در این راستا، بودجه امسال، صاحبان خودروهایی که ارزش روز آنها بالاتر از یک میلیارد تومان باشد را مکلف به پرداخت «مالیات خودروهای لوکس» دانسته و اگر یک خانوار یا یک شخص حقیقی و حقوقی بیش از یک خودرو داشته باشد (فقط خودروهایی که به‌نام افراد تحت‌تکفل هستند) و مجموع ارزش روز آنها بالاتر از یک میلیارد تومان باشد، این افراد نیز مشمول مالیات بر خودروهای لوکس خواهند بود.

مالیات چند؟

نرخ مالیات سالانه خودروهای لوکس به این شرح است:

۱. تا ۱.۵ میلیارد تومان نسبت به مازاد یک میلیارد تومان معادل یک درصد

۲. تا ۳ میلیارد تومان نسبت به مازاد ۱.۵ میلیارد تومان معادل ۲ درصد

۳. تا ۴.۵ میلیارد نسبت به مازاد ۳ میلیارد تومان معادل ۳ درصد

۴. نسبت به مازاد ۴.۵ میلیارد معادل ۴ درصد

بنا بر اجرایی شدن این قانون در بهمن امسال است. با توجه به این امر، گزارش دیوان محاسبات کشور از نظارت مستمر بر اجرای بودجه ۱۴۰۰ نشان می‌دهد اجرای مالیات بر خانه و خودروهای لوکس به جهت عدم‌تصویب مقررات در دولت، همچنان صفر است.

بنابر گفته معاون فنی و حقوقی سازمان امور مالیاتی، طرح در هیات‌دولت تصویب شده و مکانیسم اخذ این مالیات آماده است؛ از این‌رو در زمان تعیین‌شده (بهمن امسال) اجرا خواهد شد.

از زمان ابلاغ اجرایی خواهد شد

آرمان خالقی، عضو هیات‌مدیره خانه صنعت، معدن و تجارت ایران درباره مالیات بر خودروهای لوکس به صمت گفت: سازمان امور مالیاتی کشور باید طرح مالیات بر لوکس‌ها را به‌نوعی مدیریت کند؛ اینکه به چه خودرویی لوکس اطلاق می‌شود؟ این امر به‌نوعی در قانون مشخص است و فقط باید اعداد و نرخ‌ها تعیین‌تکلیف شوند که از چه رقمی باید مالیات پرداخت شود. وی افزود: دولت در دریافت مالیات کم نخواهد گذاشت و از زمان ابلاغ آن، سازمان امور مالیاتی کشور به اخذ مالیات‌های مصوب خواهد بود. او گفت: درحال‌حاضر خودرو جدید در بازار کشور وجود ندارد و تمام خودروها مربوط به مدل‌های ۲۰۱۷ به قبل هستند. اگر واردات خودرو از سرگرفته شود و خودروهای جدید وارد بازار شود از همان ابتدا مشمول این قانون خواهد بود.

مبنای تعریف لوکس

خالقی با بیان اینکه بحث لوکس بودن خودرو مربوط به نرخ آن است، گفت: مبنای تعریف لوکس حداقل در حوزه خودرو مربوط به نرخ محصول است. عضو خانه صنعت، معدن و تجارت درباره دریافت مالیات از خودروهای بالای یک میلیارد تومان نیز اظهارکرد: دریافت مالیات از خودروهای لوکس در برخی کشورها نیز وجود دارد. به‌طور کلی، هرقدر درآمد بالاتر می‌رود مالیات نیز تصاعدی افزایش پیدا می‌کند. وی اظهارکرد: این مصوبه در حقیقت یک سیاست کاری است و هر کسی که خودرو گران‌تری دارد باید مالیات بالاتری نیز بپردازد. البته به‌طور کلی تعیین کردن نرخ برای دریافت مالیات از خودروها، روش درستی نیست. به‌طور مثال باید گفته شود که خودروهای با پیشرانه بالای ۲۰۰۰ سی‌سی مشمول مالیات شوند.

