حسین علیزاده - گروه صنعت: به‌نظر می‌رسد بزرگترین چشم‌انتظار نتایج مذاکرات هسته‌ای ایران با ۱+۵ صنعت خودرو است و اگر شرایط به همین شکل پیش برود خودروسازی ایران در کنار تکیه بر توان داخلی خود و به دلیل قطع ارتباط با بزرگان این صنعت، قد کوتاه کرده و با حضور فعال برخی کشورها همچون چین، ساختاری چند رگه به خود می‌گیرد.
با این حال تداوم حرکت چرخ صنعت خودرو بیش از هر امر دیگری در اولویت قرار دارد و برای بقای آن تکیه زدن بر توان چینی‌ها نیز خطا نیست و حتی می‌تواند برگی از تاریخ صنعت خودروی ما را هم ورق بزند. اما نباید فراموش کرد شرایط تحریم و فضای کسب و کار ناشی از آن موجب شده تا خودروسازان داخلی برنامه‌های خود را به سمت همکاری با خودروسازان کمتر مطرح دنیا ببرند تاجایی‌که امیرحسین قناتی، مدیرکل صنایع خودرو و نیرومحرکه وزارت صنعت، معدن و تجارت اعلام کرد: خودروسازان ما در فضایی فعالیت می‌کنند که احاطه شده در فضای کسب‌وکار نیست و خودروساز موظف است برنامه‌های خود را براساس فضای فعلی کسب‌وکار تدوین کند. با این حال در سایه همین سیاست انقباضی، شاید صدمات ناشی از همکاری با چینی‌ها در کوتاه‌مدت برای خودروساز اندک باشد اما بعید نیست در درازمدت صنعت خودرو متاثر از خودروسازی این کشور شرقی، ژن چینی را تا سال‌ها در بدنه خود به همراه داشته باشد.
در همین حال وزیر صنعت، معدن و تجارت در گفت‌وگویی با خبرگزاری مهر عنوان کرده: وقتی ایران در تحریم غرب است، ناچار به همکاری با خودروسازان چینی هستیم؛ با این حال مهندس محمدرضا نعمت‌زاده افزود؛ ما خودروسازان را مجبور به این اقدام نمی‌کنیم بلکه سیاست‌های کلی را وضع کرده و آنها باید در چارچوب آن حرکت کنند.
وزیر صنعت، معدن و تجارت درباره آخرین وضعیت ادغام خودروسازان نیز گفت: ساماندهی و ادغام خودروسازان جزو سیاست‌های اعلامی وزارت صنعت، معدن و تجارت است که باید مقدمات آن فراهم شود، به سرانجام رساندن این ادغام، یک کار زمانبر است اما معتقدیم، موفق می‌شویم و به تصور من در مدت ۳ تا ۴ سال آینده بتوان ادغام خودروسازان کوچک را عملیاتی کرد.
خودروسازان به سراغ باکیفیت‌های چینی نرفتند
رییس دانشکده مهندسی خودروی دانشگاه علم و صنعت با اشاره به اینکه عمده اظهارات وزیر صنعت، معدن و تجارت مربوط به بحث تحریم‌ها است در گفت‌وگو با صمت گفت: احتمال می‌رود نتایج مذاکرات ایران با ۱+۵ مثبت نباشد؛ همچنین در همایش بین‌المللی صنعت خودرو که در ایران برگزار شد، خودروسازان بزرگ اروپایی آنچنان تمایلی به همکاری با خودروسازی ایران و ادامه کار از خود نشان نداده‌اند.
محمد حسن شجاعی‌فرد با بیان اینکه نامشخص بودن آینده تحریم‌ها باعث شده تا خودروسازان ما همکاری خود با دیگر کشورها را عمیق‌تر کنند، تصریح کرد: همکاری با خودروسازان چینی می‌تواند مثبت باشد این درحالی است که خودروهای تولیدی چینی شامل درجات مختلفی است. از این رو برخی محصولات این کشور با کیفیت و درجه یک بوده که می‌توان از آن بخش بهره برد اما خودروسازان داخلی به سراغ این شرکت‌ها نمی‌روند.
وی با تاکید بر اینکه با ۳۰ میلیون دلار می‌توان قالب خودرویی به روز را از چین وارد کرد، افزود: منتهی با توجه به تیراژ تولید به طور مثال ۲۰۰ هزار دستگاه خودرو در سال، می‌توان خودروی چینی تولید کرد اما باید توجه کرد که کیفیت این محصولات با خودروهای وارداتی بی‌کیفیت چینی تفاوتی نخواهد داشت و به خودروهای معمولی اروپایی نخواهد رسید.
شجاعی‌فرد با بیان اینکه ما می‌توانیم از دانش خودروسازان خارجی دیگر کشورها که ارتباط خوبی با ما دارند، بهره‌مند شویم، عنوان کرد: به‌طور مثال خودروسازان بزرگی در سطح وسیعی از برزیل در حال فعالیت هستند که به دلیل آنکه این کشور با ایران رابطه خوبی دارد می‌توان از این مقوله استفاده کرد اما به دلیل قیمت تمام شده بالا و متفاوت بودن آنها با بازار ایران صرفه و توجیه اقتصادی نخواهد داشت.
