فرانک میرزایی – گروه تجارت: مدتی است که اقتصاد اروپا در شرایطی قرارگرفته که با هشدار «بحران» از آن یاد می‌کنند. شرایط متعددی دست‌به‌دست هم داده‌اند تا این اتحادیه در شرایط رکود قرار گیرد.
با بررسی شرایط فعلی اقتصاد اروپا، این سوال مطرح می‌شود که آیا تغییری در وضعیت سلامت اقتصادی اروپا به‌وجود آمده؟ آیا نشانه‌هایی از بهبود دیده می‌شود؟
منطقه پولی یورو به‌تنهایی، بعد از ایالات‌متحده امریکا، دومین اقتصاد بزرگ تک ارزی در سطح دنیاست. وقتی پای صادرات هم به میان می‌آید بازهم برگ برنده دست منطقه پولی یوروست.
کشورهای دیگر اتحادیه اروپا را به منطقه پولی یورو اضافه کنید تا قدرت تولیدی اروپا برایتان مشخص شود و متوجه شوید سلامت اقتصادی قاره سبز نه‌تنها برای ساکنان آن‌که برای کل دنیا اهمیت زیادی دارد.
محمدقلی یوسفی، عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی درخصوص بحران پولی یورو اظهار می‌کند: بحران پولی یورو بحثی بسیار جدی‌ای است.
ازآنجایی‌که اتحادیه اروپا دخالتی در انتخاب واحد پولی خود نداشته و این واحد پولی توسط نهادی خاص برای بهره‌مندی از آن به‌عنوان ابزار سیاستی تعیین شده است به همین دلیل بهبود شرایط برای آنها هزینه‌بر، اما ممکن است.
اما آیا وضعیت اقتصادی نسبت به سال گذشته بهتر شده است؟ آیا تدابیر اتخاذشده توسط دولت‌ها و موسسات اروپایی و بین‌المللی منجر به نتایج موردنظر شده‌اند؟ در یک جمله، آیا آسمان اقتصادی اروپا آفتابی شده یا همچنان خطر آن را تهدید می‌کند؟
ولف گانترام، مدیر اتاق فکر اروپایی (Bruegel) دراین‌باره معتقد است: وضعیت اقتصادی نسبت به سال گذشته اندکی بهبود پیداکرده که البته خیلی چشمگیر نیست. روی کاغذ مثل اوایل سال گذشته شاهد پایان رکودیم که نشان از بهتر شدن وضعیت دارد اما نرخ بیکاری همچنان خیلی بالاست و میزان شغل‌آفرینی محدود بوده که اگر تلاش‌های آلمان را در نظر نگیریم باید بگوییم که شغل آفرینی در بقیه کشورها در حد صفر بوده است.
بحران‌های دوره در کشورهای با اقتصاد آزاد
محمدقلی یوسفی در این خصوص می‌گوید: اقتصاد اروپا یک اقتصاد بلوغی است که شرایط بسیاری دست‌به‌دست هم داده‌اند تا در حال حاضر تمامی کشورهای اروپایی در رکود قرار بگیرند.
وی ادامه می‌دهد: از ویژگی‌های کشورهای با اقتصاد آزاد بروز بحران‌های دوره‌ای است اما تجربه نشان داده که آنها در حل این بحران‌ها موفق‌تر عمل کرده‌اند.
یوسفی در پاسخ به این سوال که چه تغییری در شرایط کنونی اتحادیه اروپا رخ داده است، بیان می‌کند: اتحادیه اروپا در گذشته بحران‌های رکودی خود را با منتقل کردن به کشورهای توسعه‌نیافته راحت‌تر پشت سر می‌گذاشت.
چین رقیب اصلی اتحادیه اروپا
این استاد دانشگاه می‌افزاید: در حال حاضر کشور چین صادراتی در حد میزان صادرات اتحادیه اروپا دارد که این شرایط را برای آنها سخت کرده است.