مالیات براساس نرخ خودرو

خالقی در پاسخ به این پرسش که آیا مالیات بر خودروهای لوکس به خودروهای داخلی هم تسری پیدا می‌کند، گفت: قانون فقط روی حوزه لوکس بودن خودرو اظهارنظر کرده و درباره داخلی یا خارجی بودن آن سخنی نگفته است. قاعدتا اگر در قانون ملاک لوکس بودن خودرو بالای یک میلیارد تومان است، تفاوتی نمی‌کند خودرو خارجی باشد یا داخلی. عضو خانه صنعت، معدن و تجارت با بیان اینکه محدودیتی در این‌باره وجود ندارد، ادامه داد: اگر از منظر دولتی به طرح نگاه شود، گرفتن مالیات از خودروهای لوکس یا خانه به‌عنوان منبع درآمدی برای دولت، طرح خوبی است.

تأثیر طرح بر بازار تقاضا

خالقی یادآور شد: در بازار خودرو شاید نگاه سرمایه‌ای به این محصولات کم شود. نگاهی که باعث می‌شود مردم خودرو را بخرند و در زمان مناسب با سود بالاتر به‌فروش برسانند. اما این قانون مشکلی برای مشتریان یا متقاضیان واقعی خودرو ایجاد نخواهد کرد. این کارشناس صنعت تاکید کرد: تجربه نشان داده چنین طرح‌هایی در تصمیم‌گیری‌های افرادی که منبع درآمد بالایی دارند خللی به وجود نمی‌آورد. البته باید دید واکنش بازار پس از اجرا طرح چه خواهد بود. عضو خانه صنعت، معدن و تجارت با بیان اینکه پرداخت مالیات با کسی است که خودرو را پلاک می‌کند، گفت: اگر ممنوعیت واردات رفع شود و خودروهای جدید وارد بازار شوند، ممکن است کاهش تقاضا برای خودروهای لوکس مدل جدید، سبب شود نرخ این خودروها کاهش نسبی داشته باشند.

دولت به‌دنبال پایه‌های جدید مالیاتی

در ادامه صادق بشیری از کارشناسان بازار خودرو درباره مالیات خودروهای لوکس و نحوه اجرای آن به صمت گفت: روح حاکم بر این تصمیم بسیار مهم است. دولت درا شرایط جدیدی که به‌دلیل کاهش درآمد نفتی با آن روبه‌رو است، متوسل به درگاه جدید درآمدی شده است.

وی افزود: این درآمد را هم قرار است از مردم دریافت کند. از همین‌رو دولت پایه مالیاتی جدیدی را شناسایی کرده که یکی از آنها دریافت مالیات از خودروهای لوکس است. این امر با هدف افزایش درآمد دولت بوده و روند برای شناسایی بخش‌های دیگر ادامه دارد.

او در ادامه گفت: نرخ و اخذ مالیات باید به‌گونه‌ای باشد که منجربه رفاه مردم شود. تجربه نشان داده این رفاه در جامعه رخ نداده و متاسفانه براساس رتبه‌بندی که در جهان اتفاق افتاده، شاخص فلاکت در کشور روزبه‌روز وضعیت بدتری داشته است. این کارشناس حوزه خودرو با اشاره به وجود فساد و رانت‌ ادامه داد: داده‌های رسمی در این باره نشان می‌دهد اندازه شاخص فلاکت کشور در سال ۹۶ حدود ۱۹ درصد بوده اما در سال ۹۷ به حدود ۳۹ درصد و در سال ۹۹ به بیش از ۴۵ درصد رسیده است.

 این عدد امسال بیشتر خواهد شد. بشیری گفت: این امر حاکی از این است که با وجود اینکه دولت همواره به‌دنبال پایه‌های جدید مالیاتی بوده اما در جامعه تأثیر مثبتی بجا نگذشته است.

درستی روش تعیین قیمت

این کارشناس حوزه خودرو گفت: در ادامه تعیین نرخ مالیات برای خودروهای لوکس باید دید با چه شیوه‌ای انجام می‌شود. مسئله مهم دیگر هم هزینه شدن این مالیات برای رفاه جامعه است. بشیری افزایش درآمد دولت از ناحیه مالیات را خیلی تاثیرگذار در رفاه اجتماعی نمی‌داند.