طرح تولید خودرو ملی متوقف شد
رییس دانشکده مهندسی خودروی دانشگاه علم و صنعت ادامه داد: خودرویی همچون پراید با توجه به استقبال زیاد در داخل، با تیراژ بالا و قیمتی مناسب تولید می‌شود و مصرف‌کننده نیز به‌راحتی آن را خریداری می‌کند اما خودرویی که با قیمت بالاتر از ۹۰ میلیون تومان تولید می‌شود خریداران خاصی دارد و تیراژ تولید آن نیز کمتر است. براین اساس خودرویی باید تولید شود تا عامه مردم توان خرید آن را داشته باشند که توجه خودروسازان به تولید خودروهایی از این دست می‌تواند توجیه منطقی داشته باشد.
وی با تاکید بر اینکه نباید تحریم را عامل اصلی کاهش فعالیت خودروسازان دانست، خاطرنشان کرد: با این حال کاهش ارتباط خودروسازان فرانسوی همچون رنو و پژو باعث شد تا با کاهش تولید مواجه شویم.
شجاعی‌فرد با انتقاد از ضعف مدیریت خودروسازان در گذشته تاکید کرد: در جایی که خودروسازان می‌توانستند پیش از تحریم‌ها با همکاری همین خودروسازان به توسعه محصول با برند داخلی دست بزنند به تولید خودروهای دو دهه پیش رضایت دادند.
وی در ادامه با اشاره به اینکه ما پیش از این طرحی مشترک با عنوان طراحی پلتفرم ملی با ۴ دانشگاه داشتیم، تصریح کرد: قرار بر این بود تا خودرویی در حد صادر کردن به اروپا تولید کنیم که در دولت دهم نیز اعتباری نزدیک به ۱۰۰ میلیارد تومان برای این امر در نظر گرفته شد اما درحال‌حاضر این طرح متوقف شده و از شهریور سال ۹۲ نیز بودجه‌ای به این طرح تعلق نگرفته است.
تعطیلی خودروسازی یا ادامه حیات آن؟
با این حال نباید فراموش کرد که خودروسازان داخلی در شرایطی دست به انتخاب چینی‌ها زدند که فضای منفی کسب و کار آنان را به این سمت سوق داده است.
در همین حال عضو شورای سیاستگذاری و نظارت بر صنعت خودرو با اشاره به اینکه وقتی در شرایط تحریم قرار گرفتیم یا باید خودروسازی را تعطیل می‌کردیم و یا اینکه برای تداوم حیات آن راهی پیدا می‌کردیم در گفت‌وگو با گفت: در این میان، راهی که می‌توانستیم از آن بهره بگیریم، صنعت خودروی چین و همچنین بخشی از هند بود. البته کره جنوبی نیز در برخی مواقع در بحث انتقال مواد اولیه توانست به خودروسازان داخلی کمک کند اما آن هم در مقطعی که صنعت خودرو تحریم شد.
محمدرضا نجفی‌منش با تاکید بر اینکه در این شرایط چاره‌ای جز انتخاب منابع دیگر برای حیات صنعت خودرو نبود، تصریح کرد: محدودیت در تولید برخی قطعات در داخل کشور در کنار تنوع و توسعه محصول باعث شد تا به اجبار به سراغ خودروسازان چینی برویم. با این حال این اطمینان وجود دارد که با کاهش موانع و مشکلات تحریم، حق انتخاب بیشتری خواهیم داشت که می‌توان با شرکت‌های بزرگ خودروسازی اروپایی نیز همکاری کرد. وی در ادامه بیان کرد: شرکت رنو درحال‌حاضر با ما همکاری می‌کند اما این در شرایطی است که در انتقال پول همچنان با مشکل مواجه هستیم. این فعال صنعت قطعه‌سازی با تاکید بر اینکه درحال‌حاضر چین تبدیل به بزرگترین تولیدکننده خودروی دنیا شده است، تصریح کرد: درحال‌حاضر میزان تولید خودروی این کشور از کشورهای امریکا و ژاپن نیز پیشی گرفته، این درحالی است که خودروسازان چینی خود نیز در ابتدا با استفاده از دانش فنی خودروسازان بزرگ دنیا به این مرحله از تولید دست پیدا کرده‌اند. نجفی‌منش البته به پول نفت ایران نیز اشاره کرد و افزود: چین جزو کشورهایی است که ما به ازای نفت از آنها کالا دریافت می‌کنیم و این فرآیند به افزایش فعالیت ما با این کشور دامن زده است. با این حال اگر شرایط بهتر شود و تحریم‌ها کاهش پیدا کند در شرایط مساعد می‌توان دست به انتخابی بهتر و با دستی بازتر با شرکت‌های بزرگ و مطرح اروپایی زد. حال که شرایط فعلی کسب و کار ناشی از تحریم، نخستین و آخرین متهم توسعه نیافتن خودروسازی ما است، باید نشست و دید اگر شرایط و فضای مساعد تولید این بخش با کاهش تحریم‌ها فراهم شود آیا خودروسازان همچون گذشته به تولید خودروهای دو دهه پیش خود اصرار می‌ورزند یا اینکه تن به توسعه محصول خواهند داد؟