشان‌دهنده تعداد بالای فوت‌شدگان کرونایی و وضعیت وخیم این کشور از نظر مدیریت شیوع این ویروس کشنده است. گفتنی است کشور عراق عدد و رقم درستی از میزان فوت‌شدگان بر اثر کرونا ارائه نمی‌کند و بسیاری از مردم نیز پس از مبتلا شدن به بیمارستان مراجعه نمی‌کنند و در آمارهای رسمی نیز به‌شمار نمی‌آیند.

تا کنون دو نمایشگاه مجازی میان فعالان تجاری و اقتصادی دو کشور برگزار شده اما مورد استقبال قابل‌توجهی قرار نگرفته است. در شرایط امروزی یکی از بزرگ‌ترین مشکلات ما در راستای توسعه بازار ایران در کشور عراق فعال نبودن نمایشگاه‌هاست، چراکه این امر موجب می‌شود بنگاه‌ها و فعالان تجاری جدیدی که قصد ورود به بازار بزرگ عراق را دارند با مشکلات و چالش‌های بزرگ مواجه شوند و کار بسیار سختی را در پیش داشته باشند.

وضعیت توسعه اقتصادی و گردشگری در دو شهر مذهبی کربلا و نجف چگونه است؟

باید به این نکته توجه داشته باشیم که عموما وضعیت دو شهر کربلا و نجف را با وضعیت مشهد و قم در کشور خودمان مقایسه می‌کنند. شهر مشهد در ایران همان کربلا در کشور عراق است. این دو شهر به‌شدت توسعه‌یافته هستند و هنوز جای توسعه دارند اما نجف و قم با اینکه از نظر مذهبی جزو شهرهای مهم به‌شمار می‌آیند، هنوز به توسعه لازم دست پیدا نکرده‌اند؛ بنابراین کربلا از همه نظر در حال توسعه و رشد است.

هم سرمایه‌گذاری در این شهر نسبت به دیگر شهرهای عراق بهتر انجام می‌شود و هم ساخت‌وساز شهری بیشتری دارد. از سویی به علت ورود گردشگران و مسافران به این شهر تعداد هتل‌های ساخته‌شده در این شهر افزایش پیدا کرده و به‌تازگی نیز اقدام به ساخت فرودگاه در این شهر شده است. کربلا شهری است که در مسائل سیاسی عراق نفوذ پیدا کرده و از همین جهت پیش‌بینی می‌شود آینده روشنی در انتظار این شهر باشد.