بانکداری اسلامی، نوعی فعالیت بانکی است که با احکام اسلام (به‌ویژه مقرراتی برای مقابله با ربا و رباخواری) همخوانی دارد و در قالب اقتصاد اسلامی تعریف می‌شود.

بانک، نهادی حقوقی است که انجام عملیات‌های پولی، مالی و اعتباری را بر عهده دارد. حال اگر بخواهیم این خدمات و فعالیت‌ها را طبق قوانین اسلام مدیریت و اجرا کنیم، «بانکداری اسلامی» پدید می‌آید. ایران از جمله کشورهای مسلمانی است که بانک‌ها در آن با شیوه اسلامی مدیریت می‌شوند. معمولا بانک‌های اسلامی با ریسک‌هایی روبه‌رو هستند که شناسایی و مدیریت آنها برای بهبود عملکرد نظام بانکی، اهمیت قابل‌توجهی دارد. یکی از این ابزارهای تامین مالی، تامین اعتبار بر پایه استانداردهای بانکداری اسلامی است که به تامین مالی اسلامی معروف است.  دستیابی به استانداردهای یکسان در ابزارهای تامین مالی اسلامی در رقابت با نظام تامین مالی متعارف در جهان، نیازمند تاکید بر وجوه اشتراک مبانی فقهی در استخراج و طراحی ابزارهای تامین مالی اسلامی است. امروزه تامین مالی اسلامی به‌عنوان بخش اساسی و تاثیرگذار در تامین مالی بین‌المللی در کشورهای اسلامی و غیراسلامی شناخته می‌شود. در واقع این ابتکار مالی که بسیاری آن را نوعی نوآوری می‌دانند، مبتنی بر فقه و قانون اسلام است؛ یعنی تمامی روش‌های مورداستفاده در تامین مالی اسلامی مبتنی بر اصول فقهی نشأت‌گرفته از متون استنباط فقهی است. با این حال، بسیار مشاهده شده که تفسیرهای متفاوتی درباره روش‌های یکسان وجود دارد که این امر زمینه‌ساز شکل‌گیری الگوهای گوناگونی از بانکداری بدون ربا (به‌عنوان نمونه الگوهای وکالتی و مضاربه‌ای) شده است. از جمله زمینه‌های شکل‌گیری این تفاوت‌ها، تفاوت در منابع فقه مذاهب مختلف است که در این یادداشت سعی می‌شود به یکی از عوامل شکل‌گیری این تفاوت‌ها پرداخته شود. از این‌رو در این نوشتار در صدد تبیین تفاوت در منابع استنباط‌های فقهی امامیه و اهل سنت هستیم. منابع فقه امامیه شامل موارد زیر است:

۱. قرآن: بدون شک، قرآن مجید، نخستین منبع احکام و مقررات اسلامی است. البته آیات قرآن منحصر به احکام و مقررات عملی نیست.

۲. سنت: سنت عبارت است از قول، فعل و تقریر معصوم صلوات‌الله‌علیه.

۳. اجماع: عبارت از اتفاق‌نظر فقهای اسلام بر یک حکم شرعی. (اجماع در فقه امامیه، دلیل مستقلی نیست، بلکه تنها در صورتی که کاشف از قول یا فعل یا تقریر معصوم باشد، اعتبار دارد.)

۴. عقل: از دیدگاه فقهای امامیه، عقل در کنار کتاب و سنّت، منبع مستقلی برای استنباط احکام شرعی است.

منابع فقه اهل سنت نیز موارد زیر را شامل می‌شود:

- قرآن

- سنت: عبارت است از قول گفتار، رفتار و تقریر پیامبر صلوات‌الله‌علیه.

- اجماع: نزد علمای اهل سنت در کنار کتاب و سنّت، دلیل مستقلی به‌شمار می‌رود.

- قیاس: قیاس همان چیزی است که در منطق، تمثیل نامیده می‌شود.

- اجتهاد: اجتهاد عبارت است از تلاش نیروی ذهن برای یافتن یک نظر فقهی تا جایی که مجتهد توانایی تلاش بیشتر برای یافتن پاسخ را نداشته باشد. همان‌طور که ملاحظه می‌شود بین فقه امامیه و اهل تسنن درباره منابع، اشتراکات و افتراقاتی وجود دارد که از جمله این اشتراکات، بهره‌گیری از قرآن، سنت و اجماع است. با این حال در بحث مفاهیم و حوزه بکارگیری بین این مشترکات نیز تفاوت‌هایی وجود دارد به این صورت که در فقه امامیه از عقل به‌عنوان یک منبع فقهی مستقل استفاده شده، در حالی که در اهل تسنن، به جای آن از دو منبع قیاس و اجتهاد استفاده می‌شود.

بنابراین می‌توان این‌گونه استدلال کرد که یکی از اصلی‌ترین تفاوت‌های ایجادشده در الگوهای بانکداری بدون ربا در کشورهای گوناگون، تفاوت در مبانی فقهی مورداستفاده برای استخراج و طراحی ابزارهای مالی اسلامی است که در ابتدای شکل‌گیری مباحث تامین مالی اسلامی، یک امر اجتناب‌ناپذیر به‌شمار
می‌رود. 

با این همه در ادامه این تفاوت‌ها می‌تواند یکی از اصلی‌ترین موانع توسعه ابزارهای مالی اسلامی استاندارد در گسترده جهانی  باشد.