زینب عبدی - گروه استان‌ها: شهرستان سوادکوه از گذشته یکی از مراکز مهم صنعتی و معدنی کشور بوده اما این دوران طلایی با تعطیلی بخشی از شرکت البرز مرکزی به بهانه خصوصی‌سازی با گستردگی و حجم اشتغال۷ هزار نفری در دولت‌های پیشین،
مشکلات فراوانی برای مردم این منطقه به بار آورد و سرآغاز مهاجرت آنان به شهرهای دیگر شد. حالا در جدیدترین اخبار، از بازگشایی و احیای دوباره این مرکز مهم صنعتی و معدنی کشور خبر رسیده است. به گفته استاندار مازندران با اختصاص ۶۰۰ میلیارد تومان اعتبار، در فاصله زمانی مشخصی قرار است از طریق واگذاری به بخش خصوصی، کارخانه کک‌سازی احداث و ۴ هزار شغل در این منطقه ایجاد شود. پیش از این نیز مهندس محمدرضا نعمت‌زاده، وزیر صنعت، معدن و تجارت بر رونق صنایع این منطقه با تکیه بر معادن آن، به‌ویژه بر احیای شرکت البرز مرکزی تاکید کرده بود. وی که به‌تازگی از اقدامات انجام شده برای احیای زغال‌سنگ البرز مرکزی بازدید کرده است بر تسریع ساخت و بهره‌برداری بعد از تعطیلات عید و تا قبل از اردیبهشت سال ۹۴ توسط پیمانکار تاکید کرد. هم‌اکنون میزان استخراج، ذخیره و بهره‌برداری از ظرفیت این کارخانه، ۱۸۰ میلیون تن برآورد شده و قرار است ۴ طرح توسعه‌ای در منطقه البرز مرکزی اجرایی شود.
سوادکوه منطقه‌ای دارای استعدادها و ظرفیت‌های فراوان است در صورتی که امکان بهره‌برداری از این مواهب طبیعی ایجاد شود، رونق اقتصادی و اشتغال را در پی خواهد داشت. وجود ذخائر حایز اهمیت زغال‌سنگ در سطح استان مازندران و به‌خصوص محدوده شهرستان سوادکوه موجب شد که احداث کارخانه کک‌سازی به ظرفیت ۳۰۰ هزار تن در سال و نیروگاه حرارتی به ظرفیت ۲۵ مگاوات در دستورکار قرار گیرد. میزان زغال‌سنگ کنسانتره مورد نیاز این کارخانه۴۵۰هزارتن و میزان زغال‌سنگ خام مورد نیاز در حدود۶۵۰ هزارتن است.
کارخانه زغال‌شویی سوادکوه به عنوان یکی از بزرگترین طرح‌های زیر ساختی منطقه، در راستای تولید زغال‌سنگ و کنسانتره به‌منظور استفاده در کارخانه ذوب‌آهن اصفهان بدون در نظر گرفتن سوددهی با اشتغال بیش از ۷ هزار نفر به فعالیت می‌پرداخت. از زمانی که در راستای اصل ۴۴ کارخانه ذوب‌آهن اصفهان خصوصی‌سازی شد، کنسانتره برای فروش نقدی تولید شد که برای شرکت البرز مرکزی این فروش نقدی مقرون به‌صرفه نبود. با خصوصی‌سازی البرز مرکزی، دولت‌های نهم و دهم با توجه به ذخایر ۲۵۰ و ۳۰۰ ساله در منطقه به فکر چاره‌ای برای ایجاد اشتغال افتادند. درپی تحقیق و نظرخواهی از کارشناسان امر، بهترین راهکار تبدیل کنسانتره به کک شناخته شد و به همین دلیل در کنار زغال‌سنگ، احداث کارخانه کک‌سازی نیز آغاز شد. تخمین‌ها نشان می‌دهد که ذخیره‌ای حدود ۳۵۰ ساله در منطقه سوادکوه وجود دارد که تا الان حدود ۵۰ سال از آن برداشت شده است. همچنین دو معدن زغال‌سنگ جدید در سوادکوه اکتشاف شده که در مرحله تجهیز برای بهره‌برداری است. طرح زغال‌شویی و کارخانه کک‌سازی در سوادکوه در حالی انجام می‌شود که ضمن تولید زغال کنسانتره شده آن را تبدیل به کک می‌کنند تا برای شرکت فولاد اهواز و اصفهان ارسال شود. در دولت‌های نهم و دهم طرح احداث کارخانه فولاد مازندران با تولید یک میلیون تن در سال در قالب مصوبه‌ای، رسانه‌ای شد. به نظر می‌رسد که استفاده از زغال‌کنسانتره تولید شده و تبدیل آن به کک در این کارخانه نیز بسیار کاربرد داشته باشد. کارشناسان می‌گویند با احیای این کارخانه در سوادکوه، انقلابی در معادن استان صورت می‌گیرد. ضمن آنکه موقعیت استان مازندران و قرار گرفتن آن در نزدیکی روسیه، ظرفیتی قابل تامل برای صادرات را به نمایش می‌گذارد.
