زهرا فریدزادگان - گروه صنعت: جالب است اگر بگوییم که بخشی از اقتصاد کشور، با زدن یک کلید روشن می‌شود؛ آن هم کلیدی که ساخت آن یک صنعت مجزا را به خود اختصاص داده است.
صنعت تولید کلید و پریز و ورود این صنعت به ایران تاریخچه مشخصی ندارد، اما آنچه مسلم است، رشد قابل توجه این صنعت در چند دهه اخیر در ایران است. کارشناسان صنعت برق با آموزش و یادگیری شیوه‌های نوین فناوری تولید کلیدوپریز از کشورهای پیشرفته، تولید این کالا را به مرحله‌ای رسانده‌اند که در حال حاضر بخش عمده‌ای از نیاز کشور حاصل تولیدات داخل است.
کلید و پریز از ابزار کنترل جریان برق است و وجود آن در مدارات الکتریکی امری غیرقابل چشم‌پوشی در صنعت ساخت‌وساز است. تصور یک ساختمان بدون داشتن کلیدوپریز ممکن نیست، در واقع این محصول از محصولات ضروری یک ساختمان است؛ بنابراین اقتصاد تولید این محصول با اقتصاد صنعت ساخت‌وساز در ارتباط است.
واردات بیشتر از صادرات
حسن جابرانصاری، نایب‌رییس اتحادیه صنف الکتریک تهران در گفت‌وگو با صمت رشد این صنعت در ۱۵سال اخیر را چشمگیر عنوان می‌کند و می‌گوید: با ورود فناوری‌های روز دنیا، این صنعت، چه در شکل ظاهر و چه در کیفیت و کمیت دچار تحول قابل توجهی شد، اما هنوز هم راه زیادی برای رسیدن به کشورهای پیشرفته در این صنعت داریم.
به گفته وی، در حال حاضر بیش از ۶۰ درصد از نیاز کشور به کلیدوپریز از کشور ترکیه وارد می‌شود که به‌دلیل کیفیت مرغوب قابل مقایسه با محصولات تولید داخل نیست. کشورهای آلمان و فرانسه نیز جزو کشورهای واردکننده این محصول به ایران هستند که به دلیل گرانی در مقایسه با محصولات ترک و ایران، افراد خاصی تمایل به استفاده از آن در ساخت‌وساز دارند.
جابر انصاری در توصیف شرایط کنونی صنعت تولید کلیدوپریز در ایران می‌گوید: سرمایه‌گذاری در این صنعت بستگی به تنوع و کیفیت تولید دارد. سرمایه‌گذاری که تمایل به تولید متنوع این محصول با کیفیت بالاتر را داشته باشد، بی‌شک لازم است سرمایه بیشتری را برای سرمایه‌گذاری هزینه کند، بنابراین زمینه اشتغالزایی بیشتری نیز فراهم خواهد شد. این صنعت چندان پیچیده نیست که برای سرمایه‌گذاری در آن نگرانی وجود داشته باشد.
آفتی به نام کارگاه‌های زیرزمینی
وی یکی از مشکلات این صنعت را وجود کارگاه‌های زیرزمینی و تولید اجناس نامرغوب توسط افراد ناآشنا می‌داند و می‌افزاید: وجود این کارگاه‌هایی که بدون مجوز درحال فعالیت هستند، آفت این صنعت است که متاسفانه به دلیل نداشتن مجوز و پروانه ثبت، از سوی هیچ ارگانی مورد بررسی و بازرسی قرار نمی‌گیرند. این افراد مواد اولیه نامرغوب را از چین وارد و در کارگاه‌های خانگی و غیرمجاز اقدام به تولید کلیدوپریزهای غیراستاندارد می‌کنند.
نایب رییس اتحادیه صنف الکتریک تهران لازمه پیشرفت و رسیدن به خودکفایی کامل در این صنعت را حمایت دولت و وزارت صنعت، معدن و تجارت می‌داند و می‌گوید: منظور از حمایت تنها حمایت مادی نیست؛ تحقیق و توسعه، آموزش افرادی که به این صنعت وارد می‌شوند و حمایت از تولیدکنندگان خواسته فعالان این صنعت است و لازم است وزارت صنعت، معدن و تجارت به طور مستقیم به این بخش ورود پیدا کند و کارشناسان و مهندسان متخصص را موظف به آموزش و افزایش آگاهی افراد کند. هر ساله میلیون‌ها دلار برای وارد کردن کلیدوپریز از ترکیه و کشورهای اروپایی هزینه می‌شود، در حالی که اگر این مبلغ برای حمایت از تولید داخلی صرف شود، علاوه بر خودکفایی، به ارزآوری این صنعت در ایران نیز کمک خواهد کرد.