جدا از اینکه در شرایط فعلی تولید و تجارت در اقتصاد باهم ادغام‌شده که سبب می‌شود اتحادیه مانند گذشته آزادی عمل نداشته باشد.
به گفته یوسفی، کسری بودجه حتی در آن دسته از کشورهایی که از بحران آسیب زیادی دیدند هم تحت کنترل درآمده اما برای رسیدن به این نقطه هزینه زیادی پرداخت شده است. در این مدت بدهی‌های دولتی افزایش یافتند، تقاضاهای داخلی سقوط قابل‌توجهی کردند و فاصله طبقاتی و فقر هم تشدید شد. نرخ بیکاری هم هنوز خیلی بالاست.
یوسفی برای عبور از این شرایط می‌گوید: بنابراین باید ویتامین بیشتری به اقتصاد تزریق کنیم. بخشی از این انرژی مربوط به سیاست‌های پولی می‌شود؛ بنابراین بانک مرکزی اروپا باید تلاش بیشتری داشته باشد؛ مثلا اوراق قرضه بیشتری از دولت‌های منطقه یورو بخرد. اما بخشی از این مسئله مربوط به سیاست‌های مالیاتی است و باید روی محرک‌های اقتصادی منطقه یورو به‌ویژه در آلمان سرمایه‌گذاری بیشتری صورت بگیرد.
این استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی دراین‌باره می‌افزاید: اتحادیه اروپا شامل کشورهای پیشرفته با تکنولوژی قدرتمندی است که با داشتن نقش قوی در خدمات بانکی و بیمه‌ای دنیا، توانایی بهبود شرایط اقتصادی خود را دارد. در حال حاضر باید محدود فکر کرد و انتظار معجزه نداشت.
وی ادامه می‌دهد: باید در سیاست‌های اقتصادی بازنگری کرد. با این شرایط در بهترین حالت باید انتظار 1 درصد رشد، آن هم در شرایطی که بحران‌های منطقه‌ای خاورمیانه و شمال افریقا تاثیری روی آن نگذارند.
سرمایه‌گذاری روی اقتصاد سبز
افزایش رقابت‌پذیری در برخی کشورها حاصل نشده مگر با کاهش هزینه‌های تولید. اما برای بهبود وضعیت کلی تولید باید در بخش‌هایی نظیر آموزش، پژوهش و نوآوری هم سرمایه‌گذاری بشود. همه اینها در شرایطی است که وزن بدهی‌ها قدرت مانور را محدود کرده است. ورزش، تغذیه و حتی سفر حوزه‌هایی هستند که نوآوری در آنها قدرت مانور دارد. به عقیده کارشناسان؛ اگر اروپا به‌دنبال آینده‌ای باثبات است باید به علم و دانش توجه بیشتری کرده و روی اقتصاد سبز سرمایه‌گذاری کند. باید به این تلاش‌ها یکسری تدابیر ویژه را هم اضافه کنیم. فعالیت‌های تحقیقاتی و نوآورانه و استفاده از کارگران ماهر و آموزش‌دیده ازجمله کارهایی است که باید در اولویت برنامه‌های رهبران کشورهای اروپایی قرار گیرد. به عقیده کارشناسان؛ این یک برنامه کلی است که در موفق شدن یا نشدن یک منطقه نقش تعیین‌کننده‌ای ایفا می‌کند. برای این منظور صندوق توسعه منطقه‌ای اروپا طی پنج سال گذشته حدود ۸۵میلیارد یورو به حوزه نوآوری اختصاص داد. این رقم در سال ۲۰۲۰ به یکصد میلیارد یورو می‌رسد که در خدمت نوآوری، پژوهش، خدمات دیجیتال و کمک به شرکت‌های کوچک و متوسط بازرگانی خواهد بود. حال با تمام تدابیر انجام‌شده باید منتظر ماند و دید آسمان اقتصادی اروپا چه زمانی آفتابی خواهد شد و خطر بحران چه زمانی در اتحادیه اروپا رخت خواهد بست.