آخرین آمار از وضعیت بارندگی‌های کشور حاکی از این است که باوجود بارندگی ۲۱.۸ میلی‌متری در ۵۲ روز سپری شده از سال آبی ۱۴۰۱-۱۴۰۰، همچنان ۱۰ استان کشور شاهد کاهش بارندگی نسبت به‌مدت مشابه سال قبل هستند و وضعیت آبی این استان‌ها حتی نسبت به سال گذشته وخیم‌تر نیز شده است. جدا از شک و تردیدی که در تداوم بارندگی‌های اخیر وجود دارد، به‌واسطه تبعات کم‌بارانی شدید در سال آبی گذشته، فعلا شرایط آبی بسیاری از سدهای کشور نامساعد است و این موضوع در حوضه آبریز تهران در نیم‌قرن اخیر بی‌سابقه بوده است.

 طبق آنچه مسئولان آبی اعلام کردند نباید تصور شود که بعد از چند روز بارندگی بی‌درنگ مشکل کم‌آبی استان تهران حل شده و دیگر نیازی به مدیریت مصرف نیست، چراکه کاهش ذخایر و منابع آبی در سال آبی گذشته بی‌سابقه بوده و ما با این کاهش‌ها وارد سال آبی جدید شدیم.

همچنین طبق اعلام مسئولان هواشناسی اکنون با ناهنجاری مثبت دما در کشور مواجهیم؛ بدین معنا که دما در بسیاری از مناطق بیش از حد معمول و طبیعی است و به‌طور کلی از ابتدای سال آبیِ جدید تاکنون، دمای متوسط کشور بیش از معمول بوده است. براساس گزارش‌های رسمی، میانگین دمای سالانه در کشور در ۱۰ سال اخیر تا ۲ درجه سانتیگراد بیشتر از متوسط ۱۰ ساله در ۵ دهه قبل است. در بهار و زمستان سال گذشته دمای متوسط کشور حدود ۲ تا ۳ درجه سانتیگراد بیش از میانگین بلندمدت بود و در برخی مناطق مانند شمال غرب کشور، افزایش دما بین ۳ تا ۶ درجه سانتیگراد بود.

تغییر اقلیم

حسین اینانلو، کارشناس ارشد اقلیم‌شناسی در همین باره به ایسنا گفت: کمی بارندگی در ایران که در سال‌های اخیر مشاهده می‌کنیم نباید ذیل مفهوم خشکسالی تعریف شود، چون خشکسالی امری طبیعی است که به‌صورت دوره‌ای در طبیعت ایران رخ می‌داد و اقلیم و بارندگی به حالت عادی بازمی‌گشت، اما کمی بارندگی که در سال‌های اخیر می‌بینیم باید ذیل تغییر اقلیم دیده شود و در تغییر اقلیم بازگشت به حالت عادی نداریم.

به‌گفته وی، اقلیم یا آب‌وهوا فقط بارندگی نیست و شامل بارندگی، دما و وزش باد است که هر یک زیرمجموعه خاص خود را دارند. وقتی از بارندگی سخن می‌گوییم، مقدار بارندگی، نوع بارش، رژیم بارندگی و بارش‌های حداکثری و حداقلی در طول سال مطالعه می‌شود.

این کارشناس ارشد اقلیم‌شناسی اظهار کرد: گرچه خشکسالی در ایران یک واقعیت اقلیمی است، اما افزایش جمعیت، تغییرات آب‌وهوایی و کاهش بارندگی، توسعه ناموزون صنعتی، کشاورزی نادرست و سایر عوامل نظیر توسعه ناپایدار شهرها از دلایلی هستند که باعث تشدید آن شده‌اند.

اینانلو گفت: در حالی که میزان بارندگی در ۲۰ سال گذشته ۲۰‌درصد کاهش یافته، افزایش دما، کاهش سرانه آب تجدیدپذیر (در ۴ دهه گذشته از ۳۸۵۷مترمکعب به ازای هر نفر، به ۱۲۹۴ مترمکعب به ازای هر نفر)، افت شدید سفره‌های آب زیرزمینی کشور و کاهش کیفیت منابع آبی موجب شده با پدیده «کمبود انباشته منابع آبی» در کشور مواجه شویم.

اوضاع تهران

در این میان، تهران به‌واسطه شرایط خاص سیاسی و جغرافیایی، اقلیم نیمه‌خشک و دور بودنش از رودخانه‌های پرآب بیشتر در معرض کمبود انباشته آب قرار دارد. 

به‌گفته کارشناسان تاثیر بارندگی‌های اخیر بر افزایش ذخیره سدهای تامین‌کننده آب شرب تهران بسیار اندک بوده، به‌گونه‌ای که ورودی آب به سدهای تهران با کاهش ۳۴ درصدی از ابتدای سال آبی در مقایسه با سال آبی گذشته مواجه است.

بارندگی امسال تنها ۲ درصد از سال پیش بیشتر بود. سال گذشته ۱۶۸ میلی‌متر و امسال ۱۷۰‌ میلی‌متر بارش داشتیم، در صورتی که کاهش ۴۱ درصدی در ذخایر آب تهران همچنان ثابت و ۲۶۷ میلیون مترمکعب از آب پشت سدها، نسبت به سال گذشته کمتر شده‌ است.

در همین راستا محمدرضا بختیاری، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران گفت: برای فصل زمستان سناریوهای مختلفی مطرح است و با قطعیت نمی‌توان صحبت کرد، اما ما در هر حال همیشه بدترین سناریو را در نظر می‌گیریم، چون مصرف تهران بالا و میزان بارش کم است؛ بنابراین نمی‌توان ریسک کرد. 

او صرفه‌جویی، کنترل فشار و برخورد با مشترکان پرمصرف را از جمله سناریوهای پیش‌بینی‌شده برای مواجهه با شدت‌یافتن کم‌آبی پاییز پایتخت عنوان کرده است.

سخن پایانی

به‌اعتقاد کارشناسان، باتوجه به روند مانایی دمای هوا و تغییرات اقلیم چاره‌ای جز ایجاد سازگاری با منابع موجود و کم‌آبی نداریم و بهتر است سبک زندگی و مصرف خود را با کم‌آبی تطبیق دهیم و همواره به یاد داشته باشیم که کم‌آبی فصل نمی‌شناسد.