نگار خسروی - گروه تجارت: بالای برگهها نوشته شده قیمتها صبح امروز بهروزرسانی شدهاند و تنها تا بعد از ظهر معتبرند!
با گشتی کوتاه و سرسری حدود قیمت پرطرفدارهای بازار دستمان میآید؛
iPhone 5S با حافظه 16GB دو میلیون و ۱۱۰هزار تومان
iPad Air 4G با حافظه 16GB یک میلیون و۹۳۰هزار تومان
در تمام مغازهها قیمت دلار هر نیم ساعت در میان چک میشود، انگار که بخشی از وظایف کار فروشندهها بررسی قیمت دلار است. حالا به جواب این سوال میرسیم که چرا روی برگههایی که جلوی در مغازهها گذاشته شده اعتبار قیمتها را تا بعدازظهر اعلام کرده است.
چند دقیقهای وارد یکی از فروشگاهها میشویم. در طول همان چند دقیقهای بیش از ۱۰ نفر وارد میشوند و قیمت میگیرند. فروشندهها هم بدون خستگی پاسخ تمامشان را میدهند. اینجا همه چیز با سرعت است، حتی فکر کردن!
از بالا نگاهی به طبقات میاندازیم. این مرکز تجاری بیش از ۵۰۰ مغازه دارد که هر لحظه دستکم یک خریدار وارد میشود. براساس سنت دیرینهای که در فرهنگمان ریشه دارد (محاسبه درآمد دیگران) با یک حساب سرانگشتی میشود میزان اسکناسهایی که در یک روز رد و بدل میشود را تخمین زد؛ رقماش در حداقل مقدار هم نجومی است!
فروشنده یکی از مغازهها که تاکید میکند از دادن آمار دقیق معذور است، میگوید که در روز بهصورت میانگین حدود ۵۰ تا ۶۰میلیون تومان میفروشند. این فروشنده آمار جالبتری از میانگین فروش هم دارد! آماری که مربوط به روز ولنتاین یا همان عشاق است. سال گذشته در این روز فروشگاهشان که خیلی هم بزرگ نیست ۱۴۰میلیون تومان در یک شب فروش داشته است.
وقتی آمار شب عید را از او میگیریم، میگوید بهصورت میانگین هر شب در اسفند ۱۲۰میلیون فروش داشتهاند. ضرب و تقسیمی ساده نشان میدهد که با کسر ۴ روز تعطیلی جمعهها، در پایان ماه ۳۰میلیارد تومان گوشی و تبلت فروختهاند. این تنها گوشهای از ارقامی است که در طول یک روز و تنها در یک مرکز خرید موبایل رد و بدل میشود. با این حساب با توجه به جمعیت ایران، ۵۰ تا ۶۰میلیون نفر تلفن همراه دارند (فارغ از گروه بزرگی که دستکم از ۲ خط تلفن استفاده میکنند! ) و قطعا برای راحتیشان هم که شده از بهترین گوشیای که در وسعشان است، خریداری میکنند... این تجارت بزرگی است که تصور کردن آمار و ارقامش در اقتصاد امروز سخت است.
خداحافظی با طلای سیاه
نگاهی به آماری که گمرک ایران منتشر کرده است، نشان میدهد که در سال ۹۳ و در سه ماه نخست، ۴۰/۲۲۸/۹۶۱۸ دلار صرف خرید گوشی تلفن همراه شده است. رقمی که بهصورت رسمی اعلام شده و در قیاس با بسیاری دیگر از اقلام ضروری وارداتی رقم قابلتوجهی است. با این اوصاف میشود نام این تجارت را تجارت طلایی گذاشت، چراکه طبق آماری که کمپانیهای بزرگ تلفن همراه اعلام کردهاند، تا چند سال دیگر «نفت پایش را از اقتصاد بیرون میکشد و جایش را به تلفنهای همراه میدهد! »
ابتدا به نظر میرسد که این نظریه بیشتر شبیه شوخی است. اینکه اصلیترین ماده خام دنیا که باعث بزرگ شدن اقتصاد کشورهای تولیدکنندهاش شده است، بهتدریج کنار رفته و تکههای پلاستیکی چند سانتیمتری جایش را میگیرند، اما کمپانیهای بزرگ تولیدکننده این تلفنها با آمار و ارقامی رسمی نشان دادهاند که اگر روند دستیابی به انرژی هستهای شیب صعودیاش را طی کند، نفت جایش را به این قطعههای کوچک خواهد داد. این خبر برای بسیاری از کشورها که دسترسی به طلای سیاه را ندارند، خوشحالکننده است اما ایران که یکی از قطبهای فروش نفت است نهتنها به وسیله سایر فناوریهای صنعتی تهدید میشود، بلکه بهتدریج باید از همین دستگاههای کوچک زیبا هم بترسد.
اوضاع غمانگیز صنعت ایران در بازار موبایل
اواخر اردیبهشت مرکز پژوهشهای مجلس اعلام کرد، حدود ۹۹درصد از تقاضای بازار گوشیهای تلفن همراه کشور از واردات تامین میشود و سهم تولید داخلی تنها حدود ۱درصد است. این آمار نشان میدهد بازار چند صد میلیون دلاری این تجارت در انحصار برندهای خارجی است. بازاری که اگر تولیدات ایران بتوانند سهمی هر چند کم در آن داشته باشد، صنعت تکان اساسی میخورد. اما به نظر میرسد که این موضوع بیشتر شبیه رویاست. ایران کمترین میزان پیشرفت در فناوریهای پیشرفته را دارد و نمیتواند با هیچ کدام از برندهای جهانی رقابت کند.
سهم قاچاق از تجارت طلایی
کافی است که آمار گمرک کشور را با تعداد گوشیهای موجود در بازار مقایسه کرد. به راحتی میتوان گفت که ۹۰درصد واردات از طریق غیررسمی یا همان قاچاق انجام میشود. به عقیده بسیاری از مسئولان اصناف و اتحادیههای مربوط به تعرفههای بالا، هم مرزی ایران با کشورهایی چون امارات سبب بالا رفتن آمار قاچاق شده است.
اما نکته جالب اینجاست که گفته میشود گوشیهای قاچاق با استانداردها و ضوابط کیفی انطباقی ندارند. اظهارنظری که بیشتر شبیه توجیه سهلانگاریهاست! یکی از مهمترین دلایل پایین بودن قیمت گوشیهای قاچاق، نداشتن ضمانتنامه است. موردی که به نظر بسیاری از خریداران اهمیت زیادی ندارد. اینطور که فعالان میگویند، سازمان تنظیم مقررات برای بررسی این گوشیها اقدامی انجام نداده است اما مهمترین مورد این است که تاکنون از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت اقدامی برای جمعآوری آنها صورت نگرفته است.
بنابراین شناسایی و جمعآوری گوشیهای غیراستاندارد و ساماندهی بازار این محصول پرفروش در کشور باید بهعنوان یک اقدام مهم در دولت تعریف شود. البته باید گفت که این طرح در صورتی عملی خواهد شد که دولت با کاهش تعرفهها از واردکنندههای قانونی حمایت کند. اتفاقی که به نظر نمیرسد اولویتی در برنامههای دولت داشته باشد.