در جریان بازدید استاندار مازندران از شرکت البرز مرکزی که رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان و مسئولان دیگر استان وی را همراهی می‌کردند، گزارش کاملی از نحوه فعالیت شرکت البرز مرکزی و روند احداث کارخانه کک‌سازی ارائه شد. ربیع فلاح جلودار در این بازدید از اختصاص ۶۰۰ میلیارد تومان اعتبار از سوی دولت برای احیای معادن و زنجیره صنایع مورد نیاز فولاد در منطقه سخن گفت و از روند مهاجرت به دلیل تعطیلی کارخانه‌های فولاد ابراز نارضایتی کرد. وی با تاکید بر مهیا بودن فرصت برای تکمیل این کارخانه، از رونق اقتصادی و کاهش نرخ بیکاری در منطقه به دلیل اشتغالزایی مستقیم و غیرمستقیم این پروژه خبر داد. همچنین به گفته استاندار، پیمانکار معدن کردآباد انتخاب شده و تا اواسط فروردین سال آینده کارخانه زغال‌شویی افتتاح می‌شود. فلاح شرایط را برای احداث کارخانه کک‌سازی سوادکوه مهیا دانست و گفت: دولت حدود ۶۰۰ میلیارد تومان برای احداث این کارخانه در نظر گرفته است و باید با تقسیم کار، در زمانبندی مشخص، این پروژه به بهره‌برداری برسد. که در این صورت در این مجموعه برای ۴ هزار نفر شغل ایجاد می‌شود ضمن آنکه احداث کارخانه کک‌سازی در سوادکوه با استفاده از فناوری روز دنیا آسیبی به محیط‌زیست وارد نمی‌کند و پیوست زیست‌محیطی دارد.
برنده مناقصه کک‌سازی سوادکوه که یک پیمانکار ایرانی است با استفاده از فاینانس مشخص شده، درحال‌حاضر عملیات تجهیز کارگاه را آغاز کرده تا براساس برنامه‌ریزی‌ها، زغال‌شویی سوادکوه تا پایان امسال و کک‌سازی سوادکوه در سال ۹۴ آماده بهره‌برداری شود. برای احداث کارخانه کک‌سازی به سرمایه‌گذاری ۸۲ میلیون یورویی نیاز است. میزان کک مورد نیاز برای تولید فولاد کوره بلند، افزون بر ۴/۵ میلیون تن و زغال‌سنگ کنسانتره برای تولید این مقدار کک، حدود ۶ میلیون تن برآورد می‌شود. تجهیز و توسعه معادن زغال‌سنگ و نیز احداث کارخانه‌های زغال‌شویی و کک‌سازی در اولویت برنامه‌های سازمان توسعه صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) قرار دارد و منطقه البرز مرکزی برای توسعه معادن زغال‌سنگ ایران در نظر گرفته شده است. اکتشاف در هزار کیلومتر مربع، عملیات احداث زغال‌شویی به ظرفیت ۵۰۰ هزار تن و طرح معدن زغال‌سازی از برنامه‌های این شرکت است. همچنین ایجاد معدن جدید کردآباد به ظرفیت ۲۳۰ هزار تن زغال‌سنگ خام با اعتبار ۹۸ میلیارد تومان و طرح ایجاد یک واحد کک‌سازی به ظرفیت ۳۰۰ هزار تن نیز در فهرست برنامه‌های شرکت دیده می‌شود. بازیافت حرارتی سازگار با محیط‌زیست و تولید ۲۵ مگاوات برق با اعتبار ۶۸۵ میلیون یوآن چین نیز از دیگر برنامه‌هاست.