وی افزود: قرار بود دولت کوچک‌تر شود اما این‌گونه نشد و هزینه‌های بالای دولت فقط باری بر دوش مصرف‌کننده در قالب مالیات شده است. او تصریح کرد: تعیین پایه‌های مالیاتی و تعیین قیمت‌ها باید اصولی و با روش‌های علمی انجام شود، نه براساس مشکلات مالی دولت. اگر عملکرد در استخراج پایه‌های مالیاتی و تعیین عدد آن به‌درستی انجام نشود ممکن است آسیب واردشده بالاتر از آورده آن باشد. به‌هر حال متمم‌های زیادی هستند که می‌توانند روی تعیین نرخ مالیات تأثیر زیادی بگذارند.

این کارشناس صنعت خودرو یادآور شد: با توجه به تمام این مسائل معتقدم روح حاکم بر تصمیم اخذ مالیات از خودروهای لوکس موجه نیست و فقط دولت به‌دنبال جبران کسری بودجه است.

ترک فعل از سوی دولت

بشیری در ادامه سخنان خود به توسعه صنعتی اشاره کرد و گفت: در برنامه ششم توسعه راهکارها برای کوچک شدن دولت ارائه‌شده تا هزینه‌هایش کاهش‌یافته و هزینه‌های مالیاتی بیشتر برای امور رفاهی کشور هزینه شود. محقق نشدن این راهکارها به معنی ترک فعل از سوی دولت و اتلاف اموال عمومی است. او یادآور شد: مالیات از نظر قانونی ابزاری برای کنترل سوداگری است. حال پرسش این است که آیا مالیات از خودروهای لوکس مانع سوداگری و دلالی در بازار خودرو خواهد شد؟

روند فعلی نشان می‌دهد این مصوبه تأثیر زیادی در کاهش سوداگری در بازار خودرو نخواهدداشت. این کارشناس حوزه خودرو با بیان اینکه هر کارشناس اقتصادی می‌داند زیان سوداگری به اقتصاد ملی به مراتب بیشتر از آورده مالیات است، گفت: برای کنترل سوداگری در اخذ مالیات از خودروهای لوکس چه تدبیری اندیشیده شده است؟ نحوه نظارت چگونه خواهد بود؟ این قانون با چه درصدی اعمال خواهد شد؟ او گفت: باید به‌گونه‌ای عمل کرد که هزینه‌های دولت به مردم تحمیل نشود.

در این راستا کوچک کردن بدنه دولت، نخستین راهکار برای جبران کسری بودجه است. در ادامه دریافت مالیات بر عایدی سرمایه از جمله خودرو و شناسایی درگاه‌های جدید مالیاتی در اولویت‌های دیگر قرار دارد.

باری بر دوش مردم

بشیری گفت: تاکنون جهت‌گیری هزینه‌های دولت مطلوب نبوده است. هزینه‌ها باید به نحوی کنترل شود که مالیات‌های اینچنینی برای مردم رفاه به همراه داشته باشد. این کارشناس بازار خودرو با گلایه از طرح‌های شناسایی درگاه‌های جدید مالیاتی از جمله خودروهای لوکس، عنوان کرد: حال باید منتظر نتایج بود که آیا درآمدهای حاصل از این درگاه‌های جدید منجربه خدمات اجتماعی خواهد شد؟

 به‌نظر می‌رسد تا دولت از هزینه‌های خود کم نکند، این امر دست‌نیافتنی خواهد بود. تا دولت کوچک نشود این افزایش درآمد برای هزینه‌های سربار این بخش به‌هرز رفته و بار آن بر دوش مردم خواهد بود.