تولیدکنندگان تحت فشار ارز مبادله‌ای
آنچه صنعتگران این بخش را با مشکل تولید مواجه می‌کند، موضوع خرید مواد اولیه از پتروشیمی با قیمت ارز آزاد است، این درحالی است که کالاهای ساخته شده با ارز مبادله‌ای وارد می‌شود و این اختلاف ۲۰ درصدی به سود تولیدکنندگان داخل نیست. مصطفی رناسی، عضو کمیسیون صنایع اتاق بازرگانی ایران با تایید این موضوع به صمت می‌گوید: اگرچه تولیدکنندگان کلیدوپریز در ایران از توانمندی زیادی برای ارتقای سطح کیفی تولیدات خود برخوردارند، اما همچنان بخش قابل توجهی از نیاز داخل از کشور ترکیه و با ارز مبادله‌ای وارد می‌شود. واردات این محصول سهم ۶۰ تا ۷۰ درصدی بازار این کالا را به خود اختصاص داده و توان رقابت را از محصولات ایرانی گرفته است.
به گفته وی، بهره‌های بانکی، هزینه‌های تامین اجتماعی، تعرفه‌های صادراتی و مالیات و عوارضی که در بخش تولید وجود دارد صنعت داخل را به نابودی می‌کشاند.
با توجه به اینکه صنعت تولید کلیدوپریز در کنار صنعت ساخت‌وساز قرار دارد و تولید محصولات با کیفیت داخلی می‌تواند علاوه بر تامین نیازهای داخل به کشورهای همسایه و در حال توسعه نیز صادر شود، بنابراین نباید توانمندی در این صنعت نادیده گرفته شود.
وی با اشاره به اینکه صنعت تولید کلیدوپریز هر روز در حال پیشرفت و به روز شدن است، می‌گوید: بهبود روابط خارجی ایران با کشورهای اروپایی موجب اتصال این صنعت در ایران، با بازار بین‌المللی و به تبع آن ورود فناوری‌های نوین و به روز دنیا در این صنعت می‌شود، چراکه هر واحد تولیدی می‌تواند با رقیب خارجی خود در ارتباط و تبادل اطلاعات باشد.
کلیدوپریز یک هزارم قیمت تمام شده
اگرچه بازار مصرف کلیدوپریز به هر جایی که نیاز به روشنایی دارد، مربوط می‌شود، اما به نظر می‌رسد صنعت ساخت‌وساز نخستین بازار مصرف این کالاست. انتخاب و استفاده از این محصول در ساختمان، بستگی به مکان و شرایط ساخت دارد. جواد خوانساری، دبیر انجمن شرکت‌های ساختمانی نیز در این زمینه به صمت می‌گوید: معمولا به جز ساختمان‌های لوکس و مدرن که در نقاط خاصی از شهر ساخته می‌شود، در ساختمان‌های عادی در سطح شهر از کلیدوپریزهای تولید داخل استفاده می‌شود. به گفته وی، استفاده از محصولات خارجی و داخلی، تفاوتی در قیمت تمام شده ساختمان ندارد و تنها یک‌هزارم قیمت ساختمان به نوع کلیدوپریز مربوط می‌شود که این رقم اثر بسیار جزیی در قیمت واحد مسکونی دارد. این موضوع در مورد انبوه‌سازی نیز صدق می‌کند.
اگرچه به نظر می‌رسد انتخاب نوع کلیدوپریز در ساختمان تاثیر زیادی در قیمت خانه ندارد اما توجه به نوع و کیفیت این کالا علاوه بر برخورداری از عمر و دوام بیشتر، از خطرات احتمالی جرقه زدن و برق‌گرفتگی جلوگیری می‌کند. بر این اساس تولیدکنندگان ایرانی نیازمند حمایت بیشتر از این صنعت هستند تا بازار داخل را از محصولات باکیفیت و استاندارد بالا اشباع کنند.