بشیری در پایان گفت: اگر ایجاد درگاه‌های جدید درآمدی در راستای تمهیدات اجتماعی برای مردم باشد، مطلوب است اما هنگامی که هدررفت منابع زیاد است و سازمان‌ها که هدف ایجادشان استفاده بهینه از امکانات است به رسالت خود عمل نمی‌کنند تمهیداتی از جمله مالیات بر خودروهای لوکس ممکن است به هدررفت منابع دامن بزند.

حق اعتراض وجود دارد

همچنین ابهامی که درباره مالیات از خودروهای لوکس مطرح می‌شود، این است که آیا مالیات خودرو خارجی با سال ساخت پایین که تصادفی باشد و ارزش آن کم شده است، همچنان براساس سال ساخت آن محاسبه می‌شود؟ در این‌باره محمود علیزاده، معاون فنی و حقوقی سازمان امور مالیاتی به ایسنا گفت: طبق قانون اگر مجموع ارزش خودروهای یک خانوار یا یک شخص حقیقی و حقوقی بیش از یک میلیارد تومان باشد، مشمول مالیات بر خودروهای لوکس می‌شود.

مکانیسم ارزیابی ارزش هر خودرو داخلی و خارجی معمولا برمبنای سال ساخت خودرو با اعمال ضریبی روی ارزش تعیین‌شده خودرو به استناد ماده ۴۲ قانون مالیات ارزش‌افزوده انجام می‌شود. اگر در این موضوع به هر دلیلی ارزش تعیین‌شده برای خودروهای موردنظر بیشتر از ارزش واقعی آنها باشد، همان‌طور که در آیین‌نامه اجرایی این بند از تبصره ۶ و ۷ بودجه مشخص شده است، مشمولان می‌توانند با مراجعه، ارائه مدارک و مستندات مستدل به اداره امور مالیاتی نسبت به رقم ارزش‌گذاری شده برای خودرو مشخص متعرض شوند. پس از آن هیات حل اختلاف مالیاتی رأی موردنظر در این زمینه را صادر می‌کند.

او در ادامه سخنانش تاکید کرد: مبنای ارزش‌گذاری خودروهای لوکس تصادفی و غیرتصادفی طبق نوع خودرو، سال ساخت و برند سازنده آن محاسبه می‌شود و از آنجا که محاسبات سازمان امور مالیاتی به سمت نرخ پایین‌تر حرکت می‌کند و بین ۹۰ تا ۹۵ درصد ارزش روز خودرو است، اگر افراد نسبت به این ۵ تا ۱۰ درصدی که کمتر محاسبه می‌شود اعتراض دارند و معتقدند ارزش واقعی خودرو موردنظر کمتر از این است، باید دلایل و مدارک متقن مبنی بر تصادفی بودن، مورد آتش‌سوزی قرارگرفتن خودرو و سایر حوادث که از ارزش خودرو کم کرده‌اند، ارائه دهند تا این مدارک موردبررسی قرارگرفته و رأی نهایی صادر شود.

سخن پایانی

بنابر این گزارش مالیات از خودروهای لوکس در سایر کشورها هم معمول است. در واقع هرقدر سطح درآمدها افزایش می‌یابد درصد اخذ مالیات از سوی دولت بیشتر می‌شود. اما موضوعی که مورد گلایه کارشناسان حوزه بازار خودرو است اخذ مالیات برای ایجاد رفاه بیشتر اجتماعی است اما در عمل این‌گونه نمی‌شود و دولت به‌دنبال شناسایی درگاه‌های جدید مالیاتی برای افزایش درآمد خود و جبران کسری بودجه است. کارشناسان صنعتی عنوان می‌کنند کمبود منابع مالی دولت به بزرگی آن برمی‌گردد درحالی‌که برنامه ششم توسعه تاکید بر کوچک شدن دولت و چابک‌سازی آن بود. از این‌رو از دریچه نگاه آنها تا زمانی که این امر مهم محقق نشود، اخذ مالیات بیشتر برای هزینه‌های سربار دولت به هرز می‌رود. علاوه‌بر اینکه مالیات بر خودروهای لوکس باید سوداگری را در بازار خودرو کاهش دهد که باید منتظر بود و دید آیا این اتفاق رخ خواهد داد.